Categorale Amsterdamse gymnasia, voor wie zijn ze geschikt?

Amsterdam kent vijf categorale of categoriale gymnasia. Dit betekent dat deze gymnasia maar één afdeling kennen, het gymnasium. Er zijn geen brugklassen. Alle leerlingen volgen zes jaar onderwijs op vwo-niveau. De klassieke talen Latijn en Grieks kenmerken het gymnasium. Daarnaast is er sprake van veel extra aanbod op het gebied van cultuur en wetenschap. Er heerst een intellectueel leerklimaat met veel mogelijkheden voor de leerlingen om zichzelf te ontplooien. Deze gymnasia worden dan ook bezocht door vaak zeer talentvolle kinderen. Niet zelden hebben zij naast hun schoolleven nog een muzikale carrière of een intensieve sportcarrière.

Scholen in Amsterdam

Behalve de vijf categorale gymnasia zijn er in Amsterdam ook gymnasia die onderdeel uitmaken van een scholengemeenschap. Deze scholen kennen wel een brugperiode zodat leerlingen na het eerste jaar pas hoeven te beslissen of ze het gymnasium gaan volgen of een ander schooltype zoals athenaeum of HAVO. Er is in Amsterdam veel vraag naar plekken op de categorale gymnasia. Het aantal belangstellenden overtreft het aantal plekken steevast. Dit werd opgelost door een lotingssysteem.

De vijf categorale gymnasia in Amsterdam zijn het Barlaeusgymnasium, het Sint-Ignatiusgymnasium, het Vossiusgymnasium, het 4e Gymnasium en het Cygnusgymnasium.

Het Barlaeus Gymnasium

Samen met het Amsterdamse Vossius Gymnasium werkt het Barlaeus met een aantal gymnasia van buiten Amsterdam samen in de Onderwijs Stichting Zelfstandige Gymnasia (OSZG). Het Barlaeus is gevestigd aan de Weteringschans, in het centrum van Amsterdam. Het is een van de oudste scholen van Nederland. Het Barlaeus is de opvolger van het Stedelijk Gymnasium (1847) dat weer voortkwam uit De Latijnse School (1342). Het Stedelijk Gymnasium was gevestigd in het Aalmoezeniershuis aan het Singel. Het was een armoedig gebouw waar ongeveer 200 leerlingen werden gehuisvest. Het huidige gebouw (1884-1885) is een Rijksmonument dat is ontworpen door W. Springer & J. Springer. In 2002 is begonnen met de modernisering van het interieur, welk project zijn afronding vond in 2004. Het aan de buitenzijde classicistische gebouw is van binnen uiterst modern.

Er zitten ruim 800 leerlingen op het Barlaeus gymnasium. De school is vernoemd naar de Nederlandse schrijver Kaspar van Baerle. Het gymnasium zou het gymnasium niet zijn als deze naam niet verlatiniseerd zou zijn. De naam is in de 19e eeuw aan de school gegeven. De school scoort bij de Onderwijsinspectie hoog tot zeer hoog. Het gemiddelde eindexamencijfer dat jaarlijks wordt behaald is bovengemiddeld, iets wat trouwens voor de meeste categorale gymnasia geldt.

Bekende oud-leerlingen

• Frits Bolkestein (VVD-politicus)
• Eduard Douwes Dekker/Multatuli (Nederlands schrijver)
• Els Borst (D66-politica)
• Willem Frederik Hermans (Nederlands schrijver)
• Caro Emerald (zangeres)

Het Sint-Ignatiusgymnasium

Zoals de naam al doet vermoeden is het Sint-Ignatiusgymnasium een katholieke school. Zij werd in 1895 gesticht door de paters Jezuïeten. Het eerste gebouw stond aan de Herengracht. De school was gesticht als gymnasium met de bedoeling jongens aan te trekken die voor een opleiding tot priester geschikt waren. In 1909 kreeg de school er een H.B.S.-afdeling (Hogere Burger School) bij. In 1911 verhuisde de school naar de Pieter de Hooghstraat, hoek Hobbemakade in Amsterdam-Zuid, waar tegenwoordig het Montessori-lyceum is gevestigd.

Tot 1979 kende het Sint-Ignatius naast een gymnasium- een athenaeumafdeling. In dat jaar verhuisde de gymnasiumafdeling naar de Anthonie van Dijckstraat waar toen het Montessorilyceum was gevestigd. De scholen ruilden van plaats. Het gymnasium telde toen zo'n 200 leerlingen. Door de enorme groei van het aantal leerlingen moest de school in 2000 verhuizen naar een groter gebouw. De nieuwe locatie bevond zich in de Jan van Eijckstraat. Het duurde niet lang of een verbouwing was noodzakelijk om de groeiende stroom leerlingen te kunnen huisvesten. In 2011 was de verbouwing afgerond.

Paters

Tot eind jaren 70 werkten er nog paters op de school. Het was traditie om meisjes op Fons Vitae, een Rooms-Katholieke meisjesschool met veel onderwijsgevende zusters, en jongens op het Sint-Ignatius op school te doen. In 1970 werd de eerste leek rector en kwam de eerste vrouwelijke leerling op school. Vanwege de zeer goede resultaten heeft de school het predicaat 'excellente school'.

Bekende oud-leerlingen

• Bertus Aafjes (Nederlands schrijver)
• Jaap de Hoop Scheffer (diplomaat, politicus en secretaris-generaal van de NAVO)
• Huub Oosterhuis (ex-priester, studentenpastor, theoloog en dichter)
• Bernard Wientjes (voorzitter van de werkgeversorganisatie VNO-NCW)

Het Vossius Gymnasium

Het Vossius Gymnasium is een openbaar gymnasium in Amsterdam-Zuid. De school werd opgericht in 1926 en vernoemd naar Gerardus Vossius, een Nederlandse protestantse theoloog, taalkundige, geschiedkundige en humanist. Hij hield zich met veel wetenschapsgebieden bezig en kan gezien worden als een homo universalis. Vanwege de toenemende belangstelling voor gymnasiaal onderwijs besloot de gemeente Amsterdam om naast het Stedelijk Gymnasium (nu Barlaeus) een tweede gymnasium op te richten. Dit werd tijdelijk gevestigd in de Pieter Lodewijk Takstraat. Er werd een nieuw gebouw neergezet dat een waar paleis in de stijl van de Amsterdamse School werd. Dit gebouw aan de Messchaertstraat is door Gerard Reve, oud-leerling van het Vossius, beschreven in zijn boek De Avonden.

Bekende oud-leerlingen

• Arnon Grunberg (Nederlands schrijver)
• Loe de Jong (historicus, oud-directeur Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie)
• Awraham Soetendorp (rabbijn)
• Joop Braakhekke (kok)

Het 4e Gymnasium

Het 4e Gymnasium werd in 2005 opgericht om de toenemende vraag naar gymnasiumplaatsen het hoofd te bieden. Het Barlaeus Gymnasium, het Vossius Gymnasium en het St. Ignatiusgymnasium besloten een nieuw gymnasium te stichten. Om dat te realiseren gingen ze samenwerken met het Cartesiuslyceum (HAVO/VWO). De docenten voor dit nieuwe gymnasium waren in eerste instantie afkomstig van de vier stichtende scholen en werkten aanvankelijk op twee scholen. Het 4e Gymnasium valt formeel onder de Esprit Scholengroep en werkt samen met de Onderwijsstichting Zelfstandige Gymnasia (OSZG).

Het 4e Gymnasium huisde eerst in een voormalige basisschool aan het Van Oldenbarneveldtplein. Zij werkte samen met het Cartesiuslyceum aan het nabijgelegen Frederik Hendrikplantsoen. Sinds 2008 is de school gevestigd in een eigen nieuw gebouw aan de Stavangerweg. Herbergde de school in eerste instantie uitgelote leerlingen van de oudere gymnasia, tegenwoordig kan de school zich verheugen in een groeiende populariteit. Zij groeit alweer uit haar jasje, waardoor alweer gebruik moet worden gemaakt van een bijgebouw.

Het Cygnus Gymnasium

In hetzelfde jaar als het 4e Gymnasium werd opgericht besloot het Pieter Nieuwland College haar gymnasiumafdeling af te splitsen zodat een categoriaal gymnasium ontstond. Dit kreeg de naam Cygnus Gymnasium. In 2005 werd met de eerste drie klassen begonnen. Thans is het een volwaardige school met zes leergangen. De leerlingen zaten in eerste instantie verspreid over een gebouw aan de Linnaeushof en een gebouw aan de Simon Stevinstraat. Sinds 2012 is het Cygnus onderdeel van de ZAAM Scholengroep. In 2013 werd het Cygnus Gymnasium gehuisvest in de Vrolikstraat. Het woord Cygnus is Latijn voor zwaan.

Lees verder

• Wel of niet naar het gymnasium: wat is wijsheid?