Autisme op school

De informatieverwerking in de hersenen van mensen met autisme werkt anders dan bij mensen zonder autisme. Alle prikkels die binnenkomen (geluiden, aanrakingen, geuren, etc.) worden op een andere manier verwerkt. Veel mensen met autisme zien alleen losse gebeurtenissen (details), maar kunnen het verband ertussen niet leggen, ze zien het niet als een geheel. Daardoor hebben ze vaak moeite om het overzicht te houden, moeite met sociale contacten en een beperkte, maar soms opvallende, interesse in bepaalde zaken. Daarentegen hebben deze mensen wel vaak een goed gevoel voor details, houden ze van eerlijkheid en zijn ze analytisch en hardwerkend. Autisme komt voor bij ongeveer één procent van de Nederlanders, zowel bij mensen met een lage als een hoge intelligentie. Autisme kan in verschillende gradaties tot uiting komen. Daarom noemt men het ook eigenlijk autismespectrumstoornis (ASS). Naast klassiek autisme horen ook Asperger en PDD-NOS bij de stoornis. De verschillen zijn soms minimaal, bij anderen komt het verschil duidelijker naar voren. Dat kan bijvoorbeeld door een sterkere taalontwikkeling of door een hogere intelligentie.

Kenmerken

Beperkingen in de informatieverwerking, interactie en communicatie

Bij autisme hoort vaak een overgevoeligheid voor prikkels, trage informatieverwerking en moeite met non-verbale informatie.
Bij klassiek autisme gaat het vaak om het volledig afsluiten voor contact met anderen, anders dan om eigen dringende behoeften kenbaar te maken. Daarnaast valt de beperking vaak op door het ontbreken van wederkerigheid in de sociale relaties. Veel mensen met autisme vinden het lastig om gesprekken te beginnen en te onderhouden. Sommigen nemen alles letterlijk wat je zegt en kennen geen figuurlijk taalgebruik of snappen grapjes niet.

Stereotiep gedrag

Veel mensen met autisme vallen op door hun stereotiepe gedrag. Ze blijven bewegingen herhalen, hebben een beperkte interesse in één of meer onderwerpen en gaan daar volledig in op. Verandering van zelfs de kleinste details maakt ze angstig, het liefst zouden ze alles bij het oude willen laten.

Autisme in de klas

Leerlingen met autisme hebben vaak behoefte aan structuur en duidelijkheid. Wisselingen in het programma kunnen verwarrend zijn voor de leerling. Sommige kinderen redden het met begeleiding op een normale school, anderen moeten naar het speciaal onderwijs. Ze hebben bijvoorbeeld hulp nodig bij het plannen van hun werk of extra begeleiding bij stage/gym. In de klas kan het helpen om alle spullen op een vaste plek te leggen en een vaste werkplek te hebben. Het liefst een plek waar zo min mogelijk afleiding is van medeleerlingen of van buiten. Ook hebben sommige leerlingen baat bij een ruimte waar ze zich even kunnen terugtrekken als ze teveel prikkels binnen krijgen. Bij een toets kan een koptelefoon helpen om even afgesloten te zijn van de buitenwereld.

Onmacht

Besef je goed dat het voor de leerling over het algemeen geen onwil is om een opdracht uit te voeren, maar onmacht. ‘Beter je best doen’, helpt bij deze leerlingen niet. Je kunt wel werken aan hun zelfvertrouwen en benadrukken wat er wel goed gaat. Sta toe dat de leerling alleen werkt of maak zelf groepjes in plaats van het aan de leerlingen over te laten. Het kan anders gebeuren dat de leerling met autisme niet wordt opgenomen in een groep. Zorg voor korte en heldere opdrachten en zorg dat die ook duidelijk zijn voor de leerling. Gebruik zo min mogelijk figuurlijk taalgebruik en non-verbale communicatie, tenzij je weet dat de leerling echt snapt wat je bedoelt. Wees consequent en stem af met de andere docenten. Gaat er iets veranderen (zowel tijdens het schooljaar als bij aanvang van het jaar)? Bereid de leerling goed voor en laat hem alvast kennismaken met de andere ruimte of andere leerkracht.

ICT

Veel leerlingen met autisme kunnen wel goed met de computer overweg. Dat is ook praktisch toepasbaar op school. Werk bijvoorbeeld eens met apps/educatieve software, laat de leerling een mindmap maken of samenvattingen zoeken/maken op de computer.

Aanspreekpunt

Zorg dat er een goede afstemming is tussen school, thuis en eventuele andere hulpverleners. Het is prettig als er één aanspreekpunt is op school. Dat kan de mentor/groepsleerkracht zijn, een zorgcoördinator of andere leerkracht waar de leerling zich veilig bij voelt. Het kan daarnaast ook een ondersteunend medewerker zijn, als het maar duidelijk is voor de leerling met autisme en diens ouders bij wie hij terecht kan.