Wel of niet naar het gymnasium: wat is wijsheid?

Uw kind zit in groep 8 van de basisschool. Het wordt tijd om een keuze te maken voor een vervolgschool. Deze keuze is uiteraard afhankelijk van de capaciteiten van het kind. Bij een hoge cito-score en een advies van de leerkracht om naar het vwo te gaan, kan de vraag rijzen of het kind naar het atheneum moet gaan of naar het gymnasium. Wanneer is een kind geschikt voor het gymnasium? Of misschien is een betere vraag: wanneer is het gymnasium geschikt voor een kind?

Verschil tussen atheneum en gymnasium

Atheneum en gymnasium zijn beide schooltypen op vwo-niveau. Vwo staat voor voorbereidend wetenschappelijk onderwijs. Dit schooltype leidt op om na afronding een wetenschappelijke opleiding te gaan volgen, met andere woorden voor een studie aan een universiteit. Ook wordt na het vwo nogal eens voor een hbo-opleiding gekozen. Hbo staat voor hoger beroepsonderwijs en is een iets meer praktijkgerichte en daarmee een iets minder theoretische vorm van onderwijs. Als een kind van de basisschool komt, weet het doorgaans nog niet wat het na de middelbare school gaat doen. Dit maakt het lastig om een schooltype te kiezen. Daarom wordt in groep 8 een citotoets afgenomen die toetst hoe een kind op verschillende onderdelen, waaronder taal en rekenen, scoort. Bij een citoscore van 538 tot 545 wordt een havo/vwo-advies gegeven. Bij een citoscore van 545 tot 550 krijgt een kind een vwo-advies.

Latijn en Grieks

In het eerste geval is het raadzaam het kind te plaatsen in een havo/vwo-brugklas zodat daarin kan blijken of het kind daarna beter havo of vwo kan doen. Bij een vwo-advies rijst direct de vraag of voor atheneum of gymnasium moet worden gekozen. Het grootste verschil tussen deze twee schooltypen is dat op het gymnasium in alle klassen tenminste een van de klassieke talen Grieks of Latijn wordt gevolgd. Bovendien zijn beide vakken in de eerste drie klassen doorgaans verplicht. Afhankelijk van het voor klas 4 gekozen profiel kan het kind ervoor kiezen Latijn of Grieks in het pakket op te nemen of beide. Klassieke talen zijn niet gemakkelijk en vragen naast het nodige inzicht ook de nodige leerdiscipline van een kind. Het is bovendien een verzwaring ten opzichte van het atheneum vanwege het hoge aantal studie-uren dat aan deze talen wordt besteed.

Motivatie van het kind

Voor het volgen van de gymnasiumopleiding is van belang dat een kind intrinsiek gemotiveerd is om te leren. Vaak is hiervan al op de basisschool gebleken. Een kind dat met plezier leert en zaken snel oppikt, zal beter presteren dan een kind dat druk en ongeconcentreerd is. Vaak is bij een gymnasiumkind al op jonge leeftijd te merken dat hij of zij leergierig is en weinig aansporing nodig heeft. Daarnaast is het van belang dat een kind om met goed gevolg het gymnasium te doorlopen over een meer dan gemiddelde intelligentie dient te beschikken. Het is immers de moeilijkste vorm van vervolgonderwijs. Bij twijfel aan intelligentie en/of intrinsieke motivatie is het verstandig om ofwel voor een lagere vorm van onderwijs te kiezen ofwel voor het atheneum.

Scholengemeenschap of categoraal gymnasium

Als de keuze voor het gymnasium is gemaakt, is het nog van belang om de keuze tussen een scholengemeenschap en een categoraal gymnasium te maken, indien beide aanwezig zijn in de woonomgeving van het kind. Een scholengemeenschap is een schoolvorm waarbij meerdere onderwijstypen in een school zijn ondergebracht. Dat kan een combinatie zijn van bijvoorbeeld havo, atheneum en gymnasium of van gymnasium en atheneum maar andere vormen zijn ook mogelijk.

Voor- en nadelen van een categoraal gymnasium

Een categoraal gymnasium is een schooltype dat uitsluitend het gymnasium omvat. Het nadeel van een categoraal gymnasium is dat het kind van school moet, als hij het op het gymnasium onverhoopt niet redt. Dat is bij een scholengemeenschap anders. Daar kan men binnen dezelfde school overstappen van gymnasium naar atheneum of zelfs havo. Het voordeel van een categoraal gymnasium is dat het vaak kinderen trekt van wie op voorhand al duidelijk is dat ze geschikt zijn voor dit type onderwijs. Zij hebben vaak van huis uit al de nodige intellectuele bagage meegekregen. Bovendien trekken categorale gymnasia vaak een wat intellectueler en academischer type lerarencorps aan. Kinderen die goed kunnen leren voelen zich vaak thuis op een categoraal gymnasium omdat ze zich onder gelijkgestemden bevinden. Vaak is het ook zo dat op een categoraal gymnasium een nog wat academischer onderwijsniveau heerst dan op een scholengemeenschap. Een gymnasium binnen een scholengemeenschap wordt nogal eens gezien als een atheneum waar men toevallig ook Grieks en Latijn krijgt onderwezen.

Categoraal gymnasium scoort beter op het eindexamen

Uit de eindexamenresultaten blijkt dat kinderen op een categoraal gymnasium gemiddeld beter scoren dan op een gymnasium binnen een scholengemeenschap of op een atheneum. Een zesjescultuur komt men zelden tegen op een categoraal gymnasium. Ook zijn er op een categoraal gymnasium vaak extra mogelijkheden op het gebied van kunst en cultuur en exacte wetenschappen die geschoeid zijn op de leest van de klassieken.

Loten/matching

In Nederland bestaan 38 zelfstandige gymnasia. Er zijn ongeveer 290 gymnasiumafdelingen binnen scholengemeenschappen. Categorale gymnasia zijn erg populair. In Amsterdam zijn er in de afgelopen jaren twee nieuwe gymnasia opgericht om aan de vraag te kunnen voldoen (Categorale gymnasia in Amsterdam). Toch wordt vaak nog geloot voor categorale gymnasia. Dit systeem is in Amsterdam vervangen door een matchingsysteem. Het kan hierdoor heel goed gebeuren dat een kind niet op de school van zijn keuze terechtkomt. Dat bemoeilijkt weer de keuze voor gymnasium of atheneum en voor de keuze categoraal gymnasium of gymnasium binnen een scholengemeenschap. De kans om terecht te kunnen op een scholengemeenschap of een atheneum van eerste keuze is namelijk doorgaans groter dan de kans om op een categoraal gymnasium van eerste keus terecht te komen.

Conclusie

Een kind dat voldoende intelligent is en een citoscore haalt van tussen de 545 en 550 komt in principe in aanmerking om een gymnasiumopleiding te gaan volgen. Dit heeft echter alleen zin als het kind zelf hiertoe voldoende gemotiveerd is en als op de basisschool al is gebleken dat het kind van leren houdt. Daarom is ook het advies van de basisschool van belang. Op de website van de 'Stichting het Zelfstandig Gymnasium (SHZG) ' is het volgende te lezen: 'het zelfstandig gymnasium anno 2012 is een relatief kleine school met een duidelijk onderwijsprogramma en een intellectuele sfeer.' Dit is een goede reden om voor een categoraal gymnasium te kiezen. Die keuze is echter mede afhankelijkheid van de aanwezigheid van een dergelijk zelfstandig gymnasium in de woonomgeving van het kind, de keuze om te kunnen terugvallen op een ander onderwijstype binnen dezelfde school en de vraag of loting/matching aan de orde is.

Lees verder

• Categorale Amsterdamse gymnasia, voor wie zijn ze geschikt?