Waarom goed en slecht bestaan

De begrippen goed en slecht bestaan al zo lang als de moderne denkende mens. Het zijn begrippen die inhouden wat wel en niet acceptabel zou zijn voor ons als mensheid. Het verschil tussen de vaak vage en metafysische begrippen goed en slecht en meer praktische zaken als regels en wetten zit hem in de zin dat goed en slecht vaak als cultuur overstijgend wordt opgevat. Het zijn zelfs universele 'regels' die voor de gehele mensheid zouden gelden. Nu is het de vraag of dit überhaupt wel klopt.

Goed en Kwaad

In het dagelijks leven zullen mensen in het algemeen zoveel mogelijk streven goed te leven. Ze zullen zich aan de wetten en regels proberen te houden, maar goed leven gaat vaak verder dan dit. Men probeert vaak te leven naar een wet overstijgend begrip van goed. Ideeën als dat het goed is om je medemens te helpen als het kan of dat je niet moet liegen zijn voorbeelden hiervan. Het staat in de wet niet omschreven dat je hiertoe een verplichting hebt (uitzonderingen daargelaten), maar mensen accepteren dit toch als het goede om te doen. Vaak is dit zelfs als kind aangeleerd.

Mensen die zich niet houden aan deze juiste manieren van handelen zijn dan ook niet goed bezig. Sterker nog het zou kunnen dat zij het kwade uitvoeren. Iemand die liegt en bedriegt hoeft daar niet altijd strafbaar voor te zijn. Toch zien we zo iemand vaak als een slecht persoon. Goed en kwaad lijken dan ook erg universeel te zijn. Men is het immers grotendeels eens over wat juist en verkeerd is.

Toch niet universeel

Het is gebleken dat onze vaak universeel veronderstelde opvattingen van goed en kwaad dat in de praktijk niet zijn.
Als we als voorbeeld naar de Azteken kijken, zien we dat het volk de gewoonte had om burgers te offeren aan de zonnegod. Zij deden dit vanuit religieuze opvattingen. Het is echter in de 21ste eeuw niet te bedenken dat we mensen zouden offeren omdat ons geloof ons dat zou opdragen. Ook nu zijn er nog steeds inheemse volkeren die er hele andere ideeën op na houden over wat goed is en wat slecht is.

Moreel relativisme

De moraliteit blijkt dus niet zo universeel als normaal wordt aangenomen. Dit komt doordat onze ethische voorkeuren gedefinieerd worden door onze cultuur. Ook de tijdsgeest is erg van belang. Zo was het in de middeleeuwen normaal mensen te executeren in het bijzijn van de stedelingen. Dit is ondenkbaar tegenwoordig, nu er überhaupt nog maar een beperkt aantal westerse landen zijn die de doodstraf hanteren. Als we verder gaan kunnen we zelfs stellen dat goed en kwaad door het individu bepaald worden. De ethiek is namelijk te relativeren en is dus bijna niet meer als absoluut te beschouwen.

Toch universeel?

Toch lijkt het alsof er bepaalde morele principes zijn die in bijna iedere cultuur wel aanwezig zijn in min of meer gelijke vormen. Dit is niet heel vreemd als je bedenkt dat ook goed en slecht uiteindelijk regels zijn. Ongeschreven, dat wel, maar het zijn bepaalde geboden. Deze zijn er uiteindelijk om goed functionerende maatschappijen te kunnen bevorderen. Als iedereen maar zou leven naar precies zijn eigen morele goeddunken, zou er weinig structuur overblijven in een gemeenschap. De cultuur heeft dan als geheel een ontwikkeling door gemaakt waardoor bepaalde principes zijn veralgemeniseerd om een goedlopende cohesie mogelijk te kunnen maken.

Tot slot

Aangezien goed en slecht subjectief van aard zijn, zal niet iedereen dus altijd hetzelfde vinden. Toch is het zaak om als individu altijd na te gaan wat je eigen opvattingen over goed en kwaad zijn. Zo kun je deze toetsen aan de algemene moraal en als het nodig is het goede voorbeeld geven.