Maffia en code: de erecodes van de mannen van eer

De maffia is een soortnaam geworden voor georganiseerde misdaadbendes overal ter wereld. We verstaan onder maffia tegenwoordig elke vorm van georganiseerde misdaad, die gebaseerd is op een efficiënt systeem van onder meer geheimhouding, loyaliteit en een sterke structuur. De maffia haalt haar winsten onder andere uit afpersing, drughandel en prostitutie. Bij de uitvoering van haar criminele daden kan de maffia rekenen op haar mannen van eer, die gezworen hebben om zich te onderwerpen aan een aantal erecodes, zoals bijvoorbeeld de omerta. Vanwaar komt het begrip "omerta" en wat betekent eigenlijk "vendetta"? Het volgende lijstje geeft een handig overzicht van de belangrijkste erecodes waaraan een man van eer of maffioso gebonden is om te kunnen (blijven) deel uitmaken van de maffia.

Erecodes maffia: waarheid spreken

Een man van eer wordt geacht steeds de waarheid te spreken aan andere mannen van eer, ook als het gaat om mannen van eer van een andere maffiaorganisatie. Bij het niet naleven van deze regel is op ernstige wijze het vertrouwen geschaad. De man van eer zal het woord "maffia" niet in de mond nemen. Hij zal het bijvoorbeeld hebben over "de organisatie", of "onze zaak". Cosa Nostra betekent letterlijk "ons ding" en is de naam van de maffiaorganisatie die ontstaan is op het eiland Sicilië.

Voorstelling aan andere mannen van eer

Een man van eer wordt niet geacht zichzelf als zodanig voor te stellen, ook als hij weet dat zijn gesprekspartner zelf een man van eer is. De traditie wil dat een man van eer altijd door een derde man wordt voorgesteld. Deze derde man van eer kan dan bijvoorbeeld zeggen: "Dit is een vriend van ons". Wanneer mannen van eer het hebben over andere mannen van eer, spreken ze van "onze vrienden".

Loyaliteit

De ingewijde maffioso belooft absolute gehoorzaamheid aan zijn baas, waarbij hij zich ertoe verbindt om opdrachten zonder morren uit te voeren. Ook wordt er van hem verwacht dat hij geen vragen stelt over het doel of de betekenis van die opdracht. Dit aspect van de code is uiterst belangrijk voor het wederzijds vertrouwen tussen maffiabaas en ondergeschikte. Deze loyaliteit betekent dat de man van eer altijd beschikbaar moet zijn voor zijn baas.

Omerta of zwijgplicht

De zogenaamde omerta is waarschijnlijk afkomstig van het Italiaanse "umilta", dat nederigheid of discretie betekent. In het Siciliaans wordt dit "umirta". Het slaat op het zwijgzaam blijven van getuigen die een misdaad hadden gezien, om zich discreet op te stellen en niks te verraden aan de politie. De omerta is essentieel in de maffia: een man van eer die de omerta negeert, heeft het vertrouwen geschaad en zal met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid uit de weg geruimd worden.

Vendetta of wraak

Wanneer er sprake is van een conflict tussen maffiabendes dan hoor je regelmatig van vendetta. De maffiabende die de eerste stap zet en bijvoorbeeld een man van eer van een andere bende uit de weg ruimt, kan er van op aan dat er reactie zal volgen. De maffiabende waartoe het slachtoffer behoort zal overgaan tot wraak: dit is de vendetta. Het gebeurt maar heel zelden dat er geen wraak genomen wordt voor een slachtoffer uit eigen rang.

Sfregio of belediging

Wanneer maffiosi met mekaar omgaan, is het mogelijk dat er al eens iemand persoonlijk beledigd wordt. Dit is de zogenaamde sfregio of belediging, kwetsing. De aanleiding hiervoor kan heel banaal zijn, zoals bijvoorbeeld het beledigen in het bijzijn van omstaanders of het weigeren van een geschenk. Maar de belediging kan ook gebeuren wanneer er veel op het spel staat, zoals het niet in achtnemen van afspraken. Voor de belediging wordt dan uiteraard weer wraak genomen.

De vrouwen van de mannen van eer

Een man van eer wordt geacht zijn eigen vrouw en die van zijn collega's te respecteren. Daarom mag hij niet vreemdgaan en zeker niet de vrouw van een collega het hof maken. Ook een grap maken over de vrouw van een man van eer wordt beschouwd als not done.

Lees verder

• Hoe is de maffia georganiseerd? Organisatie en inwijding