Theorieën over gemedieerde massacommunicatie

Gemedieerde massacommunicatie, wat is dat eigenlijk? Dit betreft communicatie dat wordt verspreid aan een groot publiek door middel van een medium (bijvoorbeeld televisie of internet). Over de uitwerking van deze communicatie bestaan diverse invalshoeken. In dit artikel worden vier theorieën uitgediept: de agendasetting theorie, de cultivatie theorie, de sociale leertheorie en de uses and gratifications theorie.

Agendasettingtheorie

Deze theorie bepleit dat de media bepalend is voor het gespreksonderwerp waar de massa onderling over praat. Dit betekent niet de media bepalend is voor leefwijze van dezelfde massa. De naam verraadt de definitie al: de theorie gaat ervan uit dat de media de agenda zet voor het publiek.

Voorbeeld

Stel de Tweede Kamerverkiezingen zijn weer in het zicht. De media staat vol met nieuwsitems of speciale edities omtrent dit onderwerp. Dan betekent dit (volgens het model) dat mensen massaal met elkaar communiceren over dit de verkiezingen.

Drie agenda’s

De theorie maakt onderscheid tussen drie agenda’s, die van: de media, de politiek en tot slot het publiek. Deze agenda's hebben alle drie invloed op elkaar. De stelling dat alleen de media invloed heeft op de massa is achterhaald. Een argument hiervoor is dat men zelf opzoek kan gaan naar de werkelijkheid. De massa heeft hiervoor beschikking over een legio van alternatieve informatiebronnen.

Cultivatie theorie

Deze theorie heeft betrekking op één medium: de televisie. De cultivatie theorie verondersteld dat het beeld dat mensen van de werkelijkheid hebben in grote mate wordt gevormd door televisiekijken. De mate waarin dit verschijnsel optreedt is afhankelijk van het kwantitatieve kijkgedrag. Onderzoek toont aan dat een zware televisiekijker eerder geneigd is om stereotype te denken, en dus de werkelijkheid van de televisie over te nemen.

Sociale leertheorie

Volgens deze theorie doet de massa na wat zij zien. Dit betekent dat mensen leren door te observeren. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die een gewelddadige video hebben gezien vervolgens agressiever zijn dan een controlegroep. Dit geldt niet alleen voor kinderen, ook volwassen laten zich beïnvloeden door een voorbeeld.

Voorbeeld

Deze link verwijst naar een filmpje waarin de cultivatie theorie kort wordt verklaard met een voorbeeld. In het filmpje is te zien hoe een ouder persoon (voorbeeldfunctie) geweld gebruikt tegen een opblaaspop. Hierna mogen de kinderen ‘spelen’ met de pop. De kinderen imiteren het voorbeeld zoals verwacht.

Uses and gratifications theorie

In tegenstelling tot de vorige drie theorieën wordt ditmaal uitgegaan van een actieve houding van de massa. Het gaat er niet om wat de media met de massa doet, maar hoe de massa de beschikbare media inzet. Volgens deze theorie is er sprake van een bepaalde behoefte bij een persoon. Om deze behoefte te bevredigen maakt men een bewuste keuze voor een medium. Deze keuze is gebaseerd op persoonlijke voorkeuren. De technologische ontwikkelingen zijn anno de 21e eeuw zo ver dat men een talrijke keuze heeft wat betreft diverse media.