Het utilitarisme

Het utilitarisme heeft betrekking op onze moraal. Het is een ethische stroming die de waarde van een handeling afmeet aan de bijdrage die deze handeling levert aan het algemeen nut. Onder dit algemeen nut wordt verstaan: het welzijn en geluk van alle mensen. Doel van het utilitarisme is dus de bevordering van het algemeen geluk en welzijn. Utilitarisme heeft alles te maken met maximalisering: the greatest good for the greatest number. De aard van het utilitarisme is:

• Consequentialistisch
• Welfaristisch
• Universalistisch
• Impartialistisch

Consequentialistisch

Voor het utilitarisme is het niet zozeer de handeling zelf die telt, of de intentie waarmee we handelen. Belangrijker zijn de consequenties van onze daden.

Welfaristisch

Van het utilitarisme kan worden gezegd dat het welfaristisch is, omdat het zich primair op welvaart richt. Dat is te allen tijde nastrevenswaardig, en het hoogste goed dat mensen en samenlevingen maximaal kan doen floreren. De mate waarin de consequenties van onze handelingen aan die welvaart bijdragen, bepaalt in dat verband hun morele waarde.

Universalistisch

Het utilitarisme richt zich niet primair op individuen, maar kijkt op een overkoepelende wijze naar mensen in de samenleving. Het ziet ons als personen die onderling met elkaar verbonden zijn, en die kunnen streven naar maximaal gedeeld geluk en daaraan bij kunnen dragen.

Impartialistisch

Elk individu telt gelijkelijk. Dat maakt dat er dus geen onderscheid wordt gemaakt tussen een Amerikaan of een Aziaat, tussen een multimediamagnaat of een dakloze zwerver. Voor al deze mensen geldt slechts één doel: het nastreven van maximaal geluk, en de morele noodzaak om bij te dragen aan dat van zichzelf en anderen.

Theorie van goed gedrag

• Een handeling A is enkel verplicht indien A een hoger nut heeft dan enige andere mogelijke handeling die de ‘agent’ in plaats daarvan verricht zou kunnen hebben.
• Een handeling A is enkel verkeerd indien A minder nut heeft dan enige andere mogelijke handeling.
• Een handeling A is optioneel indien het nut in vergelijking met een andere mogelijke handeling gelijk is.

Algemeen principe van utiliteit

Bentham en Mill, klassieke utiltaristen, accepteerden de volgende claims:

• Welvaart is identiek aan geluk.
• Geluk is identiek aan plezier (en de afwezigheid van pijn).

Ethisch hedonisme

We spreken in dit verband ook wel van ethisch hedonisme. Ervaringen van plezier zijn intrinsiek goed en ervaringen van pijn zijn intrinsiek slecht. Hedonistisch utilitarisme is geboren uit een huwelijk tussen ethisch hedonisme en utilitarisme. Het nut van een handeling kan worden afgeleid uit de algemene balans van plezier versus pijn die geproduceerd zou worden wanneer de handeling verricht zou worden. Een handeling A is alleen dan goed, wanneer A op zijn minst een even hoge algemene balans van plezier versus pijn zou produceren dan welke alternatieve handeling dan ook.