Schopehauer en de kunst

Arthur Schopenhauer is een filosoof uit de Romantiek die een nogal pessimistische visie had op het leven en de wereld. Volgens hem is de wereld zoals die aan ons verschijnt niet echt, een voorstelling. De echte wereld daarachter noemt hij 'de wil'. Deze zorgt voor al het lijden van de mens. Schopenhauer ziet het leven als een kwelling; het is beter om niet te bestaan. Toch is er tijdens ons leven een manier om aan de wil te ontsnappen: de kunst.

De wil

Schopenhauer schrijft dat de wereld te kennen is op twee manieren, als voorstelling en als ‘de wil’. Het ding in zichzelf, waar Kant zich mee bezig hield, en waarvan hij dacht dat we nooit iets konden weten, dat is volgens Schopenhauer de wil. “[W]ill is the thing-in-itself, the inner content, the essence of the world [...]” De wil is dat wat ons drijft, dat wat er eigenlijk in alle dingen voor zorgt dat ze bestaan. Door de wil hebben wij de verlangens en angsten die we nodig hebben om als soort, de mens, te blijven bestaan. En door deze verlangens en angsten lijden we. We zijn zo vol van de wil, dat ons leven vol lijden is. Pas in de dood vinden we rust en zijn we permanent verlost van dit lijden. “[W]e shall always bear in mind where we are and consequently regard every man first and foremost as a being who exists only as a consequence of his culpability and whose life is an expiation of the crime of being born [...]” Het leven is een straf en je bent dood beter af.

De esthetische ervaring

We hoeven echter niet te sterven, om tijdelijk van de wil verlost te zijn. Het ervaren van schoonheid brengt ons in een mentale staat waarin we niet hoeven te lijden. In deze staat van contemplatie vergeten we onze individualiteit en zijn we los van de wil. We verkrijgen kennis over de Platoonse Ideeën. Toch moeten we de wil niet zien als iets slechts, want het is ook juist de wil die deze staat mogelijk maakt, doordat de Ideeën voortkomen uit de wil. “The (Platonic) Ideas are the adequate objectification of the will.” Tijdens een esthetische ervaring zijn we even verlost van ons lijden, doordat we over de Ideeën, de objectificatie van de wil, aan het nadenken zijn.“In the aesthetical mode of contemplation we have found two inseparable constituent parts—the knowledge of the object, not as individual thing but as Platonic Idea, that is, as the enduring form of this whole species of things; and the self-consciousness of the knowing person, not as individual, but as pure will-less subject of knowledge.” Tijdens een esthetische ervaring gebeuren er twee dingen. We raken los van de wil en we kunnen objectief naar de wereld, de wil, kijken. We worden daarbij van onze individualiteit verlost. “Aesthetic pleasure in the beautiful consists, to a large extent, in the fact that, when we enter the state of pure contemplation, we are raised for the moment above all willing, above all desires and cares; we are, so to speak, rid of ourselves.” We kunnen in de esthetische staat van de wil genieten, omdat hij geen invloed op ons heeft.