Averroës oftewel Ibn Ruschd

Ibn Ruschd, die in het Westen bekendheid kreeg als Averroës, was een eminent geleerde in zijn tijd. Hij was op veel gebieden actief, maar vooral filosofie, theologie en geneeskunde hadden zijn warme interesse.

Jeugd

Ibn Ruschd werd in 1126 in Cordoba in Spanje geboren. In deze stad waren zijn vader en grootvader 'qadi' (rechter) geweest en hadden een grote rol gespeeld in de geschiedenis van de stad. Ibn Ruschd volgde zijn studie hier en legde zich toe op geneeskunde, filosofie, wiskunde, theologie en rechten.

Aan het hof

Al snel werd hij een geziene figuur aan het hof van kalief Abu Jacub Yusuf en zijn zoon Jacub al-Mansour. Hij kregen banen aangeboden in Cordoba, Sevilla en Marokko. Later viel hij, samen met andere geleerden, in ongenade. Vlak voor zijn dood werd de wet tegen filosofen herzien. Voor veel van zijn werk was het echter te laat, dat was al in vlammen opgegaan, vooral werken over logica en metafysica. Tegelijkertijd liep het tijdperk van de Moren in Spanje ten einde en het overgebleven werk van Ibn Ruschd kwam in handen van Latijns-en Hebreeuws sprekenden. Ibn Ruschd stierf in Marokko in 1198.

Aristoteles

Ibn Ruschd werd bekend als 'de commentator', doordat zijn grootse medische werk 'Culliyyat' werd opgenomen in een Latijnstalige serie over het werk van Aristoteles. Zijn werk kreeg een grote invloed met betrekking tot de wetenschappelijke en filosofische interpretatie van het werk van Aristoteles. Ibn Ruschd voelde een grote verering voor Aristoteles.

Waarheid

Voor Ibn Ruschd was er een tweevoudige waarheid, die van de filosofie en die van de religie. Religie was voor de ongeletterde meerderheid van de bevolking. Filosofie was voor een kleine, uitverkoren minderheid. Religie laat mensen kennis maken met de waarheid door middel van symbolen en tekens. Filosofie laat de waarheid zelf zien. Daarom overstijgt filosofie de religie. Hij keurde religie niet af, hij zag het als de enige mogelijkheid voor de ongeletterde meerderheid om toch in contact te komen met de waarheid. Zoals bij alle Arabische filosofen is theorie van Ibn Ruschd ook beïnvloedt door het neo-Platonisme.

Intellect

Avicenna/Ibn Sina geloofde dat het 'actieve intellect' universeel en afgescheiden is en het 'passieve intellect' individueel en deel uit makend van de ziel. Ibn Ruschd echter geloofde dat zowel het actieve als het passieve intellect afgescheiden zijn van de ziel en dat ze universeel zijn, gelijk voor iedereen. Hij geloofde dat er zoiets is als het 'verkregen intellect', waarmee hij het individuele brein in communicatie met het actieve intellect bedoelde. Het 'actieve intellect' is hiermee universeel, maar elk individu heeft zo zijn/haar eigen 'verkregen intellect'.

Invloed

De grootste invloed van Ibn Ruschd was als commentator. Aanvankelijk vonden zijn theorieën aanhang in het Westen, maar na verloop van tijd werden ze gezien als onverenigbaar met het Christelijke geloof. Tijdens de Renaissance vonden zijn theorieën nieuwe aanhangers. Zijn commentaren echter waren en bleven een succes. St. Thomas van Aquino gebruikte zijn commentaren en hoewel hij het in veel dingen met hem oneens was, bleef hij groot respect houden voor de denker Ibn Ruschd, hetzelfde gold voor Dante. In de periode na Aquino en Dante werd Ibn Ruschd vaak neergezet als de aartsvijand van het geloof.