Boortorens op Ameland - Aardgaswinning in het waddengebied

In de tweede helft van de twintigste eeuw hebben er diverse boortorens op en om Ameland gestaan. Niet alleen de NAM, maar diverse andere bedrijven zochten op Ameland met meer en minder succes naar gas. Ameland en de NAM hebben al een hele geschiedenis samen. De Nederlandse Aardolie Maatschappij heeft het niet al die tijd gemakkelijk gehad op het eiland. De ene keer werd Ameland overdonderd door het bestuurlijk geweld van hogerhand en accepteerde het eiland de torens, een andere keer stelde gemeente Ameland eisen of protesteerde de bevolking.

Boortorens, aardgas, vervuiling en bodemdaling

• Gaswinning in het waddengebied
• Boortorens
• Concessies
• NAM op het Oerd
• Plannen van de NAM
• Aardgasleiding
• Opnieuw boren
• Langer winnen bij Ameland

Gaswinning in het waddengebied

Gaswinning is decennialang belangrijk voor de Nederlandse energievoorziening. Ameland draagt daar haar steentje aan bij door boortorens te tolereren op en om haar eiland. Het meeste Nederlandse gas komt uit het Groningenveld. Verder zijn er kleine velden onder het Nederlandse deel van de Noordzee, de Noordzeekustzone en de Waddenzee. Het veld onder Ameland is daar een van. De houding ten opzichte van gaswinning en het gebruik van gas is in de loop van de tweede helft van de 20ste en de eerste decennia van de 21ste eeuw veranderd.

Boortorens

In 1963 stonden er vier boortorens op Ameland. In 1974 stond er een boortoren op Oost-Ameland. Dit was een exploratieboring. Caltex boorde tussen Ballum en Nes, British Petroleum had een boortoren bij Buren en Mobil Oil boorde op de Hò'n. Ook waren er diverse boringen voor de kust van Ameland.

Hollum

In de duinen bij Hollum boorde de NAM in de jaren 60 naar aardgas. Het bedrijf vond het daar ook. Het is op die plek niet gemakkelijk om het gas te winnen en daarom besloot de NAM de put te sluiten. De locatie ligt in de duinen met de put en een metershoog hek er omheen. De put zou geopend kunnen worden om het gas te winnen, maar in 2018 wil de NAM de oude locatie saneren. De plaat van beton en asfalt, die de locatie markeert, ligt sinds januari 2018 bijna op het strand; de zee en stromingen ondermijnen op die plek de duinen. In november 2018 kondigt de NAM aan dat de locatie voor eind april 2019 opgeruimd is. Om de locatie een beetje te beschermen tegen de golven worden er in de herfst van 2018 zandzakken geplaatst.

Tussen Ballum en Nes

Caltex boorde in de jaren 60 tussen Ballum en Nes in de duinen. De boor ging tot 3000 meter diepte, maar er werd geen gas gevonden. Wel werden de duinen vervuild met boorspoeling. De Zwanewaterduinen zijn vervuild met barium, koper en lood. In die tijd waren de milieuregels nog niet zo streng en Caltex had permissie de boorspoeling in de duinen te lozen. In 2009 begon Rijkswaterstaat met de sanering. RWS wilde toen voor het broedseizoen klaar zijn, maar wat ze vonden was een grotere vervuiling dan waarmee rekening was gehouden. In 2012 zette RWS de sanering voort. Er werd een heel stuk van de Zwanewaterduinen afgegraven. Volgens RWS is het grondwater niet verontreinigd. In de jaren 60 werd het vervuilde gebied aan de bovenkant afgedekt met een laag schoon zand, waardoor er al die jaren geen gevaar is geweest voor mens en dier, volgens de beheerder van het gebied.

Oost-Ameland

British Petroleum boorde in die jaren zonder succes bij Buren en Mobil Oil waagde een schot op de Hò'n. Dat bedrijf boorde een gaslaag aan.

Concessies

De NAM heeft twee concessies op Ameland voor het winnen van aardgas. Beide velden horen bij de NAM-concessies Noord-Friesland. Ook exploiteert de NAM enkele velden boven Ameland in de Noordzee.

• locatie op West Ameland in de duinen van Hollum: deze locatie is niet in gebruik
• locatie op het Oerd
• drie locaties ten noordoosten boven Ameland

NAM op het Oerd

In januari 1986 start de NAM met de productie van aardgas uit het gasveld Ameland-Oost. De gebouwen op de locatie, het boorplatform en de omheining zijn min of meer weggewerkt in een kunstmatig duin en in zandgele kleuren geschilderd. Dertig jaar na aanvang van de aardgaswinning blijkt het Oerd behoorlijk verzakt. In plaats van de voorspelde 9 centimeter verzakking is het kweldergebied tientallen centimeters verzakt. Een deel van het unieke natuurgebied aan de oostpunt van het eiland dreigt in zee te verdwijnen. "Het had niet gemoeten," zegt de beheerder van het gebied in 2019 over de aardgaswinning.

Plannen van de NAM

In 2009 stelt de NAM drie nieuwe boorplannen voor:

• Ballumerbocht
• Nes Noord
• Buren

Comité Tegengas

Vanuit diverse hoeken komen bezwaren en Comité Tegengas organiseert tegenstanders van de drie boortorens op het eiland.
De NAM besluit vlak voor Kerstmis 2009 de plannen uit te stellen. Alleen locatie Nes-Noord is nog in beeld, de andere twee locaties stuiten op te veel problemen en weerstand. Nes-Noord is eventueel vanaf zee aan te boren.
De plannen verdwijnen voorlopig in de la.

Aardgasleiding

Grotendeels onzichtbaar zijn de leidingen die het gas vervoeren van de Nederlandse offshore exploitatiegebieden naar het vasteland. Tussen het vasteland en de Waddeneilanden lopen onder meer toevoerleidingen en twee aardgasleidingen. De NGT-aardgasleiding gaat oostelijk van Rottum door de Waddenzee. In het Nederlandse deel van de Waddenzee mogen ze niet gelegd worden. Dit mag alleen bij hoge uitzondering, volgens de Planologische Kernbeslissing Waddenzee.

NGT-leiding

Die NGT-leiding transporteert aardgas van winningsplatforms in de Noordzee, locatie Oost-Ameland en de locatie ten noorden van het eiland. Het gas van de Zuidwal-exploitatielocatie, vlakbij het vogeleiland Griend, wordt naar het vasteland getransporteerd door een pijpleiding die in Harlingen uitkomt.

Opnieuw boren

In 2010 en 2011 boort de NAM twee keer een aantal maanden in de Noordzee vlak boven Ameland. De torens zijn vanaf het strand bij Buren te zien. De platforms staan zo’n drie kilometer in zee. In 2013 wordt er iets verder van het eiland in de Noordzee geboord.

Langer winnen bij Ameland

In mei 2012 komt de NAM met het plan om de putten bij Ameland, twee in de Noordzee en een onder Oost-Ameland, langzamer leeg te halen dan aanvankelijk het plan was. De NAM wil vergunning tot 2035 in plaats van de afgesproken 2018. Dit betekent dat de platforms voor de kust van Ameland langer blijven staan.

Lees verder

• Ameland en de haat-liefde met Aardgas
• Ameland en haar Bodemdaling
• Duurzame Waddeneilanden
• Aardbeving – Aardgaswinning in Groningen