De Nederlandse cel is geen hotel maar echt een gevangenis

Steeds meer Nederlandse gevangenen krijgen de sleutel van hun eigen cel. Het ministerie van Justitie doet dat om gevangenen meer verantwoordelijkheid te geven. Binnenkort krijgen gedetineerden in de nieuwe gevangenis in Zaandam zelfs ook de sleutels van afdelingen. De mening dat de Nederlandse gevangenissen vergelijkbaar zijn met een hotel wordt daardoor weer eens versterkt. Maar de werkelijkheid is anders. Gedetineerden zijn wel degelijk gevangenen. Zij zijn hun vrijheid kwijt en dat is de straf. Bovendien komt men niet meer gegarandeerd alleen in een cel. Het aantal eenpersoonscellen vermindert van 11.000 naar 8.000 en de plaatsen in meerpersoonscellen worden verdrievoudigd, van 1.000 naar ruim 3.000 plaatsen. In Nederland is het heus geen pretje om gevangene te zijn. Er zijn er strenge regels en internet en e-mail zijn verboden.

De cel betekent ook in Nederland gevangenschap

Volgens kenners kan het beschavingspeil van een land worden afgemeten aan de manier waarop men omgaat met gedetineerden. Nederland staat wat het gevangeniswezen betreft inderdaad hoog op de lijst van humane behandeling van gedetineerden. Maar dat wil nog niet zeggen dat het vergelijkbaar is met een hotel, zoals menigeen wil doen geloven. Ook in Nederland is het geen pretje om gevangene te zijn. Zo zit bijvoorbeeld een zeer groot aantal gedetineerden niet alleen in een cel. Het is dan begrijpelijk dat niet iedereen in de cel met elkaar op kan schieten. En of het dan nog leuk is om gevangene te zijn...?

Enkele feiten over gevangenis en gevangenen in Nederland

Jaarlijks worden ongeveer 14.000 mensen in Nederland gevangen gehouden. Het onderdak wordt 'geboden' door de Dienst Justitionele Inrichtingen. Dit gebeurt namens het Ministerie van Justitie. Het aantal van 14.000 is nog niet één promille van de Nederlandse bevolking.

Huis van bewaring

In afwachting van de uitspraak van de rechter verblijven de verdachten in het huis van bewaring. Na de uitspraak gaan zij naar een penitentiaire inrichting. Daar moet de nu dader genoemde persoon de rest van de vonnis uitzitten: straf met aftrek van voorarrest genoemd.

De penitentiaire inrichting oftewel de gevangenis

In een penitentiaire inrichting is het verboden om drugs te hebben en/of te gebruiken. Ondanks dit verbod blijkt het in zeer veel gevallen toch mogelijk om drugs te gebruiken. Daarom worden er toegangscontroles bij bezoekers uitgevoerd, evenals fouilleringen en urinecontroles.

Dagprogramma's

Gevangenen hebben de mogelijkheid deel te nemen aan dagprogramma's. Een aantal onderdelen is verplicht.

Verplichte programmaonderdelen in de gevangenis

• arbeid
• sport
• lunch
• bezoek
• bibliotheekbezoek
• geestelijke verzorging
• medische verzorging
• gedragstraining als voorbereiding op de vrijlating

Regels in de penitentiaire inrichting

Enkele van de regels die gelden:

• Een gedetineerde mag maximaal 10 minuten telefoneren.
• Hij/zij mag wel een computer hebben, maar krijgt geen toegang tot internet en e-mail
• Per week 1 uur bezoek. Het bezoek wordt eerst gefouilleerd en gescand.
• Tijdens het bezoek is lichamelijk contact verboden.
• Televisie is in iedere cel aanwezig, maar het is verboden om pornofilms te kijken en te bezitten.
• Ook pornolectuur is verboden.

Bekende gevangenissen in Nederland

• Bijlmerbajes (Amsterdam) in 2016 definitief gesloten
• Extra Beveiligde Inrichting (Vught)
• Koepelgevangenis (Breda)
• Koepelgevangenis (Haarlem)
• 't Nieuwe Lloyd (Amsterdam)
• Oranjehotel, de gevangenis van Scheveningen tijdens de Tweede Wereldoorlog
• United Nations Detention Unit Scheveningen, gevestigd in de Penitentiaire Inrichting Haaglanden. Internationaal Strafhof. Nu in gebruik in verband met het Joegoslavië-tribunaal.
• Veenhuizen (Drenthe)

Jongeren en gevangenis

Een justitiële jeugdinrichting is voor jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar, met de mogelijkheid tot verlenging tot maximaal 23 jaar. Er zijn aparte groepen voor jongens en meisjes. Voor jongeren met bijzondere behoeften bestaan speciale groepen.
Nederland telt elf justitiële jeugdinrichtingen. In de jeugdinrichtingen zijn jaarlijks ongeveer 5000 jongeren ondergebracht. Sommigen voor een paar dagen, anderen tot maximaal zes jaar. De verantwoordelijkheid voor jongeren in detentie ligt bij de sector Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI) van DJI.

Jeugdgevangenissen in Nederland

• Teylingereind
• JI Het Keerpunt
• JI Het Poortje
• JI Rentray
• Nieuwelloyd
• R.i.j. de hartelborgt
• RI De Hunnerberg
• RI Den Hey - Acker
• RI Doggershoek

Halfopen gevangenis

Een gevangene kan naar een halfopen gevangenis als hij/zij nog anderhalf jaar straf moet uitzitten. Een halfopen gevangenis heeft een minder zware beveiliging.

Open gevangenis

Iemand die nog vijf maanden straf voor de boeg heeft kan naar een open gevangenis worden geplaatst. Daar is hij/zij alleen nog 's avonds en 's nachts aanwezig.

Verlof per inrichting

• In een gesloten inrichting: zes keer per jaar 1 weekend.
• In een halfopen inrichting: 1 weekend per vier weken.
• In een open inrichting: ieder weekend.

TBS- klinieken

In een TBS- kliniek worden mensen opgenomen die een stoornis hebben. Door deze stoornis zijn zij gedeeltelijk of geheel ontoerekeningsvatbaar verklaard. Van hen wordt aangenomen dat de kans dat zij opnieuw dezelfde fout cq misdaad zullen begaan (recidive) zeer groot is. De behandeling van deze personen is niet gebonden aan een vastgestelde tijd en de regels wijken in een aantal gevallen af van die in de andere inrichting.

Tbs-klinieken in Nederland

• FPC Veldzicht, Balkbrug
• Pompestichting, Nijmegen
• Hoeve Boschoord, Boschoord
• Oostvaarderskliniek, Almere
• Dr. Henri van der Hoevenstichting, Utrecht
• De Kijvelanden / FPC Tweelanden, Poortugaal
• Dr. S. van Mesdagkliniek, Groningen
• FPC Oldenkotte, Rekken
• FPC de Rooyse Wissel, Venray
• AMC de Meren / Arkin, Amsterdam
• GGz Eindhoven / De Woenselse Poort, Eindhoven
• GGz Drenthe, Assen

De komende jaren moeten 30 gevangenissen sluiten

Het kabinet wil in de komende jaren 30 gevangenislocaties sluiten als onderdeel van de bezuinigingen op het gevangeniswezen. In combinatie met andere maatregelen moet dat een besparing van 340 miljoen euro opleveren.

Overzicht gevangenissen die moeten sluiten

2014 - Negen locaties

Heerhugowaard Westlinge, Amsterdam Havenstraat, Almelo Niendure, Bankenbosch en Fleddervoort in Veenhuizen, Hoogeveen, vrouwengevangenis Breda, Maastricht Overmaze en Tilburg.

2015 - Zeven locaties

Scheveningen, Almelo Karelskamp, Arnhem De Berg, Doetinchem De Kruisberg, Utrecht Wolvenplein, Middelburg De Nederhof en tbs-kliniek Oldenkotte in Rekken.

2016 - Zes locaties

Breda De Boschpoort (alias de Koepelgevangenis), Haarlem, Amsterdam Over-Amstel (alias de Bijlmerbajes), Amsterdam Tafelbergweg, tbs-kliniek Veldzicht in Balkbrug en tbs-kliniek 2Landen in Utrecht.

2017 - Vier locaties

Zuyderbos en Amerswiel in Heerhugowaard, De Marstal in Grave en jeugdinrichting De Heuvelrug locatie Eikenstein in Zeist.

2018 - Vier locaties

Hoogvliet, Zoetermeer en de locaties Esserheem en Norgerhaven in Veenhuizen.

Voor drie locaties in Veenhuizen (Fleddervoort, Esserheem en Norgerhaven) komt nieuwbouw in de plaats.

Justitieel Complex Zaanstad

Sinds september 2016 is het Justitieel Complex Zaanstad in gebruik. Het vervangt een aantal gesloten inrichtingen in de omgeving, waaronder de Bijlmerbajes en de koepelgevangenis in Haarlem. Het is een van de grootste gevangenissen van ons land met ruimte voor 1040 gedetineerden.

Top 600

Justitieel Complex Zaanstad is gevestigd in Westzaan, want juist in deze regio is behoefte aan een inrichting, onder andere vanwege de aanpak van de top-600 van criminele jongeren in Amsterdam. In deze nieuwe gevangenis komen van die top-600 verschillende doelgroepen

Het nieuwe Justitieel Complex Zaanstad voldoet aan alle eisen van deze tijd. Er komt genoeg daglicht en frisse lucht binnen en is er aansluiting op de moderne ict-technologie en beveiliging. De focus in de nieuwe inrichting ligt op zelfredzaamheid: gedetineerden moeten meer zelf doen.

Nederlandse gevangenen krijgen de sleutel van hun eigen cel

Steeds meer Nederlandse gevangenen krijgen de sleutel van hun eigen cel. Het ministerie van Justitie doet dat om gevangenen meer verantwoordelijkheid te geven. De gedetineerden in Justitieel Complex Zaanstad krijgen zelfs ook de sleutels van afdelingen.

De gedachte hierachter is dat een sleutel gevangenen helpt verantwoordelijkheid te nemen. Op deze manier kunnen ze er bijvoorbeeld zelf voor zorgen dat ze hun cel op orde houden en dat ze op tijd op hun werk in de gevangenis komen. De gedetineerden kunnen met de sleutel niet dag en nacht hun celdeur openen. Grofweg kan het alleen tussen acht uur in de morgen en vijf uur in de middag. Cipiers zijn enthousiast, omdat ze niet de hele tijd celdeuren hoeven open te maken. Het systeem geldt overigens niet voor mensen in een Extra Beveiligde Inrichting of de terreurafdeling.

De Nederlandse cel is geen hotel maar echt een gevangenis

Naast spelletjes, een tv, muziek en een iPad hebben gevangenen nu dus een sleutel. Maar de gevangenis is geen hotel, of zoals een gevangene zegt: "Dit is absoluut geen hotel. Mensen moeten stoppen om zo te denken over een gevangenis. Je zit hier gewoon opgesloten. Met zo'n sleutel kom je niet naar buiten. Het is zwaar om hier te zitten."