mijn kijk op

Geluk bestaat dankzij ongeluk, gezondheid dankzij ziekte

Geluk is relatief. We zijn ongelukkig vanwege een aanrijding, maar tevens opgelucht dat we er heelhuids van zijn afgekomen. We vinden dat we te weinig verdienen, maar zijn blij dat we het financieel beter hebben dan een werkloze of arbeidsongeschikte. Geluksgevoel van een volwassene bestaat dankzij het vergelijken met de pech en ellende (van anderen). Geluksbesef bestaat dus bij de gratie van ongeluk. Maar ook ons allergrootste bezit, namelijk onze gezondheid, zouden we niet kunnen waarderen indien er geen ziektes, lichamelijke en psychische gebreken bestonden. Zonder het fenomeen "nacht" zou de dag immers ook niet kunnen bestaan.

Vroeger was geluk heel gewoon

De titel van een vroegere tv-serie. Maar vroeger, kort na de Tweede Wereldoorlog, was er van alles niets:

• amper kleding,
• eens per week een balletje gehakt. Op je brood hooguit jam of pindakaas en vaak slechts "tevredenheid",
• een werkweek van 48 uur (incl. zaterdagochtend) en per jaar slechts 2 weken vakantie,
• geen TV, geen douche, geen auto, geen telefoon.

Maar vergeleken met die nare oorlog was alles beter, en ook vergeleken met de jaren 30 (crisistijd, hoge werkeloosheid). Geen honger en geen werkeloosheid, wat wil een mens dan nog meer?! (Er was na 1945 helaas wel vele jaren grote woningnood.)

Zonder ongeluk (van anderen) bestaat er voor de mens geen geluk

Zoals de dag bestaat dankzij de nacht, en de stilte dank zij het lawaai, zo bestaat het geluk helaas dank zij het ongeluk. Dat hoeft niet per se ons eigen ongeluk te zijn. Heel vaak voelen we ons gelukkig en tevreden in het besef dat anderen het veel slechter hebben. Geluk voor een volwassene is dus eigenlijk niet meer dan het besef dat je niet ongelukkig bent.

En soms wordt het ongeluksgevoel getemperd omdat je niet de enige bent die iets vervelends overkomt. Want zoals het spreekwoord al aangeeft: "Gedeelde smart is halve smart".

Blij met je gezondheid

Gezondheid is het grootste bezit. Als dat door mensen wordt gezegd die zelf nog nooit iets ernstigs bij zichzelf aan de hand hebben gehad, betekent dit dat ze goed om zich heen hebben gekeken en zich terdege realiseren wat een mens op gebied van ziekte en invaliditeit allemaal kan overkomen. Je bent gelukkig en dankbaar dat jou dat niet overkomt.

Vrijheid

We zijn dat blij dat we in een fatsoenlijk land wonen en niet in een politiestaat, omdat we in de krant en op tv zien, en ook vernemen van Amnesty-International dat je als eenvoudige ziel elders:

• doodgemarteld kan worden,
• een huiveringwekkende schijnexecutie kan ondergaan,
• systematisch verkracht kan worden,
• of boven zee uit het vliegtuig kon worden gegooid.

Geld en materieel bezit

Is ook een kwestie van vergelijken zoals we allemaal weten. Zolang ons huis minstens even netjes is ingericht als de buren is er weinig aan de hand. Zelfs als we voor de rest zuinig met geld om moeten gaan. Zodoende waren de mensen in de jaren 50 met hun karige bezittingen gelukkig, terwijl ze met dat schaarse bezit van toen, nu doodongelukkig en ontevreden zouden zijn.

Anders gezegd: als iedereen € 1000 euro verdient maar wij € 900, zijn we ontevreden. Maar we zijn wel tevreden met die € 900,- als al die anderen het moeten stellen met € 800,-.

De hoogste vorm van genot

Niet alleen het ongeluk van anderen kan bijdragen aan ons geluk. Ook ons eigen tijdelijke ongemak draagt aanzienlijk bij aan ons welbevinden. Stel je voor dat je altijd eet voordat je trekt krijgt, drinkt voordat je dorst hebt, seks hebt voordat je echte zin hebt gekregen, uitrust zonder eerst hard te hebben gewerkt. Van het weekend geniet je immers ook het meest na een week hard werken? En wat is er heerlijker dan ’s avonds lui op te bank te hangen na afloop van een intensieve sportbezigheid waar je liters zweet bent kwijt geraakt. Zonder inspanning vooraf is heerlijk gaan ontspannen immers onmogelijk.

De fictie van het paradijs

Onder gelovigen bestaat soms nog het idee van het paradijs en de hel. Maar zou de hel in feite niet hetzelfde als het paradijs zijn. Je moet er toch niet aan denken om eeuwig te leven in een situatie waarin alles in overvloed voorhanden is. Hoe kun je het fenomeen geluk waarderen en beseffen, als er geen pech en ongemak meer bestaat.

Definitie van geluk

Afgezien van enkele autonome vormen van geluk, zoals verliefdheid, je kleine kindje, een orgasme, is het over het algemeen toch niet meer dan: "Het besef dat je niet ongelukkig bent". Je kunt misschien zeggen dat geluk hetzelfde is als tevredenheid, omdat je in vergelijking met anderen (op dit moment) aan de goede kant zit. Geluk is eigenlijk de tijdelijke afwezigheid van ongeluk.

Lees verder

• Met de 80/20-regel sneller inzicht, slimmer en slagvaardiger
• Gelijk hebben is niet genoeg, je moet ook gelijk krijgen