Waddeneiland Ameland – Beroemde en bekende eilanders

Waddeneiland Ameland – Beroemde en bekende eilanders Ameland is bekend van de walvisvaart en Hidde Dirks Kat was een van de beroemde Amelander commandeurs. Hij overwinterde bij de Eskimo's en hield daar een dagboek van bij. In 2018 is het tweehonderd jaar geleden dat het dagboek verscheen en dat wordt gevierd met een HDK2018-jaar. Beroemde Amelander is ook Kardinaal de Jong, die in Nes als zoon van een bakker werd geboren. Kunstschilder Tames Oud was zijn vriend en hij had in hetzelfde dorp in een wiegje gelegen. Ameland bracht verder een Olympische atleet voort, twee architecten, een profmuzikant en drie profvoetballers. En daar zal het niet bij blijven.
Kardinaal de Jong / Bron: Cover boekKardinaal de Jong / Bron: Cover boek

Beroemde en bekende Amelanders


Hidde Dirks Kat van Ameland

Hidde Dirks Kat, geboren in 1747 in Hollum op Ameland, was een commandeur op de walvisvaart. In zijn geboortedorp ligt een straat naar hem genoemd en staat een bronzen standbeeld van de walvisvaarder. Kat bevoer vele zeeën, maar stierf in 1824 in zijn geliefde Hollum. Op het kerkhof staat een eenvoudige smalle steen met niet meer dan zijn initialen, ter nagedachtenis. Kat werd beroemd door zijn dagboek, dat in 1818 werd uitgegeven. Het verhaal toont gelijkenissen met de geschiedenis van de overwintering op Nova Zembla van Willem Barentsz, de zeeman van buureiland Terschelling. Het dagboek van Kat heet ‘Dagboek eener reize ter walvisch- en robben-vangst gedaan in de jaren 1777 en 1778, door den Kommandeur Hidde Dirks Kat.’

HDK2018

In 1967 schreef Ype Poortinga een romantisch avonturenboek over de lotgevallen van Kat en zijn mannen, waarin hij op plastische wijze het verblijf bij de Eskimo’s beschrijft. Dit boek heet 'Duveldei op Grienlan' en is in het Fries geschreven. Het boek is vertaald in het Nederlands in het kader van het festivaljaar HDK2018 en heet 'Duivelsdag op Groenland'.

Olfert Pieter Lap

Olfert Pieter Lap (1801 tot 1854) was kapitein op de koopvaardij. Hij voer vooral op Indië. In Hollum heeft hij een straat met zijn naam. Lap is vooral bekend om de manier waarop hij stierf en vervolgens naar Ameland werd vervoerd. Hij blies namelijk op het schip, ter hoogte van de Azoren, zijn laatste adem uit en als het Amelander deel van de bemanning er niet een stokje voor had gestoken, was zijn lot een zeemansgraf geweest.

Balsemen in arak

De Amelanders wilden zijn lichaam meenemen naar het eiland om het daar te kunnen begraven. Zij maakten daarvoor een kist waterdicht en vulden die met sterke drank, arak. Daarin werd het lichaam van Lap als het ware gebalsemd en goed gehouden tot hij in zijn laatste rustplaats achter de hervormde kerk van Hollum gelegd kon worden.

Willem Cornelis de Groot

Willem Cornelis de Groot werd in 1853 geboren in Hollum en stierf in 1939 in Leeuwarden op 85-jarige leeftijd. Hij werd architect en heeft voor Woningvereeniging Leeuwarden een paar mooie buurten ontworpen: de Oud-Indische Buurt, de Saskiabuurt en de Hollanderwijk. Leeuwarden is er nog altijd blij mee. Ook tekende hij enkele fraaie huizen en boerderijen. De bouwkundig ontwerper was tevens huisarchitect bij het Sint Anthony Gasthuis in Leeuwarden en het Poptaslot in Marssum. De Groot leerde het timmermansvak in Zaandam en ging in 1871 naar Leeuwarden. De ambachtsman leerde verder en bekwaamde zich in de bouwkunde.

Jugendstil

Het werk van De Groot wordt gerekend tot het eclecticisme en later werkt hij in de stijl van de neorenaissance. Na 1900 is de art nouveau of Jugendstil in zijn ontwerpen te herkennen. Hij werkte veel met kleurige geglazuurde stenen, zoals in het Gabbemagasthuis te Leeuwarden is te zien.

Kardinaal de Jong

Johannes de Jong, die eigenlijk net als zijn vader en grootvader Jan heette, werd in 1885 in Nes op Ameland geboren. Het was een zeer geleerde man, die het tot kardinaal schopte. Op Ameland, waar hij regelmatig kwam, werd hij een keer op het Kerkpleintje in Nes door een paar dorpsgenoten op een bankje aangesproken op zijn geleerdheid: “Jan, wat bin jou toch verschrikkelijk geleerd!” De Jong nuanceerde zijn intellect door te antwoorden dat hij minder wist naarmate hij meer leerde. Hij studeerde kerkgeschiedenis en promoveerde in de godgeleerdheid en wijsbegeerte, werd hoogleraar en schreef het Handboek der Kerkgeschiedenis. De man die op het eiland 'de pastoor' werd genoemd, bracht het tot aartsbisschop en kardinaal. Johannes de Jong stierf in 1955.

Straat en school

Op Ameland is een straat en een school naar hem genoemd en aan de Kardinaal de Jongweg staat zijn bronzen beeld. Kardinaal de Jong heeft zoveel bijgedragen aan de Nederlandse kerkgeschiedenis dat er op diverse plekken in het land lanen en straten en scholen naar hem vernoemd zijn.

Margaretha Renes-Boldingh

Greet Renes-Boldingh werd in 1891 in Nes geboren. Ze was de dochter van de huisarts. Later schreef ze romans met een christelijke inslag, die werden uitgegeven bij Callenbach. Amelander kinderen die op zondagsschool zaten kregen met Kerstmis allemaal een boek. Daar zaten vaak titels van Renes-Bolding tussen, zoals ‘Het geheim van de Vinkensteeg.’ Greet schreef wel 75 kinderboeken en romans.

Cammingha

Ook schreef ze ‘Vrouwe Rixt van Ameland’, een historische roman over Rixt van Donia. Rixt trouwde met Watze van Cammingha, Heer van Ameland en werd na zijn dood Vrouwe van Ameland.

Hidde Dirks Kat / Bron: Persbureau AmelandHidde Dirks Kat / Bron: Persbureau Ameland
Daniël Metz / Bron: Persbureau AmelandDaniël Metz / Bron: Persbureau Ameland
Lino van Tames Oud / Bron: Persbureau AmelandLino van Tames Oud / Bron: Persbureau Ameland

Tames Oud

Tames Oud werd in 1895 in Nes geboren. Hij was bevriend met Jan de Jong, de latere kardinaal. Tames Oud verliet het eiland als jongeman en werd kroegbaas en kunstenaar. Hij muntte uit in linosneden. Niet zelden was het eiland onderwerp van zijn tekeningen, lino’s en schilderijen. Hij ging als jongen naar zee en werd visserman en kwam later op de koopvaardij terecht. Oud volgde een schildersopleiding en leerde houtsneden maken.

Brussel

Eind jaren 20 verhuisde hij naar Brussel, pakte verschillende klussen aan om maar geld te verdienen en decoreerde huizen. Ook opende hij een café in de Belgische hoofdstad. In 1931 had hij zijn eerste expositie. Tames stierf in 1953, hij was pas 57 jaar oud.

Hannes de Boer

Hannes de Boer werd in 1899 in Hollum geboren. Hij was atleet en specialiseerde zich in verspringen, maar kon ook goed sprinten. De Amelander was Olympisch sporter bij de Olympische Spelen van 1924 en 1928. Zes keer verbeterde hij het Nederlands record verspringen.

Record verspringen

Zijn laatste record uit 1928, 7.37 meter, bleef 23 jaar op zijn naam staan.

Sjoerd Soeters

Sjoerd Soeters werd in 1947 in Nes geboren. Hij was, net als Greet Boldingh, kind van een huisarts op het eiland. Zijn vader was dokter Soeters. Sjoerd Soeters werd architect na een studie bouwkunde. Hij werkte bij een architectenbureau in Amsterdam en richtte in 1979 samen met zijn vrouw Merle Soeters-Stefels hun eigen architectenbureau op aan de Prinsengracht. Later verhuisde het bureau naar een kerk aan de Kerkstraat in Amsterdam. Na een paar maatschappen zette Soeters het bureau voort onder de naam PPHP, dat staat voor ‘Pleasant Places, Happy People’.

ArenA

Soeters was supervisor bij diverse projecten en is co-architect van de ArenA in Amsterdam.

Rudolf Metz

Rudolf Metz werd geboren in 1958 in Nes. Hij komt uit een groot sportgezin en trapte zijn eerste ballen bij Geel Wit. Rudolf wordt de bekendste Geelwitter aller tijden genoemd. Scoren deed hij aan de lopende band en zijn talent bleef bij de profclubs niet onopgemerkt. Eerst moest hij zijn school afmaken om in 1977 ingelijfd te worden door SC Cambuur in Leeuwarden. Daarmee was hij de eerste profvoetballer van het eiland, gevolgd door zijn broer Francisco. Na SC Cambuur zou Rudolf, die ook wel Rudi wordt genoemd, nog spelen voor Veendam, Heracles, Emmen, Heerenveen en nogmaals Emmen.

Op zaterdag 21 februari 1985 reed hij de Elfstedentocht, ondanks een verbod van de trainer van Heracles. Op 22 februari trad hij aan voor een wedstrijd tegen Telstar. Medespeler was John Weijers, die vol trots vertelde dat hij de dag tevoren als enige prof de Elfstedentocht had gereden. Prompt werd hij ontslagen. Rudolf zei niets. Pas later hoorde de trainer dat ook hij de tocht had uitgereden en hij kon er toen om lachen. Dat Heracles kampioen was geworden en promoveerde naar de Eredivisie zal daarbij geholpen hebben.

Ondanks vele aanbiedingen, zelfs vanuit Japan, stopte Rudolf in 1991 met het betaald voetbal. Hij gaf de voorkeur aan zijn maatschappelijke loopbaan. Vanaf 1990 tot 2011 was hij hoofd van de afdeling Bevolking bij de gemeente Pekela. Sinds 2011 werkt hij bij de 'De Kompanjie', een gezamenlijke organisatie van afdelingen van de gemeenten Veendam en Pekela.

Snelste doelpunt

In 1982 scoorde Rudolf in 8 seconden het snelste doelpunt in het betaalde voetbal. In sportprogramma's op tv is zijn prachtige hakbal in de wedstrijd Veendam tegen Helmond Sport vaak vertoond en herhaald. Zijn 'snelste doelpunt ooit' werd in 2011 overtroffen door een Rus die de bal nog sneller in de touwen kreeg: al naar 2,68 na de beginfluit kon er gejuicht worden.

Francisco Metz

Francisco Metz is geboren in 1960 in Nes, als jongste uit het sportgezin Metz. Net als zijn broer stond hij op de scoutinglijst van Cambuur en een paar maanden na Rudi vertrok hij in 1977 naar Leeuwarden Daarmee was hij de tweede profvoetballer van Ameland. Zijn doorbraak kwam toen hij evenals zijn broer voor SC Veendam ging spelen. Als technisch vaardige middenvelder viel hij op bij trainer Han Berger van Groningen. FC Groningen had destijds een samenwerkingsverband met SC Veendam en op grond daarvan konden spelers van Veendam worden binnengehaald. Op basis van die afspraak kreeg Francisco een kans bij FC Groningen en ging in Groningen trainen. Helaas liep hij daar een rugblessure op, die een voortzetting van zijn voetbalcarrière in de weg zou staan. De Amelander ging in 1985 nog naar SC Emmen, maar na een jaar speelde de rugblessure weer op. In 1986 keerde Francisco terug naar Ameland. De oud-voetballer werkt als beheerder bij de stichting Sociaal Cultureel Werk Ameland in het clubhuis 'De Toel' in Nes.

Voetbalbloed

Eerst als speler/ trainer en later als trainer van Geel Wit bracht hij de club van de 4e naar de 2e klasse. Francisco heeft zijn talent als voetballer vanzelfsprekend doorgegeven aan zijn drie zonen die nu in het eerste van Geel Wit spelen.

Jan Bruin

Jan Bruin komt uit Hollum. Hij werd er in 1969 geboren en ging voetballen bij de plaatselijke voetbalvereniging Amelandia. Daar viel hij op door zijn voetbaltalent en dat bouwde hij uit. In het seizoen van 1991-1992 debuteerde hij in het betaalde voetbal en stond hij bij Cambuur Leeuwarden in het veld, in scorende positie. Bruin speelde nog bij FC Zwolle en FC Volendam en keerde terug naar Leeuwarden en speelde weer bij Cambuur. In 2005 voetbalde hij nog een seizoen bij Stormvogels Telstar, waarna hij in 2008 stopte met voetballen in het betaalde circuit. Hij was een aanvallende speler die goed kon scoren en Jan Bruin wordt gezien als de beste voetballer van Ameland. Op het eiland organiseert hij voetbalkampen en jaarlijks is er in januari een zaalvoetbaltoernooi dat zijn naam draagt. Toen hij stopte met voetballen werd hij commercieel medewerker bij Cambuur en jeugdtrainer.

Blauw en Geel

Na 2013 werd Jan Bruin assistent coach bij het eerste elftal van de club uit Leeuwarden, dat voetbalt in dezelfde kleuren als het wapen van Ameland: blauw en geel. Via de Cammingha’s zijn Leeuwarden en Cambuur verbonden met het eiland.

Daniël Metz

Daniël Metz komt uit Buren. Hij werd er in 1980 geboren en woont er nog steeds. Hij speelde als klein jongetje op een kinderpianootje en bleef altijd met muziek bezig, vooral met de accordeon. Na een aantal jaren conservatorium heeft hij nu zijn eigen muziekschool en geeft hij muziekles. Daarnaast speelt hij op het eiland in diverse formaties, zoals in Gang is Alles, een feestband met een vleugje Rowwen Hèze. Met een drummer heeft hij een duo-formatie (Daniël en William) en met zijn vader Martinus (op wasbord) speelt hij samen in de zydecoband Zydeco Move.

Mon Amour

In 2007 werd hij door Jack Veerman van de toenmalige BZN gevraagd als accordeonist in een nieuwe formatie die The Mon Amour Band is gaan heten. Hij greep die kans met beide handen aan, zegde zijn baan bij de supermarkt op en is sindsdien professioneel muzikant die door het land tourt. Thuisbasis is voor Daniël nog steeds Ameland.

Ameland

Legenda
A. Ameland
B. Hollum
C. Ballum
D. Nes
E. Buren
F. Kooiplaats

Lees verder

© 2017 - 2024 Piejet, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Tames Oud - kunstenaar van AmelandTames Oud - kunstenaar van AmelandTames Oud, geboren op Ameland, werd visserman en kroegbaas en was tevens kunstenaar. Hij was een virtuoos in de techniek…
Ameland in 2010 - Jaar van Penny's ShadowrecensieAmeland in 2010 - Jaar van Penny's ShadowNa ‘Ameland in 2008,’ ‘Ameland in 2009,’ is ‘Ameland in 2010’ het derde nummer in de serie ‘Ameland in …’ De eilander ui…
Waddeneiland Ameland is de maatWaddeneiland Ameland is de maatAmeland is de maat der dingen, althans, zo lijkt het soms. Het eiland wordt regelmatig aangehaald als referentie voor ie…
Ameland in 2008 - Jaar van het TrotseerloodjerecensieAmeland in 2008 - Jaar van het TrotseerloodjeAmeland in 2008 is het eerste jaarboek over het eiland, waartoe Ameland Pers uitgeverij het initiatief nam. ‘Ameland in…

Ameland in 2017 - jaaroverzicht - Jaar van mededogenAmeland in 2017 - jaaroverzicht - Jaar van mededogenHet jaar 2017 is ingegaan als Jaar van mededogen. De burgemeester noemt het in de nieuwjaarsrede tijdens de nieuwjaarsre…
Is escapisme de nieuwste trend van 2017?Is escapisme de nieuwste trend van 2017?Men komt in een tijdperk van escapisme. De komende jaren worden namelijk zowel de jaren van verdieping als van de ontsna…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: NN
  • http://hdk2018.nl/dagboek-van-hidde-dirks-kat/ Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Hidde_Dirks_Kat Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Johannes_de_Jong Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • http://geschiedenis-winkel.nl/kardinaal-de-jong-heldhaftig-en-behoudend.html Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • Tames Oud van Ameland, utgave van De Drijvende Dobber in Leeuwarden, 1981 Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Hannes_de_Boer Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Willem_Cornelis_de_Groot Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Margaretha_Renes-Boldingh Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • http://www.waddenpost.nl/nl/ameland/kunst-cultuur/vrouwe-rixt Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Bruin_(voetballer) Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • http://www.danielmetzmusic.nl/over-daniel-2/ Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • http://www.mon-amour.nl/over-ons/daniel-metz/ Geraadpleegd op 16 januari 2017
  • http://pphp.nl Geraadpleegd op 17 januari 2017
  • Gerard Metz
  • Afbeelding bron 1: Cover boek
  • Afbeelding bron 2: Persbureau Ameland
  • Afbeelding bron 3: Persbureau Ameland
  • Afbeelding bron 4: Persbureau Ameland
Piejet (1.232 artikelen)
Laatste update: 14-08-2018
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 19
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.