Is escapisme de nieuwste trend van 2017?

Men komt in een tijdperk van escapisme. De komende jaren worden namelijk zowel de jaren van verdieping als van de ontsnapping. Verdieping wil zeggen dat de belangstelling voor esthetische ervaringen en culturele belevenissen toeneemt. Maar daarnaast neemt ook de behoefte aan ontsnapping toe. Niet zozeer om de grenzen te verleggen maar om te ontsnappen aan de dagelijkse stress en aan de toenemende druk die we onszelf opleggen. Hoe prettig is het om je enige tijd over te geven aan pretentieloos amusement en soms zelfs ‘goedkoop’ vermaak. Voor jongeren is ontsnappen al snel escapisme, een vlucht uit de dagelijkse sleur. Hun overlevingsstrategie is die van het vermaak met een korte levensduur.

Wat is een trend?

Allereerst is het belangrijk om te vertellen wat een trend nu precies is, aangezien het woord trend te pas en te onpas gebruikt wordt en daardoor soms een verkeerd beeld schetst. Een trend is een beweging in de maatschappij die een verandering teweegbrengt op bijvoorbeeld politiek, economisch, cultureel of demografisch gebied. Men spreekt van drie soorten trends, namelijk de microtrends, de macrotrends en de megatrends.

Microtrends

Microtrends zijn kortdurende trends van ongeveer 0 tot 5 jaar en meestal in de vorm van een product of dienst. Denk bijvoorbeeld aan de trend humantech, waarbij het steeds normaler wordt om chips en andere elektronica te laten implanteren in het menselijk lichaam.

Macrotrends

Macrotrends zijn middellange trends van ongeveer 5 tot 20 jaar en uiten zich meestal in gevoel of menselijke waarden. Denk bijvoorbeeld aan de trend betekeniseconomie, waarbij het men vooral gaat om een betekenis achter een product in plaats van het fysieke product zelf. De in de inleiding besproken trend escapisme valt ook onder de macrotrends, aangezien de trend ontstaat vanuit gevoelens en waarden als: ontsnapping, beleven en genieten. Daarover wordt hieronder meer verteld.

Megatrends

Megatrends zijn langdurige trends van ongeveer 20 tot 50 jaar en uiten zich meestal in de vorm van grote collectieve waarden. Denk bijvoorbeeld aan de trends duurzaamheid, feminisme, urbanisatie en digitalisering. Het zijn woorden waarvan iedereen wel eens heeft gehoord en waar de betekenis van bekend is, maar vaak wordt het niet gezien als trend.

Wat is de oorzaak van de trend escapisme?

Escapisme is de tegenreactie op de huidige prestatiemaatschappij. Op het werk, school, thuis en door social media moet men zichzelf bewijzen en de beste prestaties leveren, om zo aan het beeld te voldoen dat iedereen over jezelf heeft. Doordat de prestatiemaatschappij zoveel invloed op ons heeft als persoon, zoekt men manieren om te ontsnappen aan deze prestatiemaatschappij. Die beweging van mensen die zoekt naar rust, ontsnapping en tijd zonder invloed van de prestatiemaatschappij noemen wij escapisme.

Omdat de prestatiemaatschappij op ons rust, met daarmee ook de druk om te presteren, rust er ook een last op de schouders. Kan men die altijd verdragen? Niet altijd! Het feit blijft dat de dingen die soms als een last gezien worden, ook nodig zijn om te kunnen leven. Denk bijvoorbeeld aan werken om een hypotheek af te betalen.

Doordat men zoveel dingen ‘moet’ in deze maatschappij, heeft men soms een uitlaatklep nodig. Men moet soms de dagelijkse sleur doorbreken en even een moment hebben van totale rust en niet denken aan de druk die op onze schouders rust. Dit escapisme kan in verschillende vormen en manieren gedaan worden. Dat is ook voor iedereen anders in te vullen omdat iedereen op een andere manier zijn rust krijgt. Denk bijvoorbeeld aan geen internet, vakantie, festival(jeugdcultuur), kunst, natuurexpedities etc. Iedereen ontsnapt op zijn/haar eigen manier aan de prestatiemaatschappij. Daarom is het ook een stroming i.p.v. dat het een aantal diensten/producten zijn die dit aanbieden. Het is een manier van ontsnappen en een noodzaak die men ziet om normaal te kunnen blijven functioneren.

Concrete voorbeelden van de trend

Camp grounded is een zomerkamp voor ouderen. Het is een van de uitingen om even je volwassenheid, zorgen en verplichtingen achter je te laten. En net zo als men 'vroeger' deed even zorgeloos genieten van een weekje weg. Alles is geregeld en men kan meedoen aan allerlei activiteiten. De insteek is zorgeloos lol hebben. Als volwassene moet je ook eens ontsnappen aan de verplichtingen en zorgen van alle dag (Camp Grounded, z.j.).

Hotel Hamster is een hotel waarin je leeft als een hamster. In dit hotel kan je van alles beleven en ontdekken. In een normaal hotel heb je alleen een bed, nachtkastje, etc. eigenlijk net zo als dat je thuis allemaal hebt staan. In Hotel Hamster valt er zo veel te ontdekken en beleven (alleen qua uiterlijk betreft) dat je niet meer bezig bent met je normale leventje. Het maakt de vakantiebeleving compleet en zorgt dat je helemaal ontsnapt uit de dagelijkse gang van zaken (Davies, 2009).

Jongeren en festivals: ze gaan als sinds het hippie-tijdperk hand in hand. Samenkomen met een groep mensen en er samen een feestje van maken. Even ontkomen aan de dagelijkse sleur en een weekend feesten en lol hebben met je vrienden en onbekenden. Festivals zijn al langer een symbool voor de vrijheid van de jeugd. Er zijn allerhande festivals met voor ieder wat wils, zoals festivals met verschillende muziekstijlen, kunst en cultuur, film en ook zijn er voedselfestivals. Tegenwoordig is alles mogelijk, maar in definitie gaat het erom dat je samenkomt met verschillende mensen en er met zijn allen een feestje van maakt en even de dagelijkse sleur achter je laat, en ontsnapt uit de verplichtingen die je in de normale maatschappij hebt (Donkers, 2014).

Er zijn enorm veel Nederlandse blogs te vinden met hulpmiddelen om te kunnen ontsnappen uit de dagelijkse sleur en ook zijn de festivals in groten getale aanwezig in Nederland. Toch zijn er anno 2017 geen of nauwelijks bedrijven in Nederland die inspelen op de trend escapisme.

Wie verspreiden deze trend?

De mensen die deze trend verspreiden zijn de jeugdigen. Niet alleen de jongeren van 18-25, maar ook de jeugdige 30'ers, die nog steeds behoeften hebben aan een manier van ontsnappen aan de druk en het normale leven. Kunstenaars en artiesten spelen ook een hele grote rol in deze trend. Dat komt omdat zij invulling geven door middel van kunst en muziek aan het gevoel van ontsnapping. Ook zijn zij de kernactiviteiten en drijfveren in verschillende vormen van escapisme. Denk aan festivals, kunst en architectuur. Ook creëert deze groep een gevoel dat men helpt de dagelijkse bezigheden en verplichtingen achter te kunnen laten.

Conclusie

In de trend escapisme gaat het over het ontsnappen uit de dagelijkse sleur en verplichtingen. Het is een tegenbeweging op de huidige prestatiemaatschappij, waarin iedereen zijn/haar dingen moet doen om maar goed over te komen tegenover de rest. Maar in escapisme gaat het juist over het ontsnappen van deze druk. Door bijvoorbeeld een vakantie te boeken, of op een zomerkamp voor volwassenen te gaan ontsnap je al voor even uit de huidige maatschappij en laat je alles achter je. Dat is escapisme; op je eigen manier de druk van de huidige maatschappij vergeten en even alleen aan nu denken.