nieuws uitgelicht

Gaswinning – gaswinning in Werelderfgoed Waddenzee

De aarde rommelt omdat er gas uit wordt gehaald en er niets voor terugkomt. Het noorden van Nederland heeft te kampen met aardbevingen en schade aan gebouwen en de mensen voelen zich onvelig. Toch mag de NAM de aardgaswinning onder de Waddenzee opschroeven. De economie speelt hierin een belangrijke rol. De Waddenzee is Werelderfgoed maar ook een gebied waar delfstoffen worden gewonnen. Natuurbeschermingsorganisaties, eilandbewoners en waddenliefhebbers protesteren tegen deze industriële activiteiten.

Gaswinning door NAM in het werelderfgoed

Onder het noorden van het land ligt het grote Groningen-veld, dat in 1959 werd aangeboord. Sindsdien wordt er door de Nederlandse Aardolie Maatschgappij gas gewonnen. De activiteit is niet zonder gevolgen voor de streek. Niet alleen verschenen er industriële bouwwerken in de vorm van boortorens en installaties, maar ook werden er sinds 1986 regelmatig aardschokken gevoeld.

Oost-Groningen

De aardbevingen zijn niet alleen voelbaar onder Oost-Groningen, al ligt daar wel het zwaartepunt van de schokken in aantal en sterkte. De aarbevingen worden tot in Drenthe en Friesland waargenomen. De eerste aardbeving naar aanleiding van de gaswinning in Groningen is die van 26 december 1986 in Assen.

Aardbeving in Groningen en onder het wad

De aardbevingen zijn sinds 1986 regelmatig voelbaar, de winning is dan al dik twintig jaar aan de gang, maar de bevolking schudde onaangenaam wakker van een relatief zware beving van 3,6 op de schaal van Richter in het Groningse dorp Huizinge, gemeente Loppersum op 16 augustus 2012. Sinds die tijd maken de Groningers zich nog meer zorgen dan eerst. De minister van Economische Zaken laat in 2012/ 2013 een onderzoek doen door Staatstoezicht op de Mijnen naar de gevolgen en gevaren van de aardgaswinning. De conclusie van het rapport is dat Groningen-veld het beste kan worden ontzien en dat er meer aardbevingen zijn te verwachten.

Grote kans op zwaardere aardbeving

De kans is groot, zegt het rapport, dat in 2013 een aardbeving volgt van 3,9 op de schaal van richter. De kans is 1 op 14. Zo'n zware aardbeving kwam er niet. In 2014 en 2015 zijn er tientallen aardbevingen geweest, maar nog niet zo zwaar als die van 16 augustus 2012. De verwachting is dat Groningen te maken krijgt met een aardbeving met een magnitude van 4,5.

Waddenzee

Op 22 maart 2013 staat het besluit van minister Henk Kamp van Economische Zaken in de Staatscourant, dat er meer gas mag worden gewonnen onder de Waddenzee en gebieden rond de Waddenzee. De gebieden zijn:

• Lauwersoog;
• Vierhuizen;
• Moddergat;
• Anjum;
• Ameland.

Er wordt vanaf 2013 in twintig jaar tijd 15 miljard kubieke meter gas extra uit de bodem en vanonder het wad gehaald. Begin 2013 is de NAM al met de extra winning gestart.

Aardgaswinning sinds 2007

Sinds 2007 is er onder de Waddenzee tien miljard kubieke meter gas gewonnen. Bij Ameland is vanaf 1986 tot 2013 al veertig miljard kubieke meter gewonnen.

Bodemdaling

Behalve aarbevingen brengt aardgaswining ook bodemdaling met zich mee. De bodem mag volgens afspraak maximaal 6 millimeter per jaar zakken. Daalt de bodem toch meer, dan gaat de gaskraan minder ver open of helemaal dicht. De NAM moet daar elk jaar verantwoording over afleggen aan de minister van Economische Zaken. Dit heet het Hand aan de Kraan principe. Wetenschappers zeggen dat productie met hand aan de kraan niet werkt. Ir. A.P.E.M. Houtenbos zegt daarover in het rapport Bodemdaling Waddenzee 1977 – 2011: "De beheersbaarheid van bodemdaling door gaswinning via ‘productie met de hand aan de kraan’ is een eenduidig door alle metingen weerlegde utopie."

Productie gaat door

Minister Kamp en de NAM laten alle twee weten dat de extra winning onder het wad niet betekent dat bij het Groningen-veld de kraan dichtgedraaid wordt. De productie daar gaat gewoon door.

Schade

Intussen heeft de NAM begin 2013 honderd miljoen euro gereserveerd voor de schadeafhandeling van de scheuren en andere schade aan gebouwen, wegen en waterwerken in Groningen. Groningers die schade hebben geclaimd bij de NAM zijn ontevreden over de afhandeling. Bij elke nieuwe aardbeving die nieuwe schade oplevert start de procedure van voren af aan, waardoor schadeafhandeling meer dan een half jaar of langer op zich laat wachten en in principe eindeloos vooruit kan worden geschoven. De NAM geeft intussen voorlichting op informatieavonden en NAM-bestuurders voeren een charmeoffensief door bij Groningers op de koffie te gaan. Schade-experts van de NAM gaan daarnaast in maart 2013 met deskundigen van de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) langs de kerken om te zien of daar schade is en hoe schade is te voorkomen. Kerken vergen een aparte aanpak. Dertien kerken hebben al scheuren opgelopen. De SOGK beheert 65 monumentale Groninger kerken.

GBB en de zorgen

Ondertussen maken Groningers zich ook zorgen over hun veiligheid. De Groninger Bodem Beweging (GBB) heeft een website gelanceerd waar het de aardbevingen op datum en plaats bijhoudt.
De verwachting is dat meer gaswinning in het Waddengebied niet leidt tot zwaardere aardbevingen, zoals dat in Groningen wel het geval is. In het waddengebied is het, gemeten tot 2013, gebleven bij die ene aardbeving in 2005 bij Ameland op het Amelander wad.

Stijging

Het waddengebied heeft door de gaswinning niet alleen te maken met bodemdaling. Door de klimaatverandering krijgt het ook een zeespiegelstijging voor de kiezen. De Waddenvereniging is uiterst kritisch over de uitbreiding van winning onder de Waddenzee. Onderzoek naar bodemdaling moet niet gedaan worden door de NAM, meent de Waddenvereniging. Het bedrijf is een belanghebbende partij. Onafhankelijke onderzoekers moeten zich daar over buigen.

Lees verder

• Aardbeving – Aardgaswinning in Groningen
• Gas onder Groningen - gasveld van Kolham in Slochteren
• Gaswinning – Schade en schadeafhandeling door de NAM
• Boortorens op Ameland - Aardgaswinning in het waddengebied
• Ameland en haar Bodemdaling