Het TOPOI-model

Paul Watzlawick ontwikkelde vanuit de algemene systeem- en communicatietheorie een aantal grammaticaregels voor de communicatie. Het gaat uit van vijf veronderstellingen. Het TOPOI-model wordt gebruikt om interculturele communicatie beter te begrijpen. Als we de communicatie tussen mensen van verschillende culturen kunnen begrijpen kunnen we manieren verzinnen om de communicatie binnen bijvoorbeeld een organisatie of bedrijf te optimaliseren. Culturele ruis wordt als het ware 'opgeheven'.

Het TOPOI-model

Paul Watzlawick ontwikkelde vanuit de algemene systeem- en communicatietheorie een aantal grammaticaregels voor de communicatie. Het gaat uit van vijf veronderstellingen:

1. Communicatie verloopt zowel digitaal als analoog;
2. Het karakter van een betrekking is afhankelijk van de interpunctie van de loop der gebeurtenissen;
3. Elke communicatie heeft een inhouds- en een betrekkingsaspect;
4. Elke communicatie verloopt ofwel symmetrisch (gelijk) ofwel complementair (elkaar aanvullend), al naar gelang ze gebaseerd is op gelijkheid of verschil.
5. Men kan niet niet-communiceren.

TOPOI staat voor:

• Taal
• Ordening
• Personen
• Organisatie
• Inzet

Dit zijn de ‘plaatsen’ of ‘gebieden’ in de communicatie waar je misverstanden kunt achterhalen en aanpakken. Vier van de vijf gebieden van TOPOI zijn aan de veronderstellingen van Watzlawick ontleend:

• Taal: omvat de verbale en non-verbale taal van de deelnemers aan het gesprek. Digitale taal is de taal van afgesproken betekenissen, bijvoorbeeld de verbale taal waarvan de betekenis is vastgelegd in woordenboeken. De analoge taal is vooral de non-verbale taal die niet is afgesproken en zodoende verschillende betekenissen kan hebben. Voor het gemak wordt verbale en non-verbale taal gebruikt.
• Ordening: is de kijk ofwel de zienswijze van de deelnemers op de kwesties die spelen in hun gesprek. Het betreft hoe mensen kijken naar de werkelijkheid, een gebeurtenis of kwestie. Het gaat om de kijk van gespreksdeelnemers op de kwestie en zaken die aan de orde zijn. Zij is het inhoudsaspect van de communicatie.
• Personen: verwijst naar de personen die deelnemen aan het gesprek en naar hun onderlinge betrekking. Het is het betrekkingsaspect in de communicatie: wie zijn de gespreksdeelnemers voor elkaar, welke beelden hebben ze van elkaar en hoe ervaren ze hun onderlinge betrekking? Deze betrekking kan berusten op gelijkheid (gedrag zal symmetrisch overeenstemmend zijn tussen de gespreksdeelnemers, streven naar zo min mogelijk verschil) of verschil (gesprekspartners gedragen zich complementair, aanvullend dus, en streven in gedrag naar een zo groot mogelijk verschil, bijv. een leidend de ander volgend).
• Organisatie: de maatschappelijke en professionele organisatorische omgeving waarbinnen communicatie plaatsvindt.
• Inzet: de onderliggende motieven, behoeften, verlangens en drijfveren van de gespreksdeelnemers. De voortdurende invloed die mensen uitoefenen is het waarneembare resultaat van hun inzet.

De essentie van het TOPOI-model

De vijf gebieden van het TOPOI-model zijn een concrete uitwerking van de abstracte begrippen cultuur en cultuurverschillen. De vijf gebieden zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Je kunt een interventie op elk gebied beginnen. TOPOI heeft geen culturaliserende benadering, mensen geven in een gesprek zelf betekenis aan hun cultuur.

Lees verder

• De rol van de groepswerker: de eerste fase van groepsvorming
• De systeembenadering / systeemtheorie
• Civil society: de kracht van de burgermaatschappij