Helder communiceren

Als twee mensen in gesprek zijn met elkaar, wil dat nog niet zeggen dat ze helder communiceren. Aan de ene kant kan het luisterend vermogen niet aansluiten bij de andere partij en/of de spreker is niet helder in zijn/haar bewoordingen (en mogelijke non-verbale communicatie). Als je dus vanuit welke samenstelling dan ook het gesprek aangaat, dan bereik je elkaar alleen als je je communicatie ook daadwerkelijk op elkaar afstemt. Hoe vanzelfsprekend dit ook lijkt, de praktijk is vaak anders. Hoe werkt dat proces?

Wat is communicatie?

Levende wezens onderling

Communiceren is informatie uitwisselen tussen levende wezens. “Communicare”, het Latijns waar communiceren van afkomstig is, staat voor “iets gemeenschappelijk maken”. We noemen het ook wel interactie en meestal hebben we het over communiceren tussen mensen, maar het kan ook over communiceren tussen of met dieren of zelfs planten gaan. Alles wat leeft dus.

Verbaal en non-verbaal, bewust en onbewust

Communiceren kan je op verschillende manieren doen en hoewel voor veruit de meeste mensen spreken en luisteren de bekendste zijn, is de praktijk net even wat genuanceerder. De non-verbale communicatie van de mens spreekt in veel gevallen namelijk juist boekdelen. Je kunt er actief naar "luisteren", maar veel mensen nemen het vaak onbewust mee in een gesprek. Verder komt tijdens een gesprek houding en woorden lang niet altijd overeen, wat een conversatie behalve verwarrend ook erg interessant maakt. Immers, wat maakt dat hij/zij het een uitspreekt in woorden en het ander uitdrukt in houding?

Daarnaast is er ook nog hetgeen de geest doet en dat is op een dusdanig primair niveau, dat daar de meeste mensen niet meer bij kunnen. Jonge kinderen en dieren bijvoorbeeld (nog) wel, dit heeft met de ongeconditioneerdheid/het pure te maken. Een voorbeeld: denk maar eens aan je gedachten als je met de hond gaat wandelen. Je wilt een bepaalde richting op en de hond gaat zonder je aangeven de richting op die jij in gedachten hebt. Sommige scharen het onder toeval, maar dat werkt niet meer als het keer op keer plaatsvindt.

Of de man of vrouw die “oké” bevonden is (na gesnuffel van de hond). Deze persoon zal gemakkelijk door de hond toegelaten worden tot zijn/haar roedel (wat bijvoorbeeld alle levende wezens in huis kunnen zijn). De kat zal daarentegen de bange man/vrouw opzoeken, ook al doet deze zijn/haar uiterste best om te laten zien dat deze niet bang is. Dat zijn signalen die onbewust afgegeven worden, die de mens meestal niet meer opvangt, maar het dier wel.

Hoe bereik je elkaar?

Communiceren is, zoals gezegd, meer dan een logische volgorde aan woorden voortbrengen. Communiceren is aangeven hoe je zaken ervaart, waar je behoeften liggen, hoe je je voelt en doe dit vooral concreet en zo specifiek als mogelijk. Voeg er, afhankelijk van het type gesprek, ook het waarom aan toe.

Hoe concreter je zaken aan kunt geven, hoe gemakkelijker het door de andere partij opgepakt kan worden en hoe meer vaagheden je uit kunt sluiten. Niet iedereen is in staat om altijd maar alle woorden “op te pakken” en op een juiste manier invulling te geven. Al was het maar dat je daarvoor iemand soms beter moet kennen.

Spreek het uit

Ga er in je communicatie niet vanuit dat de ander het wel weet (bijvoorbeeld vanuit eerdere gesprekken of wat er tussen de regels door op te maken is). Niet iedereen is hiertoe in staat of staat hier voor open. Hoe duidelijker je hetgeen je zeggen wilt ook uitspreekt, hoe groter de kans is dat hetgeen je zeggen wilt ook daadwerkelijk aankomt.

Beide kanten

Communiceren is tweerichtingsverkeer en dus geldt hetzelfde voor je als je de luisterende partij bent. Als de ander voor je gevoel niet duidelijk genoeg is, spreek dit dan uit. Vraag om voorbeelden die het verhaal mogelijk kunnen verduidelijken/onderbouwen en als er een bepaald gevoel wordt uitgesproken en je komt er niet voldoende bij, spreek het dan ook uit. Soms kunnen concrete voorbeelden wonderen doen.

Niet onbelangrijk om iets te kunnen met het verhaal van de ander, is vaak het waarom. Zeker als je je in eerste instantie niets kunt voorstellen bij hetgeen hij/zij zegt. Het waarom kan vaak een deel verduidelijken.

Non-verbaal

Wees tijdens je communicatie bewust van je non-verbale uitstraling. Iets zeggen en iets anders uitstralen, haalt je hele verbale betoog zomaar onderuit. Als je iets wilt overbrengen en het zit als het ware “in je vezels” dan is de kans dat het aankomt, vele malen groter. Ongeacht of die ander het met je eens is. Snappen zal hij/zij het wel. Sta vervolgens andersom ook open voor een (vlammend) verbaal én non-verbaal betoog.

Respect

Misschien zeker zo belangrijk als de woorden en houding zelf, is het gegeven dat je de ander altijd zich laat uiten binnen een respectvolle houding. Waarbij de ruimte geven ook een belangrijk onderdeel is. Een neerbuigende, ongeïnteresseerde of zelfs aanmatigende houding is de killer voor communicatie. Dat voelen we dan weer wel aan als mens.

Conclusie

Schroom nooit om in een gesprek om verduidelijking te vragen of uit te spreken als de ander er je om vraagt. Communicatie in optima forma is tweerichtingsverkeer wat er toe doet, ongeacht of je het met elkaar eens bent. Communiceer verbaal en non-verbaal altijd met aandacht en wees bewust van hetgeen je zegt én uitstraalt. Luisteren is meer dan horen en hiervoor geldt dat oprecht luisteren erg belangrijk is. Iets wat we als “sprekers” vaak erg moeilijk vinden.