Communicatie: Moeilijk?

De hele dag doen we niets anders dan communiceren. We praten, chatten, mailen, bellen, smsen, noem het maar op. En vergeet vooral de non-verbale communicatie niet. Met onze lichaamshouding vertellen we soms meer dan 1000 woorden. Waarom is het dan toch zo moeilijk?

Wat is communicatie?

Communicatie is de productie, uitwisseling en betekenisgeving van boodschappen tussen mensen, die plaats vindt binnen een context van informationele, relationele en situationele factoren met als doel elkaar te beïnvloeden (Reinders 2002).
Zoals uit de definitie van communicatie blijkt, is het een breed begrip. We passen communicatie toe om de ander te beïnvloeden, om iets helder te krijgen, om elkaar te begrijpen.

Stappen van communicatie

Communicatie bestaat uit een aantal stappen:

• Coderen van informatie
• Verzenden van de gecodeerde informatie
• Ontvangen van gecodeerde informatie
• Decoderen van de ontvangen informatie
• Terugkoppelen feedback van ontvanger naar zender

Een voorbeeld:

1. Het spreken van dezelfde taal is coderen
2. Iemand vraagt: ‘Wil je de gids even aangeven’: verzenden van gecodeerde informatie
3. De ander hoort de boodschap: ontvangen van gecodeerde informatie (oren zijn ontvanger)
4. De ander begrijpt de boodschap: decoderen van de ontvangen informatie
5. De gids wordt daadwerkelijk aangegeven: terugkoppelen feedback van ontvanger naar zender

Een ander voorbeeld:

1. Iemand typt een mail: coderen
2. Er wordt op verzenden geklikt: verzenden van gecodeerde informatie
3. De mail komt in de mailbox van geadresseerde: ontvangen van gecodeerde informatie
4. De mail wordt gelezen: decoderen van de ontvangen informatie
5. Er wordt op de mail gereageerd: terugkoppelen feedback van ontvanger naar zender

Deze vijf stappen moeten doorlopen worden om het communicatieproces te voltooien. In elke stap kunnen storingen optreden. In het eerste voorbeeld kan de boodschap niet juist worden ontvangen, doordat het niet gehoord wordt of niet begrepen. Bij het tweede voorbeeld kan het adres niet juist worden ingevuld of de mail niet worden geopend.

Verbale en non-verbale communicatie

Communicatie vindt verbaal (met gesproken taal) en non-verbaal (met lichaamstaal) plaats.
Veruit de meeste communicatie is non-verbaal. We zeggen met ons lichaam meer dan met onze woorden. Als deze twee niet met elkaar corresponderen is de communicatie verstoord. Wanneer iemand zegt vrolijk te zijn, maar dit met hangende schouders en trillende mondhoeken vertelt, geloven we dat niet. Hieruit blijkt dat we meer informatie halen uit de lichaamstaal dan uit de gesproken taal. Dat maakt dat we met handen en voeten veel duidelijk kunnen maken als we in het buitenland zijn en de taal niet beheersen. Lichaamstaal beheersen we namelijk allemaal.

Wat maakt het lastig?

In ons dagelijks leven communiceren we met andere mensen. Dat gaat vaak goed, maar evenzo vaak of nog vaker mis. Dat zit vooral in hoe we de boodschap van de ander interpreteren. We geven lading aan de boodschap van de ander. Zo gauw als we de boodschap hebben gehoord, geven we er een waardeoordeel aan. Als dit overeenkomt met hoe de zender het bedoeld heeft, is de communicatie goed. Als dit niet zo is, kan dat tot vervelende situaties leiden vol onbegrip. Daar komt nog bij dat we ons niet zelden onbewust zijn van welke signalen we non-verbaal uitzenden.