Non-verbaal, communiceren zonder woorden

Non-verbaal is een manier van iets overbrengen waar we ons wellicht niet altijd bewust van zijn. Toch is het in de meestal gevallen ooit aangeleerd en daarna een automatisme geworden. Daar is niets mis mee omdat het datgene wat we willen zeggen benadrukt, verduidelijkt en vaak van emotie voorziet. De boodschap overbrengen is niet altijd even makkelijk omdat de spreker niet in alle gevallen de taal spreekt of dezelfde frequentie heeft als waar de ontvanger op is ingesteld. Non-verbale taal kan dan zeker helpen.

Communiceren, meer dan woorden

Naast de woorden die we gebruiken in de communicatie kunnen we op verschillende andere manieren onze woorden kracht bij zetten. Onder die non-verbale manieren valt als belangrijkste de lichaamstaal. Communiceren is meer dan alleen woorden gebruiken. Daar waar mensen tegenover elkaar staan spelen gezichtsuitdrukking, lichaamshouding, klank van de woorden enz. een belangrijke rol. Anders is dit bij telefoongesprekken waar enkele van die aspecten wegvallen wat nog meer het geval is bij het communiceren op internet zonder webcam.

Non-verbaal bij emoties

Uit onderzoek door Albert Mehrabian (destijds hoogleraar psychologie aan de Universiteit van Californië - Los Angeles) is gebleken dat daar waar emoties een belangrijke rol spelen in de communicatie het non-verbale ruimschoots de overhand heeft ten opzichte van de gebruikte woorden. Ook worden door Mehrabian percentages aangegeven van de verhouding non-verbaal tot verbaal. De betrouwbaarheid van die cijfers wordt door anderen echter in twijfel getrokken omdat zij vinden dat er moeilijk exact een scheiding is te maken tussen het non-verbale en het verbale.

Stemtaal als non-verbale communicatie

Ook stemtaal kan tot non-verbale communicatie worden gerekend ook al wordt daarbij wel gesproken en worden dus woorden gebruikt. Bij stemtaal gaat het om de manier waarop de stem wordt gebruikt waarbij een aantal aspecten een rol speelt zoals:

• Dialect
• Duidelijkheid
• Geluidsterkte
• Intonatie
• Melodie
• Ritme
• Spreektoon
• Stemkwaliteit

Gebarentaal voor doven en slechthorenden

Gebarentaal voor doven en slechthorenden kan ook tot non-verbale communicatie worden gerekend hoewel er eigenlijk wel degelijk sprake is van woorden. De gebaren die gebruikt worden hebben een directie relatie met woorden maar worden niet uitgesproken dus zijn daarom als non-verbaal te beschouwen.

Semiotiek als non-verbale communicatie

Nog een andere vorm van non-verbale communicatie is die waarbij gebruik wordt gemaakt van tekens en symbolen ook semiotiek genoemd. Tekens waar we dagelijks mee te maken hebben zijn verkeersborden met gebruik van kleuren, modellen, tekeningen, symbolen en teksten. Met deze vorm van communicatie worden verkeersdeelnemers non-verbaal gewezen op verboden, verplichtingen of gevaren. Ook andere vervoerssystemen maken gebruik van tekens en symbolen zoals scheepvaart, spoorwegen en luchthaven. Talrijk zijn ook allerlei andere tekens en symbolen die ons op iets wijzen met wellicht als meest bekende een mannetje en een vrouwtje die duiden op de aanwezigheid van een toilet voor heren of dames.

Muziektaal

Zelfs muziek kan tot de non-verbale communicatie worden gerekend. Het is immers ook een taal en zelfs een die internationaal begrepen wordt. Instrumentale muziek is daarbij honderd procent non verbaal en bij gezongen teksten werkt de muziek en de melodie als non verbale aanvulling. Immers een gezongen tekst komt anders over dan een gesproken tekst. Dit principe wordt al eeuwenlang in het beleven van het geloof toegepast in kerkdiensten en andere geloofsbijeenkomsten.

Lichaamstaal niet altijd in overeenstemming

Non-verbale taal staat soms haaks op de uitgesproken woorden. Iemand kan zeggen dat hij niet boos is terwijl zijn lichaamstaal en vooral gezichtsuitdrukking het tegendeel aangeven. In de meeste gevallen zal de tegenpersoon dan ook reageren op de non-verbale taal en niet op de tekst.

Non-verbaal vooral bij emoties maar cultuurgebonden

Met non-verbale uitingen kan vooral aangegeven worden welke emoties er meespelen. Zo’n gedrag kan soms ook meer zeggen dan tien woorden. Een voorbeeld is een arm om iemands schouder leggen waarmee meteen duidelijk wordt welk soort emotie wordt overgedragen of meegevoeld. Overigens kan non-verbale taal sterk cultuurgebonden zijn. Wat in de ene cultuur een bepaalde betekenis heeft kan in een andere geheel anders zijn.