Verandering van persoonsnaam

Iedereen heeft verplicht een voornaam en een achternaam. Een voornaam kan zo goed als vrijuit worden gekozen en kan alleen worden geweigerd door de ambtenaar van de burgerlijke stand als de naam ongepast is of als hij overeenkomt met een achternaam die niet als voornaam gebruikelijk is. Voor het veranderen van een voornaam gelden soepele voorwaarden. Een achternaam, ook wel familienaam of geslachtsnaam genoemd, is in de Westerse cultuur meestal de naam van de vader. Veranderen van een achternaam is in Nederland toegestaan als daar een goede reden voor is. Het ministerie van Justitie heeft daar spelregels voor opgesteld.

Voornamen en achternamen

Veel voornamen hebben een bepaalde betekenis. Zo was het bijvoorbeeld heel lang gebruikelijk om voornamen af te leiden van de namen van heiligen. Tegenwoordig worden echter ook allerlei andere voornamen gekozen. Voornamen worden vrij gekozen en hoeven dus niet over te gaan van ouder op kind wat met achternamen wel het geval is. Tegenwoordig mag echter voor de achternaam gekozen worden tussen ofwel de familienaam van de vader ofwel van de moeder. Familienamen bestaan vanaf 1811.

Aanvragen naamsverandering

Een verzoek tot naamsverandering van de achternaam kan worden ingediend vanaf achttien jaar en moet worden ondersteund door ernstige redenen. Na betaling van de kosten zal een medewerker van de afdeling Publiekszaken van de gemeente een onderzoek instellen. Hij gaat de gegevens na en nodigt de aanvrager uit voor een gesprek waarin gevraagd zal worden naar de achtergronden van de naamsverandering. Publiekszaken zal daarna bij de aanvraag advies uitbrengen aan het ministerie van Justitie. Bij de aanvraag moet een uittreksel van de geboorteakte worden meegestuurd dat verkrijgbaar is in de geboortegemeente. Ook kan een afschrift van een huwelijksakte of echtscheidingsakte noodzakelijk zijn.

Screeningsautoriteit Justis en beslissing

Het veranderen van de achternaam is echter geen recht maar een gunst die alleen kan worden verkregen bij koninklijk of ministerieel besluit. De voorwaarden voor het wijzigen van de achternaam zijn vastgelegd in het Besluit geslachtsnaamwijziging. Een verzoek tot naamswijziging moet ingediend worden bij Justis. Justis is de screeningsautoriteit van het ministerie van Veiligheid en Justitie die personen en organisaties screent. De organisatie analyseert informatie uit verschillende bronnen en geeft adviezen, vergunningen en verklaringen af. Zo is het ook een taak van Justis om uiteindelijk, na een verzoek tot naamswijziging, namens de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie te beslissen en wordt een achternaam veranderd bij Koninklijk Besluit.

Na de beslissing

Die beslissing laat meestal twintig weken op zich wachten. De aanvrager krijgt daarvan een officieel uittreksel dat ook door Justis wordt verzonden naar de ambtenaar van de burgerlijke stand van de geboortegemeenten om in de geboorteakte vermeld te kunnen worden. De gemeente neemt de nieuwe naam op in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA). De aanvrager moet zelf aan bedrijven en andere organisaties de naamsverandering doorgeven. De gemeente kan daarbij aangeven om welke overheidsinstanties het gaat. Tevens moet de aanvrager officiële documenten zoals een paspoort en rijbewijs vervangen omdat daar ook de gewijzigde naam op moet worden vermeld.

Redenen voor wijziging achternaam

Zwaarwichtige redenen om een achternaam te wijzigen zijn bijvoorbeeld:

• Een bespottelijke of ergerniswekkende naam.
• Aannemen van de naam van de andere ouder.
• Een niet-Nederlandse achternaam wijzigen in een Nederlandse.
• Een onjuist gespelde achternaam.
• Terug willen van de oorspronkelijke achternaam na een echtscheiding.
• Een moeilijk uitspreekbare (niet-Nederlandse) naam.
• Ondervinden van ernstige psychische klachten bij een bepaalde achternaam.

Meer informatie over de mogelijkheden en over alle andere zaken met betrekking tot een verzoek tot naamsverandering is te vinden bij de dienst Justitie van het ministerie van Justitie, Team Koninklijke Besluiten.

Lees verder

• Namen van mensen door de eeuwen heen