Leiderschap - Autoritaire Stijl

De Autoritaire leiderschapsstijl. Leiderschapsstijlen zijn er in verscheidene vormen, zoals de democratische stijl, laissez-faire stijl of leiderschap door de groep zelf. Een groepsleider met een autoritaire stijl houdt strikte controle op de groepsprocessen middels het geven van instructies. De mate van striktheid hangt af van de varianten (o.a. tirannie, despotisme, dictatuur). Welke varianten er zijn, de kenmerken en effecten van de autoritaire stijl wordt nader uiteengezet in dit artikel.

Verschillende Leiderschapsstijlen

Diverse leiderschapsstijlen zijn te onderscheiden:

• Autoritaire Leiderschapsstijl
• Laissez-faire Leiderschapsstijl
• Democratische Leiderschapsstijl
• Leiding door de Groep zelf

Leiderschap - Autoritaire Stijl

Hieronder zal nader ingegaan worden op de autoritaire leiderschapsstijl. De drie andere bovengenoemde stijlen worden elk in een apart artikel besproken. Klik hiervoor op de links hierboven.

Kenmerken Autoritaire Leiderschapsstijl

Kenmerken autoritaire stijl

Een groepsleider met een autoritaire stijl:

• Houdt strikte controle middels het geven van instructies
• Bepaalt het doel, de weg ernaar toe en uitvoering
• Bewaakt doelbewust de uitvoering van al het werk
• Geeft minimale informatie aan de groep m.b.t. voortgang van de taak

Effecten Autoritaire Leiderschapsstijl

Effecten autoritaire stijl

In eerste instantie -in het begin van een contact of groepsproces- lijkt deze stijl gunstig uit te pakken. Uit divers (psychologisch) onderzoek blijkt dat bij een toenemende afhankelijkheid van groepsleden al snel een terugval in de prestaties optreedt. Deze wordt vooral zichtbaar wanneer er tijdelijk een leider is die invalt of bij wisseling van leider. Daar de groepsleden sterk passief moeten blijven t.a.v. de leider bij deze stijl, ontwikkelen zich onlust- en wraakgevoelens, welke over het algemeen op de zwakkere groepsleden afgereageerd worden. Indien dit niet mogelijk is, wordt dit veelal op personen buiten de groep geprojecteerd (gezin thuis of andere groepen).

Toenemende agressie

Deze toenemende agressie, vijandigheid t.o.v. elkaar en destructieve neigingen naar de aldus gevonden zondebokken toe, zijn directe gevolgen van een krachtige autoritaire leiderschapsstijl. Een voorbeeld hiervan is zoals o.a. in het voortgezet onderwijs ook naar voren komt. Een groep zal tekenen van vergeldingsdrang vertonen naar jongere en mildere leerkrachten toe, indien er sprake is van lessen bij een wat oudere of autoritaire leerkracht. De leerlingen kroppen de ontstane agressie uit de autoritaire aanpak op en de 'zwakkere' leerkracht wordt dan het mikpunt.
In een groep met een autoritaire leider worden initiatieven en ideeën afgeremd en ontbreekt spontaniteit in het werk of gebeuren. Een dergelijke groep is erg breekbaar en kent weinig cohesie.

Varianten Autoritaire Stijl

Er zijn enkele varianten van een autoritaire leiderschapsstijl te noemen.

Tirannie

• De meest extreme vorm van de autoritaire stijl is tirannie, die soms ook in een kleine groep te zien is als de groepsleider die zich boven elke groepsnorm stelt en een heerschappij van willekeur uitoefent, zich beroepend op het uitgangspunt: 'de groep ben ik ' (vgl. l'etat c'est moi).

Welwillend Despotisme

• Deze vorm is wat milder dan tirannie. Voor de welwillende despoot is het welzijn van de groep belangrijk. Echter de leider is ervan overtuigd dat hij weet wat goed is voor de groep. Dit wordt ook wel het model van het verlicht absolutisme genoemd.

Dictatuur

• Dictatuur in de oorspronkelijke betekenis was een dictatuur van tijdelijke aard, die ingesteld werd bij groot gevaar of dreiging en waarbij achteraf verantwoording afgelegd moest worden. Er zijn parallellen te trekken met alle situaties waarin een groepsleider wegens dreigend gevaar, wegens tijdnood of bij grote groepen dictatoriaal moet optreden. Wel blijft ook hier de verantwoording achteraf van kracht.

Patriarchale Stijl

• De leider die deze stijl hanteert zal voorstellen doen in plaats van te bevelen en laat reacties, vragen en tegenvoorstellen toe, Echter het blijft steeds duidelijk dat de beslissing toch bij de leider ligt. Hoewel in veel situaties deze leiderschapsstijl gerechtvaardigd en adequaat is, wordt het discutabel wanneer de vragen aan de groep slechts voor de schijn gesteld worden. En dat daaronder een strategie zit van beslissingen doorzetten die toch al van tevoren vaststaan. Dergelijke 'als of' beslissingen ondermijnen het vertrouwen en hebben een negatieve invloed op een groepsproces.

Personalistische Vorm

• In deze stijl bestaan nauwe banden tussen de centrale persoon c.q. leider en de afzonderlijke groepsleden, zodat deze niet gebaseerd is op bevelen of op overleg met de groep. Dit type leider gebruikt het verzoek of zijn superioriteit en eventueel charisma als beinvloedingsmethode. Om hem/haar ter wille te zijn doet men graag wat er gevraagd wordt. Deze stijl van leiderschap is vaak aan het begin van een groepsproces nodig, daar er op die manier een kristallisatiepunt ontstaat, waar de onderlinge relaties tussen de groepsleden zich omheen kunnen opbouwen. Bij mensen die geestelijk niet gezond of contactproblemen heeft, zijn kan deze stijl gedurende langere tijd nodig zijn. Dit om ze in staat te stellen eerst contact of een goede relatie met een persoon op te bouwen, alvorens open te moeten staan voor een hele groep.

Een wezenlijke vraag in alle bovengenoemde stijlen is vanuit welke motivatie de verantwoordelijke persoon de centrale positie inneemt. Is dit vanuit eigen belangen en bevrediging, het gevoel nodig te zijn nodig hebben? Of neemt hij/zij de centrale positie in om deze weer zo snel mogelijk los te laten, zodat andere relaties of interesse in de taak van de groep centraal komen te staan?
Het behoeft geen betoog welke van de twee de meest vruchtbare en positieve is.