Koper en de koperdieven

Het is een plaag, een kostbare zaak en nog gevaarlijk bovendien. Koperdieven slopen de bliksemafleiders en koperen regenpijpen van de monumenten, ze knippen het koper van de rails en schromen niet om in kleedkamers voetbalclubs van het aanwezige koper te bestelen. In bijna alle gevallen is de schade vele malen hoger dan de uiteindelijke opbrengst van het metaal. De onverlaten laten zich daar niets aan gelegen liggen.

Kleedkamers

De Amsterdamse voetbalclub Zeeburgia kan er over meepraten. Halverwege maart 2014 worden hun kleedkamers gestript van al het koper. Leidingen worden van de muren getrokken waardoor verwarming en waterleiding is vernield. Het is voor de club een schade van tussen de 5000 en 10.000 euro en een weekend zonder voetbal.
De opbrengst van het koper wordt geschat op niet meer dan 30 tot 40 euro.

Koperdiefstal

Koperdieven maken jacht op alles waar koper in zit. Ze hebben het gemund op:

• Bliksemafleiders;
• spoorwissels;
• dakbedekking;
• beelden.

Vijf euro de kilo

Welk gebouw het is maakt de koperdieven niet uit. Zij hebben hun blik laten vallen op de leidingen en willen in het holst van de nacht enkele kilo’s oogsten. In februari 2014 wordt de GGZ-instelling Dijk en Duin in Castricum beroofd. Na herhaaldelijke diefstal weet een beveiliger eind februari een dief met een stuk koper van zes meter op zijn schouder in de kraag te vatten. Dijk en Duin is een voormalige dagopvang en de gebouwen staan leeg. Dat doet onverlaten denken dat ze kunnen halen wat ze willen en koperdieven komen op de sloop af als vliegen op de stroop.

Een kilo oud koper levert ongeveer vijf euro de kilo op. De dieven realiseren zich niet wat een gevaarlijke situaties de diefstal op kan leveren. Ze deinzen er niet voor terug om gasleidingen door te zagen. Als dan de gaskraan niet wordt dichtgedraaid, is er zelfs kans op een ontploffing. De GGZ-instelling in Castricum kreeg een 24 uur bewaking om koperdieven op afstand te houden. De koperdief met de zes meter koper op de nek werd overgedragen aan de politie.

Veel gereedschap

De dieven blijken gericht te werk te gaan. Ze hebben een koevoet als gereedschap en dragen een gereedschapskist mee naar de klus. Boormachines en kniptangen horen tot de standaarduitrusting. Sommigen gaan geavanceerd te werk en laten zich met eigen alarmsystemen waarschuwen als de beveiliging of politie nadert.

Hoogspanning

Gevaarlijk is de diefstal van koper in een hoogspanningsstation. Bij de stations en masten wordt geregeld koper gehaald. Netbeheerder TenneT noemt dat “levensgevaarlijk.” Soms verrichten de dieven zulk prutswerk dat ze zichzelf en de omgeving in groot gevaar brengen.

Enorm risico

Eigenlijk is het gekkenwerk dat dieven de risico’s voor lief nemen. De opbrengst is niet in verhouding tot de schade die er wordt aangericht en zeker niet in verhouding tot het risico dat genomen wordt. Een koperdief moet bijvoorbeeld eerst een mast in klimmen dat al niet zonder risico is. Een hoogspanningsmast is ongeveer 20 tot 30 meter hoog en klimmen is werk voor professionals. Voor anderen, ook voor koperdieven, is het levensgevaarlijk. Het is op z’n zachts gezegd onverstandig om dat enorme risico te nemen. Bovendien is de pakkans groot.

TenneT plaatst cameraatjes om dieven te registreren. De camera’s zijn overal: op gebouwtjes, in de masten, op hoogspanningsstations, kortom overal waar koperdieven iets weg zouden kunnen knippen. De foto die van een dief wordt gemaakt wordt direct naar een beveiligingscentrum gestreamd en de politie wordt gewaarschuwd. De netwerkbeheerder zet ook ex-commando's en ex-mariniers in die patrouilleren op plekken waar veel diefstallen plaatsvinden.

Koperdiefstal op het hoogspanningsnet is een enorm risico voor het gebied waar het gebeurt. Hele regio’s kunnen dagenlang zonder stroom komen te zitten. Diefstal van koperen bliksemafleiders kan grote gevolgen hebben. Er kan kortsluiting ontstaan of zelfs brand uitbreken. Alarmsystemen kunnen uitvallen en er is elektrocutiegevaar voor onderhoudspersoneel.

Kerkhof

Koperdieven hebben geen enkele scrupules. In februari 2014 halen ze koper van grafmonumenten op het kerkhof in Oude Pekela. Bronzen beelden worden zelfs uit beeldentuinen gejat. Kleine beelden en grote beelden: de dieven laten zich niets gelegen in de culturele waarde of de emotionele waarde.

Spoor

Het komt regelmatig voor dat er koper van het spoor wordt gejat. Dat kan voor de spoorwegen levensgevaarlijke situaties opleveren. Er zijn beveiligers actief om dieven te traceren en om de gevaarlijke diefstallen te voorkomen. Koperdiefstallen op het spoor kunnen zelfs voor maatschappelijke ontwrichting zorgen. Als de diefstal lukt is in ieder geval de financiële schade enorm. De treinbotsing bij Zevenaar in 2011 werd veroorzaakt door een koperdiefstal. Er werd toen 300 meter koperdraad gestolen en de schade van de botsing bedroeg ruim 31 miljoen euro.

Koper is in the picture omdat het de laatste jaren een duur metaal is geworden. Daarom wordt op bouwplaatsen en bij de spoorwegen aan de lopende band koper gestolen. De maatschappelijke ontwrichting uit zich onder meer in vertragingen van het treinverkeer en in onveilige situaties. Er kunnen treinbotsingen en ontsporingen door worden veroorzaakt. Ook is er brand- en elektrocutiegevaar.

Maatregelen

De overheid werkt aan maatregelen om koperdiefstal terug te dringen. De maatregelen oogsten deels succes. De diefstallen op het spoor dalen. In 2011 werden er 516 koperdiefstallen op het spoor gemeld, 288 in 2012 en 153 in 2013.
Diefstallen bij het hoogspanningsnet stegen licht. In 2011 kwam het 69 keer voor, in 2012 was dat 82 keer en in 2013 waren er 92 gevallen van koperdiefstal. De stijging is te danken aan een betere registratie van de koperdiefstallen. Deze stijging komt mede doordat koperdiefstallen beter worden geregistreerd.
De maatregelen die de overheid neemt zijn:

• Legitimatieplicht
• Synthetisch DNA
• Beveiliging
• Opsporing
• Straffen

Legitimatieplicht

Sinds 1 januari 2013 moeten aanbieders van koper zich bij metaalopkopers legitimeren. Dat geldt voor de aanbieder van koper, koperkabel of een koperlegering die er contant geld voor wil hebben. Metaalopkopers hebben ook een registratieplicht.

Synthetisch DNA

Spoorwegbeheerder ProRail en hoogspanningsnetbeheerder TenneT markeren hun koper. Koperen onderdelen worden met synthetisch DNA ingespoten. Hierdoor is te achterhalen of het om gestolen koper gaat.

Extra beveiliging op bouwplaatsen

Bouwlocaties worden beveiligd met hekken, camera’s, extra verlichting en beveiligers. ProRail gebruikt klemmen tegen diefstal om de koperkabels te beveiligen. Ook vervangt PoRail koper door andere materialen.

Opsporen van koperdieven

Er zijn inmiddels speciale teams bij de politie die koperdieven opsporen.

Zwaardere straffen

Het Openbaar Ministerie straft koperdieven zwaarder en verhaalt de schade op de daders: koperdieven moeten zich steeds vaker voor de rechter verantwoorden.

Lees verder

• Smartphone achter het stuur en op de fiets verboden
• Boeven vangen met Social Media
• Inbraak voorkomen - Nationale Inbraakpreventie Weken (NIPW)