De kunst van het liegen

Elk mens liegt wel eens, ook al zegt die van niet. Maar dat wil niet zeggen dat elke leugen is toegestaan. Alleen die leugen is toegestaan die aangenaam overkomt, charmant is, schoonheid bezit en geen enkele schade toebrengt. Een leugen mag geen negatieve gevolgen hebben. Alle vormen van liegen waar dat wel het geval is zijn niet toegestaan.

Soorten liegen

Er zijn beroepsleugenaars die met hun leugens iets willen bereiken waar zijzelf alleen voordeel aan hebben zoals een enkele tweedehands autoverkoper, populistische politici, overheden, ministers, wereldleiders, wielrenners, misdadigers en een enkele officier van justitie. Dit zijn niet de leugenaars waar het om gaat in dit artikel.

Ook zijn er parttime leugenaars als aanstaande bruiden (gewenste maagden in sommige culturen), een sollicitant, te-laat-komers en een enkele schouwburgdirecteur. Behalve voor de schouwburgdirecteur is er voor deze 'daders' meer begrip op te brengen.

Dit zijn slechts een paar voorbeelden van verschillende soorten leugenaars met ieder hun eigen belang. Niet elke soort leugenaar kan uitgelicht worden want dan kunnen we niet volstaan met dit ene artikel. De boekenkast zou uitpuilen met dikke pillen.

Bedrog

Iedereen kent de geijkte verhalen over de tweedehands autoverkoper die de kilometerstand heeft teruggedraaid van de auto waar je oog op valt. Op dat moment kijkt iemand anders onder de motorkap van jouw in te ruilen auto. Wat je niet weet is dat hij met een spuitbus het motorblok nat maakt met olie en zo probeert een lekkage voor te wenden. Gevolg: een lagere inruilwaarde dan je in je hoofd had. Kortom, een en al bedrog vanaf het moment dat je een stap over de drempel zette.

Tegenwoordig zijn de mensen mondiger en beter geïnformeerd door bijvoorbeeld internet. Dit soort praktijken zal niet zo vaak meer voorkomen hopelijk. Bovendien hebben de moderne auto's een digitaal verleden en is de hele bestaanscyclus te volgen op de computer. Bij opleidingen tot autoverkoper staat de klant centraal.
Nee, van bedrog moeten we niks hebben. Dit artikel gaat daar ook niet over.

Onderzoeken

Uit onderzoek is gebleken dat mannen gemiddeld zes keer per dag liegen en vrouwen drie keer. Ze liegen het vaakst tegen hun partner en tegen hun collega's. Mannen liegen over hun drankgebruik en vrouwen over hun aankopen. Maar het vaakst liegen beiden over dat het goed met ze gaat en dat er niets aan de hand is.

Nu zijn er vele onderzoeken gedaan hoe je een leugenaar kunt herkennen. Erg handig voor rechters, politie en echtgenoten bijvoorbeeld. De resultaten van die onderzoeken zijn nogal verschillend maar duidelijk is dat lichaamstaal veel verraadt. Mensen liegen, maar hun lichaam spreekt altijd de waarheid.

De resultaten van die onderzoeken variëren van mondhoeken naar beneden trekken, trillende neusvleugels, handen voor het gezicht houden, naar links of naar rechts kijken en wat al niet meer. In dit artikel wordt hier niet verder op ingegaan. Er zijn genoeg andere publicaties te vinden die hier dieper op ingaan.

Waar gaat dit artikel dan wel over? Alleen over die leugen die aangenaam overkomt, charmant is, schoonheid bezit en geen enkele schade toebrengt. Wat de leugen tot kunst maakt. Daar gaat het over.

Tien vuistregels

1. Geloven

Niet iedereen is geboren met het vermogen om te liegen net zomin dat sommigen nooit de waarheid kunnen zeggen. Wie bang is om door de mand te vallen moet het vooral laten. Liegen lukt alleen als de uitvoerder er geen probleem mee heeft. Hij moet er zelf in kunnen geloven.

2. Prettig

Leugen en bedrog zijn twee verschillende dingen. Een smoes voor het te laat komen is soms toelaatbaar. Maar onder valse beloften geld lenen en het opzettelijk niet terug betalen is bedrog en dat kan niet getolereerd worden net zomin als iemand willens en wetens beschadigen. Een leugen moet voor de ander prettig zijn om te horen en mag geen enkele schade toebrengen.

3. Middel

Liegen is soms een middel om iemand te helpen of over de streep te trekken. Hier geldt dat de klant koning is en men zal die met respect behandelen zodat die geneigd zal zijn om een aankoop te doen.

4. Talent

Voor een perfecte leugen moet je de situatie goed kunnen inschatten. Het vergt verbeeldingskracht, analytisch denken en strategische planning. Een goed geheugen is onontbeerlijk. Tijdens de feitelijke handeling van het liegen moet je kunnen vertrouwen op het geheugen zodat je niet verstrikt raakt in je eigen verzinsels. Acteertalent, improvisatietalent en flexibiliteit zijn nodig omdat een plotselinge wending kan plaatsvinden ondanks de perfecte planning. Onmiddellijke besluitvorming en risico’s zijn onderdeel van het proces.

5. Feiten

Het leugenraamwerk moet beschikken over een eenvoudig basispatroon en niet te ingewikkeld zijn. Als het verhaal te ingewikkeld is en je vermoedt dat de anders iets door begint te krijgen moet je vooral doorgaan, anders gaat het faliekant fout. Zorg ervoor dat gemakkelijk controleerbare feiten tijdens de leugen controleerbaar zijn. Zij moeten immers je verhaal onderbouwen.

6. Basis

De leugen moet een geloofwaardige basis hebben. Wanneer de chef van de laatkomer hoort dat hij onderweg een potentiële klant is tegen gekomen en een afspraak heeft kunnen maken, dan stemt hem dat alleen maar gelukkig.

7. Checklist

Kloppen tijd en plaats en zijn er mogelijk getuigen bij betrokken. Kan een onverwachte wending de leugen niet breken? De risico’s moeten serieus ingeschat worden. Honderd procent zekerheid bestaat niet in leugenland, dus maak een checklist.

8. Oefenen

Nu is acteertalent nodig om een leugen zonder overdrijving geloofwaardig te maken. Om verzekerd te zijn van succes moet de leugen worden gecontroleerd. Het slachtoffer moet aandachtig worden geobserveerd of hij in de leugen trapt. Verzinsels van bijvoorbeeld verkopers, moeten niet letterlijk uit het hoofd worden geleerd en monotoon worden opgedreund want dat werkt alleen maar ongeloof in de hand. Oefening baart kunst.

9. Zwijgen

De leugenaar mag nooit bij anderen pochen over zijn leugens. Hij weet immers niet of hij ooit één van die mensen zal moeten beliegen. De professional zegt er niets over en geniet alleen van het resultaat want zwijgen is goud.

10. Kennis

Wie alsnog betrapt wordt op zijn leugen moet ervoor zorgen dat dat niet gebeurt op grond van onwetendheid. Socrates stelde al vast dat een onbedoeld verkeerde uitlating altijd beter is dan een bewuste leugen.

Als het slachtoffer blijk geeft van enige kennis van zaken dan rest niets anders dan je te verontschuldigen voor de foute informatie. Doe je dat op een charmante en oprechte manier, dan kun je op begrip rekenen en krijg je een herkansing. Dus nooit ontkennen met krachtige bewoordingen maar de misplaatste uitspraak betreuren en bekennen dat het fout was. Dat zal geloofwaardig overkomen.