Wat is Racisme?

Het woord racisme wordt vaak bij allerlei gelegenheden gebruikt. En niet altijd op de juiste manier. Racisme is een vreselijk iets, maar het is belangrijk om goed te weten wat het precies inhoudt.

Wat is racisme?

Afgaande op het woordenboek is racisme op de eerste plaats het onderscheid maken tussen verschillende groepen en daarbij de ene groep superieur achten aan de andere. En daarbij dat iemands karakter wordt bepaald door biologische bijzonderheden. Daarnaast is het discriminatie of vooroordeel op grond van ras. Lange tijd werd serieus gedacht dat sommige rassen beter waren dan andere. Racisme kan zowel direct als indirect zijn en kan mensen individueel treffen maar ook als groep.

Racisme in de Geschiedenis

Racisme is iets van alle tijden. Altijd zijn er mensen geweest die anderen beoordeelden en veroordeelden op basis van hun huidskleur, afkomst, taal of gebruiken. Een zeer in het oog lopend voorbeeld van racisme is de slavernij van Afrikanen in de Amerika’s. Afrikanen werden als nauwelijks menselijk beschouwd in deze periode. Dit was overigens niet altijd het geval. Toen de eerste Portugezen in Afrika zwarte mensen ontmoetten zagen ze die niet als inferieur. Maar toen na verloop van tijd bleek dat Afrika achterbleef op technisch gebied veranderden de opvattingen. Ook het feit dat Afrikanen andere Afrikanen verkochten, werd als bewijs gezien van hun minderwaardigheid. Daarbij gingen Europeanen er van uit dat alle zwarten een soort van broeders waren in plaats van verschillende volkeren met verschillende gebruiken en soms groepen die in staat van oorlog waren met anderen.

Racisme en Wetenschap

In de tweede helft van de negentiende eeuw werd de wetenschap gebruikt om ‘aan te tonen’ dat blanken superieur waren aan andere rassen. Dit gold overigens ook voor Joden, die werden door dezelfde wetenschappers ook als inferieur gezien. Dit speelde later de fascisten en nationaal-socialisten in de kaart. Ook later zijn er nog wel wetenschappers geweest die getracht hebben om hun racistische ideeën met wetenschappelijke feiten te onderbouwen. In 1994 nog kwam het boek The Bell Curve uit, waarin werd beweerd dat het genetisch bepaald was dat Afro-Amerikanen lager scoorde op intelligentietesten dan blanke Amerikanen. Al snel kwam er enorm veel commentaar op het boek. Ook de Nobelprijswinnaar James Watson, die zich bezig houdt met genetica, maakte in 2007 opmerkingen waaruit zou blijken dat zwarten minder intelligent zouden zijn dan blanken. Die opmerkingen trok hij later weer in.

Voor een wetenschapper zal het moeilijk zijn om zoiets als ras überhaupt te bepalen. De verschillen binnen een ‘ras’ zijn vaak groter dan die tussen verschillende ‘rassen’. Wat voor raskenmerken worden aangeduid, zoals huidskleur, haar, ogen, zijn nauwelijks van wetenschappelijk belang. Er is sprake van diversiteit, die binnen een groep vaak veel groter is dan tussen groepen.

Subtiel Racisme

Het meeste racisme vandaag de dag is subtiel. De meeste gekleurde mensen zullen geen woedende KuKluxKlan-man tegenover zich vinden. Het gaat om kleine dingen, genegeerd worden of op een andere manier behandeld. Veel mensen zullen het niet eens in de gaten hebben. Deze vorm van racisme is echter niet minder erg en kan op de langere termijn terdege invloed hebben op iemands gevoel van welzijn.

Geïnternaliseerd Racisme

Wie als gekleurd persoon opgroeit in een omgeving die voortdurend laat merken dat gekleurde en zwarte mensen minderwaardig zijn, zal die norm waarschijnlijk overnemen en zichzelf daardoor minderwaardig voelen ten opzichte van een blank persoon. Een bekend voorbeeld is de studie waaruit bleek dat de meeste gekleurde meisjes de voorkeur zullen geven aan een blanke pop in plaats van een gekleurde. De blanke trekken, zoals niet-kroezend haar, een fijnere neus en mond, werden als positiever ervaren. Het feit dat iemand zichzelf op die manier minderwaardig voelt is een zeer schrijnend gevolg van racisme.