Het verlies van een dierbare, rouwen en rouwverwerking

Iedereen overkomt het vroeg of laat want al is niemand er ooit echt op voorbereidt, verlies hoort helaas bij het leven. Na het verlies volgt eerst een drukke periode en pas daarna komt het rouwproces op gang. In welke stappen gaat het rouwverwerkingsproces en wat kan je als vriend doen voor de nabestaanden? En misschien nog belangrijker, wat moet je vooral niet doen?

Aanvaarden van verlies

Soms kost het maanden voordat iemand echt aanvaardt dat de ander dood is. Ze zien ze plots voor zich lopen om zich daarna te realiseren dat het iemand anders was. Ze lijken goed met het verlies om te gaan maar dat is ogenschijnlijk. Ze hebben nog helemaal niet aanvaardt dat iemand niet meer terugkomt, omdat het zo onwerkelijk aanvoelt en ze het eigenlijk niet willen geloven. Pas na aanvaarden begint het verdriet.

Ervaren van de pijn van het verlies

Rouwen is een werkwoord en het kost ook veel energie. Bij deze fase hoort verdriet, wanhoop, huilen, vermoeidheid maar ook machteloze woede op soms de overledene (waarom heb je me in de steek gelaten) en soms op mensen in de omgeving (zij zijn wel samen en ik ben alleen). Soms proberen mensen zichzelf af te sluiten voor verdriet. Ze schrikken van de heftigheid van hun emoties en kunnen er niet mee omgaan. Vaak vluchten ze in werk, sport en andere bezigheden, zodat ze hun gevoelens kunnen verdringen. Op deze manier belanden ze vaak pas na maanden en soms zelfs jaren in deze fase. Het nadeel hiervan is dat de omgeving na alle verstreken tijd nog weinig begrip voor de rouwende kan opbrengen.

Doorgaan met leven zonder de overledene

Langzaam neemt het normale leven weer zijn aanvang want we moeten door. Toch kan in deze fase de rouwende nog plotseling door een geur of een herinnering door verdriet overmand worden op zo'n manier dat het lijkt alsof het gisteren gebeurd is. Maar er komen nu langzamerhand ook dagen dat de rouwende zich 's avonds realiseert de hele dag nog niet aan de overledene te hebben gedacht.

De dood van de dierbare een plaats geven en een nieuw leven opbouwen

De dood maakt een einde aan een leven niet aan een relatie maar desondanks zullen de nabestaanden door moeten en proberen het verlies een plekje te geven in hun leven. Natuurlijk blijft het altijd een pijnlijke plek maar geleidelijk aan zal je er niet meer elk moment van de dag mee bezig zijn en heeft het verlies een plaats gekregen.

Wat kan je als vriend doen als een dierbare van jou een partner, ouder of kind verliest?

• Luisteren is het allerbelangrijkste. Zeg dat je aan ze gedacht hebt en vraag hoe het gaat. Onderbreek hun verhaal niet maar laat ze uitspreken. Wees rustig en houdt oogcontact.
• Ga af en toe eens kort langs en biedt praktische hulp. Wasje draaien, telefoontje plegen, eten koken, kinderen bezig houden. In het begin zijn er meestal genoeg mensen die langs komen maar na een aantal weken neemt dat af en ben je vaak meer dan welkom.
• Stuur een kaartje of sms'je op de verjaardag van de overledene of een jaar na zijn dood en zet daarin dat je aan ze denkt.
• Geef troost. En troost is niet het bagatelliseren van iemands pijn maar aandachtig luisteren, belangstelling, medeleven en af en toe een aanraking. Het is niet erg wanneer je niet weet wat je moet zeggen, maar zeg dat dan gewoon. "Ik vind dit zo moeilijk en ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik wil er wel voor je zijn."

Niet doen

Geen rationele verklaringen, geen uitspraken doen als het leven gaat door, je bent niet de enige die dit mee maakt. Of nog erger: “Ik weet precies wat jij nu meemaakt.” Dit is ongevoelig en weinig troostend, dus je helpt de nabestaanden hier beslist niet mee.