Schuldgevoel, wat zijn schuldgevoelens?

Iedereen wil graag een goed gevoel over zichzelf hebben. Iemand die zich schuldig voelt heeft vaak een slecht gevoel over zichzelf. Wat is een schuldgevoel? Is een schuldgevoel terecht? Is het hebben van schuldgevoelens een nuttig gevoel? Kan je leren van schuldgevoelens¬? Speelt onmacht een rol bij de ontwikkeling van schuldgevoelens bij kinderen?

Wat is het?

Wat is een schuldgevoel? Een schuldgevoel is een gevoel, een knagend gevoel, een onaangenaam gevoel, over iets wat je niet gedaan hebt, maar wel beloofd. Of je hebt iets gedaan waar je veel spijt van hebt. Schuldgevoel en schuldgevoelens zijn een gemoedstoestand die veel voorkomen in de westerse cultuur.

Verkeerd

Is een schuldgevoel hebben terecht? Schuldgevoelens, het gevoel dat je schuldig bent, is vaak terecht: je weet wat je verkeerd hebt gedaan. Omdat je weet wat je verkeerd hebt gedaan, is het een knagend gevoel, is het een onaangenaam gevoel.

Nuttig

Is het een nuttig gevoel, schuldgevoel? Als je weet wat je verkeerd hebt gedaan, dan is het hebben van schuldgevoelens een nuttig gevoel. Je hebt namelijk de kans om de fout te herstellen. Je hebt de kans om datgene dat je verkeerd hebt gedaan, te herstellen. Soms kan je de gedane fout niet meer herstellen, in dat geval kan je van je fouten leren.

Schuldig

Is het niet opvallend dat hoe schuldiger mensen zijn, hoe minder zij zich schuldig voelen? Hoe meer fouten zij maken zonder die te herstellen, hoe minder schuldgevoelens zij hebben. Of nog erger: iemand die herhaaldelijk rotstreken uithaalt en voortdurend een ander de schuld geeft, zonder last te hebben van schuldgevoelens. Zo iemand zal niet in staat zijn om van de gemaakte fouten te leren. Dit zijn mensen met een onvermogen om zich te verplaatsen in een ander en meestal een spoor van ellende achter zich laten.

Schuld

Je zou kunnen stellen dat zolang jij je schuldig voelt je menselijk bent: je bent in staat om excuses te vragen en de gemaakte fout te herstellen. Je schuldig voelen is een vrij eenvoudig verschijnsel dat ook vrij eenvoudig te verhelpen is: herstel de fout of leer van de gemaakte fout!

Schuldgevoel

Nu zijn er schuldgevoelens en schuldgevoelens. Je voelt je schuldig omdat je iets verkeerds hebt gedaan. Maar hoe zit het met een kind dat zich schuldig voelt omdat zijn ouders gaan scheiden? Of de arts die zich schuldig voelt omdat hij een patiënt niet kon redden? Dat zijn toch ook schuldgevoelens? Schuldgevoelens zonder dat je iets verkeerds hebt gedaan?

Onmacht

De schuldgevoelens die een kind creëert als zijn ouders gaan scheiden, ontstaat uit onmacht. De schuldgevoelens die een arts voelt als hij een patiënt niet weet te redden, ontstaat uit onmacht. Deze vorm van schuldgevoelens ontstaan uit een machteloze: ”Ik heb er niets aan kunnen doen,” gevoel.
Dit zijn schuldgevoelens waar het kind en de arts moeten leren deze gevoelens los te laten. Je moet beseffen dat je het leven niet kan controleren en dat gebeurtenissen in ons leven grotendeels buiten ons macht gebeurd. Als dat loslaten van schuldgevoelens al zo moeilijk is voor volwassen, hoe moeilijk moet dat wel niet voor een kind zijn wiens ouders gaan scheiden?

Ouderwets

We leven in een maatschappij waar “alles moet kunnen,” en waar eigenlijk geen plaats meer is voor schuld. Schuldgevoel hebben is, zo lijkt het wel, een ouderwets probleem. Maar hoe leg je aan een kind uit dat zijn schuldgevoelens een ouderwets probleem is omdat het kind leeft in een wereld waar alles kan? Dat het kind in een wereld leeft waar ouders scheiden?

Kinderen

Een belangrijke les dat we hieruit kunnen leren is: wakker geen – nooit – schuldgevoelens aan bij kinderen! Volwassenen hebben al zo’n grote moeite om met schuldgevoelens om te gaan, laat staan kinderen!