Emoties tijdens begrafenis of crematie: wat doe je ermee?

Emoties tijdens begrafenis of crematie. Heel wat mensen zijn er toch verlegen mee. Zeker als je onverwacht ontroerd raakt tijdens het afscheid van iemand die je niet eens goed kende. Wat zijn de psychologische achtergronden van zulke opkomende emoties? En hoe ga je ermee om? Advies, achtergronden en praktische tips.

Onverwachte emoties

Het feit dat we ons vaak schamen voor emoties op begrafenis of crematie, heeft toch echt weleens iets met een calvinistisch soort gene te maken. Het is in elk geval cultureel bepaald om te beredeneren welke emotie passend is of niet, en wanneer emoties 'moeten' worden onderdrukt. In bepaalde culturen immers, worden zelfs professionele bezoekers ingeschakeld om openlijk uiting te geven aan leed en verdriet. Daar is het dus juist zaak om het vooral 'niet droog te houden.' Een andere oorzaak is psychisch. Een grote groep mensen verwacht de emotie namelijk niet, met name wanneer zij een afscheid bezoeken van iemand die zij niet of nauwelijks kennen. Bijvoorbeeld een verre collega. Dan kan het uiten van verdriet dat je zelf niet kunt plaatsen, je extra ongemakkelijk maken. Wat is hiervan nu de verklaring? Ten eerste leeft de ene persoon zich sterker in bij een afscheid dan de andere. Zeker als je je in de schoenen plaatst van iemand die een dierbare verloren heeft, en er weet van hebt hoe het voor jou zou zijn als dat zou gebeuren, kunnen de tranen hoog zitten. Wanneer we zelf net een moeilijke tijd hebben doormaakt of dat nog doen, zijn tranen ook uiterst logisch. Ook is de mens nu eenmaal een sociaal wezen. Het verdriet van anderen raakt ons. En dat siert je alleen maar.

Wat te doen met je emoties?

We denken veel te vaak dat alle ogen op ons gericht zijn, als we onze ontroering niet de baas kunnen tijdens een afscheid, en dat mensen er wel iets van zullen denken. Er zijn twee redenen om dat idee te nuanceren. Ten eerste zijn mensen tijdens een afscheid vooral bezig met eventuele eigen emoties, en met hetgeen er tijdens het afscheid gebeurt. Bovendien kan iedereen die een discrete blik om zich heen werpt, wel wat mensen zien zitten met een zakdoek in de hand. Emoties tijdens begrafenis of crematie zijn normaal, en niemand vraagt zich af of de tranen van een ander wel gerechtvaardigd zijn.

Praktische wenken

Krop de emoties niet te lang op als ze oplopen, ook niet als je het om welke reden ook liever 'droog had gehouden'. Hoe sneller je een discrete traan laat, des te kleiner de kans dat er een harde snik mee gepaard gaat, of een hoorbaar stokkende ademhaling. Vergeet sowieso nooit een zakdoek als je naar een begrafenis gaat. Zelfs niet als je vooraf geen tranen verwacht. Die inschatting is te lastig als je nog niet in de situatie zelf bent. En als je een vrouw bent, kies dan voor waterproof mascara. Het zijn kleine dingen, maar ze kunnen je comfort tijdens begrafenis of crematie sterk vergroten.

Als je geen woord eruit krijgt

Het kan zijn dat je een gesprek gewoonweg vreest rondom of na crematie of begrafenis. Wat, als je tijdens de condoléance van de nabestaanden gewoon geen woord eruit kunt krijgen zonder je emoties de overhand te zien nemen? Toch is ook dit een nuancering waard. Wanneer je deel uitmaakt van een condoléancerij, kun je ervoor kiezen om je gevoel als het ware in je handdruk of omhelzing te leggen, en slechts enkele woorden uit te spreken, zoals de standaardformulering 'gecondoleerd'. Het zou je verbazen hoe vaak mensen zich juist een blik vol medeleven of een aandachtig gedrukte hand herinneren. Veel van onze mooiste menselijke communicatiemogelijkheden hebben geen woorden nodig.

Vrees voor begrafenis of crematie

Er zijn mensen die een min of meer krachtige vrees ontwikkelen voor het bijwonen van begrafenis of crematie. Dat is helemaal niet gek. De dood kan een zeer confronterend gegeven zijn. Ook de angst om het verkeerde te zeggen of doen, of een uitbarsting van emotie te krijgen waar mensen van opkijken, speelt mee. Zeker omdat de dood in onze maatschappij zo buiten beeld wordt gehouden, kan de brug van je dagelijkse leven naar het afscheid van een overledene heel hoog zijn. Toch is het in je eigen belang én dat van de nabestaanden als je je over de schroom en huiver heenzet. Ergens aanwezig te zijn, telt hoe dan ook als steunbetuiging. Mensen zijn in de regel met zichzelf c.q. de plechtigheid en ceremonie bezig, en niet met het in het oog houden van de andere bezoekers. Ook kan het helpen om begrafenis en crematie juist niet uit de weg te gaan. De beleving komt daardoor dichterbij, kan normaliseren, en je ervaringen helpen je bij elke volgende keer. Geneer je niet om een klein hulpmiddel te nemen, zoals wat valeriaandruppels of Bachbloesems. Als je medicijnen nodig denkt te hebben, overleg dan met je huisarts. Surf sowieso eens wat rond naar ervaringen op forums en dergelijke. Je zult versteld staan van het aantal mensen dat kampt met emoties, angst of schroom rondom begrafenis of crematie, óók als het om een (relatief) onbekende gaat. Ook daarin sta je niet alleen.