Een kerkelijke begrafenis bijwonen: FAQ's

Voor het eerst naar een begrafenis. Zeker als dat een kerkelijke begrafenis is, kun je allerlei gevoelsmatige en praktische vragen hebben. Zoals: moet je meezingen met kerkliederen? Word je geacht aan onbegrijpelijke rituelen mee te doen? Dreigen er blunders? En wat als je geen zwart pak of zwarte jurk hebt? Dit zijn de 'FAQ's' voor het bijwonen van een kerkelijke begrafenis.

Moet ik meezingen?

Er zijn mensen die graag meezingen bij een plechtigheid, zoals een kerkelijke begrafenis. Zingen is in vele religies en spirituele stromingen een manier om emoties te kanaliseren, je hart lucht te geven en je bij een groep betrokken te voelen. Een van de meest voorkomende redenen om toch niet te willen meezingen, is dat je de tekst niet echt kunt aanvoelen. Een christelijke tekst over de reddende Heer kan voor de één zeer herkenbaar en invoelbaar zijn, en voor de ander geen deel uitmaken van de belevingswereld. Hier kun je meerdere dingen doen. Ten eerste kun je simpelweg niet meezingen. Dat gebeurt heus vaker. Als tweede suggestie, kun je echter ook kijken of je je op een andere manier in de tekst kunt vinden. Misschien ervaar je toch wel iets bij woorden rondom een gegeven als de emotie van het loslaten, of je overgeven aan iets hogers - of dat nu de genoemde Heer is voor jou, of de voorzienigheid. Vaak wordt gezegd dat God liefde is; wellicht kun je de tekst op die manier lezen, dus uit naam van die liefde. Dan wil je misschien toch meezingen. Tot slot zijn er om welke reden ook tal van mensen die eigenlijk maar een beetje prevelen of mummelen tijdens kerkgezang. Eigenlijk is dat een oplossing die nog wel het vaakst gekozen lijkt te worden, of je nu twijfels hebt over je stem, de tekst of anderzins.

Moet ik iets meenemen, zoals bloemen?

Het gros van de mensen die een begrafenis of crematie bijwonen en iets willen schenken, heeft vantevoren al bloemen laten bezorgen of op een ander moment een geschenkje overhandigd. In principe hoef je dus tijdens de plechtigheid niets mee te nemen. Het kan zelfs lastig zijn omdat arrangementen tevoren gemaakt worden, of omdat je de bloemen of het geschenk tijdens de dienst moet zien te herbergen terwijl je je handen vrij wilt hebben.

Ik heb geen zwart pak/jurk!

De etiquette rondom de kleding voor een kerkelijk afscheid is net zo gemoderniseerd als veel andere gebruiken. Zeker als het een meer vrijzinnige gemeenschap is, heb je kans dat je van alles aantreft, inclusief een spijkerbroek hier en daar. Dat neemt niet weg dat het verstandig is om je in gedekte tinten uit te dossen. Met gedekt grijs of donkerblauw zit je in elk geval goed. Al is het in stilte, een nonchalantere dracht zoals eenspijkerbroek wordt niet altijd gewaardeerd; het zekere voor het onzekere nemen is het beste advies. Let wel op de dresscode die eventueel in de uitnodiging staat. Je bent niet de eerste die mogelijk op een (vrijzinnige) kerkelijke begrafenis verwacht wordt in witte kleding. De wensen van nabestaanden zoals vervat in de uitnodiging, gaan vóór de standaard etiquette.

Moet ik aan onbegrijpelijke rituelen deelnemen?

Veel aanwijzingen die bezoekers van een begrafenis nodig hebben, staan in het boekje dat je bij aankomst aangereikt krijgt of van een stapeltje kunt pakken. Een goede tip is sowieso, ruimschoots bijtijds te komen. Dat geeft ook de kans om de tekst even helemaal voor jezelf door te nemen. Een meer klassieke kerkelijke begrafenis kan hier en daar iets onduidelijks bevatten, maar door met de grote stroom mee te doen kun je je in de regel wel redden. Bovendien zijn ook kerkelijke begrafenissen anno nu vaak sterk gemoderniseerd. Ook omdat de maatschappij een veelzijdiger religieus en spiritueel palet laat zien, en er secularisatie plaatsvindt, houden mensen steeds vaker rekening met alle mogelijke voorkeuren. Een van de populaire vormen van afscheid in de moderne christelijke gemeeschap bijvoorbeeld, is een mix van religieuze teksten en persoonlijke bijdragen van nabestaanden en bezoekers. Ook het mixen van bijvoorbeeld favoriete popnummers van de overledene afgewisseld door gospels en/of kerkliederen komt steeds vaker voor.

Ik ben bang dat ik een blunder maak!

Feit des levens: iedereen maakt blunders en slaat flaters. Vooral in een kerkelijke omgeving, als je die niet gewend bent, kan die schroom bestaan. Een van de mogelijke oplossingen is, alles nét eventjes later te doen dan anderen. Desnoods frummel je even in je tas of aan je kraag totdat je duidelijk is wat verwacht wordt. Verder is de tekst die je aangereikt krijgt, vaak verlossend duidelijk: er staat ronduit aangegeven of je nu moet zitten of gaan staan.

Wat te doen tijdens het gemeenschappelijk gebed?

Ze zijn er, die huzaren die koppig voor zich staren wanneer anderen het hoofd buigen voor het gebed waartoe ze zijn opgeroepen. Stoer, dat in elk geval. Maar waarom zou je niet een moment nemen om stil te zijn in jezelf? Misschien ben je het type voor een stille meditatie. Misschien wil je een stille gedachte aan de overledene wijden. Neem een moment voor ontspanning. Doe een discrete ademhalingsoefening als je wat rust kunt gebruiken. Kortom, mogelijkheden genoeg.