mijn kijk op

Vooroordelen vaak ook heel nuttig en acceptabel

Het is een vooroordeel dat vooroordelen nooit deugen. Die aannames vooraf helpen ons juist vaak. “Je kunt beter een 2e-hands auto kopen van een oude dame" is immers ook een vooroordeel. Vooroordelen zijn soms nodig, maken je slagvaardig en besluitvaardig. Zolang je kritisch blijft over je vooringenomenheid, en zorgt dat het geen tunnelvisie wordt, zijn vooroordelen aanvaardbaar.

Typische vooroordelen

Dikke personen zijn gezellig, mannen hebben altijd trek in seks, vrouwen praten de hele dag, homo’s hebben een goede smaak. Wat is toch de reden dat we dergelijke stereotypen hanteren. Want deze vooringenomenheden klinken misschien logisch, maar berusten op geen enkel bewijs. Want we weten ook dat er veel chagrijnige dikkerds rondlopen, terwijl we ook allemaal gezellige vriendelijke dunne personen kennen. En natuurlijk hebben de meeste mannen vrij vaak zin in seks, maar dat wil nog niet zeggen dat alle mannen op elk moment behoefte aan een vrijpartij hebben, en alle vrouwen regelmatig hoofdpijn hebben.

Vooroordeel soms nuttig

Vooroordelen hebben we allemaal en zijn beslist niet altijd negatief. Als we namelijk absoluut geen vooroordelen hadden, zouden we de domste dingen doen. Een aanname vooraf zorgt er immers voor dat we niet bij iemand in de auto gaan zitten die een glaasje te veel op heeft, terwijl de kans groot is dat hij je met die slechts 5 biertjes toch veilig thuis afzet. En is het eigenlijk ook geen vooroordeel om het wisselgeld, dat we van de caissière terugkrijgen, telkens weer na te tellen terwijl het bijna altijd klopt.

Definitie vooroordeel

Volgens het woordenboek is een vooroordeel een oordeel dat berust op te weinig kennis over de zaak of persoon waarover we een mening hebben. Je kunt vooroordelen hebben over mensen die we de eerste keer ontmoeten, over volken, rassen, groepen. Over persoonlijkheden die we uitsluitend kennen in hun hoedanigheid als artiest of TV-presentator. We gaan er dan vanuit dat hij of zij in het dagelijkse leven hetzelfde is als op TV. Naarmate we mensen beter kennen wordt ons oordeel over hen uiteraard genuanceerder.

Vooroordeel tolereerbaar

Ze maken de wereld om ons heen overzichtelijk en ze helpen ons bij het nemen van beslissingen, zodat we niet iedere keer lang hoeven na te denken. Ze geven ons het idee dat we de zaak onder controle hebben en de situatie beheersen. Wanneer je in het donker een groep jongeren met capuchon ziet staan, zorgt het vooroordeel namelijk dat je even veilig aan de andere kant van de straat gaat lopen.

Het hebben van vooroordelen mag, want het kan ons en ons gezin voor gevaren behoeden, omdat een vooroordeel er voor zorgt dat we onze dochter waarschuwen, s-nachts niet alleen over straat te gaan. We dienen echter geen oogkleppen op te zetten en moeten onszelf voortdurend afvragen of ons vooroordeel (nog) wel klopt of misschien bijgesteld moet worden. Want er zijn uiteindelijk ook heel veel hetero’s die een goede smaak hebben. En hoe zit het eigenlijk met al die homo’s die geen goede smaak hebben, maar niet opvallen omdat ze niet met hun geaardheid te koop lopen. Zo zullen we er onze dochter ook op wijzen dat het weliswaar onverstandig is om laat over straat te gaan, maar er zelfs in het donker voornamelijk betrouwbare personen rondlopen.

Vooroordeel leidt tot selectieve waarneming

Als je er eenmaal van overtuigd bent dat dikke mensen veel gezelliger zijn, zullen je de keren dat ze inderdaad gezellig zijn dubbel opvallen, terwijl het je niet extra opvalt als een mager persoon dat gedrag vertoont. Blijkbaar zoeken we voortdurend bevestiging van onze vooroordelen, want niets is zo fijn als gelijk krijgen, zelfs al is dat slechts van onszelf. Een vooroordeel leidt tot selectieve waarneming en tunnelvisie.

Voorlopige conclusie

Wie oprecht geïnteresseerd is in een ander die hij nog niet kent, mag soms best tijdelijk een vooroordeel in z’n achterhoofd houden. Maar hij geeft die ander altijd minimaal het voordeel van de twijfel en zal proberen zo snel mogelijk een compleet en genuanceerd oordeel over die ander te hebben.