Honderdjarigen: bekende en minder bekende Nederlanders

Nederland vergrijst en kent steeds meer honderdjarigen. Het aantal honderdplussers is gestegen van honderd in 1965 naar tweeduizend in 2014. De verwachting is dat hun aantal de komende jaren beduidend zal toenemen. Onder de honderdjarigen vanaf 1981 bevindt zich een aantal bekende Nederlanders waaronder de oud-premiers Willem Drees en Piet de Jong, zanger en acteur Johan Heesters en schrijfster Willy Corsari. Maar ook minder bekende Nederlanders hebben een respectabele leeftijd bereikt.

Honderdjarigen of eeuwelingen

Nederland kent in 1965 ongeveer honderd honderdjarigen, ook wel eeuwelingen genoemd; twintig jaar later, in 1984, zijn dat er ruim vijfhonderd. In 1997 wordt de grens van duizend gepasseerd, in 2008 staat de teller op vijftienhonderd en in 2014 zijn het er al tweeduizend. De grote meerderheid van de honderdplussers wordt gevormd door vrouwen, maar de verwachting is dat het aantal mannen onder de honderdplussers de komende tien jaar aanzienlijk zal toenemen. Nederland behoort overigens in Europa tot de minder vergrijsde landen; met name Italië en Griekenland behoren tot de meest vergrijsde landen.

Bekende maar ook minder bekende Nederlanders

Onder de mensen die in Nederland sinds 1981 de leeftijd van honderd jaar hebben bereikt bevindt zich een aantal bekende Nederlanders. Oud-premier Willem Drees wordt in 1986 honderd jaar en is op dat moment de eerste algemeen bekende Nederlander die deze respectabele leeftijd bereikt. Sindsdien hebben enige tientallen bekende (en minder bekende) Nederlanders de honderd jaar volgemaakt.

Willem Drees (1886-1988)

Willem Drees wordt beschouwd als de belangrijkste naoorlogse premier van Nederland. Van augustus 1948 tot en met december 1959 was hij minister-president van vier kabinetten in de jaren die werden gekenmerkt door wederopbouw en dekolonisatie. Voordat Willem Drees premier werd had hij als minister van Sociale Zaken de Noodwet Ouderdomsvoorziening tot stand gebracht. Deze tijdelijke wet ging in 1956 op in de AOW. Vadertje Drees was de bijnaam van Willem Drees die geheelonthouder was, altijd sober heeft geleefd en in de vorige eeuw één van de eerste bekende Nederlanders was die meer dan honderd jaar werd.

Piet de Jong (1915-2016)

KVP-politicus Piet de Jong was tussen 1967 en 1971 minister-president van Nederland van het centrumrechtse kabinet van KVP, ARP, CHU en VVD. De drie eerste partijen gingen in 1980 op in het CDA. Voor zijn premierschap was De Jong vanaf 1958 eerst staatssecretaris en vervolgens minister van Defensie. Dit departement was voor De Jong geen onbekend terrein gezien zijn achtergrond bij de marine. Piet de Jong was geen uitgesproken politicus en kwam over als een enigszins kleurloze premier. Later kreeg hij vanwege zijn relativeringsvermogen, zijn gevoel van menselijke verhoudingen en daadkrachtig optreden meer waardering voor zijn jaren als premier van Nederland.

Andere Nederlandse politici en/of ambtenaren in bestuurlijke functies

• Marinus van der Goes van Naters (1900-2005), PvdA-politicus
• Gerard Helders (1905-2013), CHU-politicus en minister
• Albert van Citters (1905-2008), burgemeester Burgh (Schouwen-Duiveland); tevens deelnemer zesde en zevende Elfstedentocht
• Johan Wilhelm van Hulst (1911-2018), CHU/CDA-politicus, hoogleraar en schaker
• Aijolt Kloosterboer (1915-2015), burgemeester (Warffum) en herenboer
• Anne Vermeer (1916-2018), PvdA-politicus Eerste en Tweede Kamer

Marga Minco (1920)

Schrijfster Marga Minco wordt op 31 maart 1920 geboren als Sara Menco. Ze debuteert in 1957 met Het bittere kruid dat wordt beschouwd als een klassieker uit de Europese literatuur over de Tweede Wereldoorlog. Voor haar gehele oeuvre ontving zij de Constantijn Huygensprijs (in 2005) en de P.C. Hooftprijs (in 2019). Ze wordt geroemd om haar soberheid en zuiverheid van stijl. 'Vroeger wilde ik met zo weinig mogelijk woorden zo veel mogelijk zeggen. Tegenwoordig ben ik minder zuinig met woorden. (...) Mijn laatste verhalen zijn niet zo ingehouden meer,' aldus Minco in 1980.

Miep Gies (1909-2010)

De in Wenen in toenmalig Oostenrijk-Hongarije geboren Miep Gies werd bekend als lid van het team helpers in de Tweede Wereldoorlog van acht joodse onderduikers in het Achterhuis. Zij werd in 1920 door een Nederlandse familie geadopteerd en woonde eerst in Leiden en vervolgens in Amsterdam. Op 24-jarige leeftijd trad Miep Gies in dienst bij het bedrijf van Otto Frank, de vader van Anne Frank. Na het verraad en het wegvoeren van de onderduikers heeft Miep Gies er samen met een collega voor gezorgd dat het dagboek van Anne Frank bewaard is gebleven.

Andere Nederlanders gerelateerd aan de Tweede Wereldoorlog

• Pieter Johannes de Booys (1898-2003), verzetsstrijder, fotograaf
• Sándor Baracs (1900-2002), verzetsstrijder, journalist
• Petrus Albertus Kasteel (1901-2003), verzetsstrijder, diplomaat, gouverneur
• Gerrit Jan van de Waal (1904-2010), verzetsstrijder, dichter
• Marien de Jonge (1911-2012), Engelandvaarder
• Gus Winckel (1912-2013), oorlogsheld KNIL
• Atie Ridder-Visser (1914-2014), verzetsstrijdster
• Hebe Charlotte Kohlbrugge (1914-2016), verzetsstrijdster, theologe
• Jan Linzel (1915-2019), Engelandvaarder en gevechtsvlieger

Johan Heesters (1903-2011)

Johan Heesters was een acteur en operettezanger die met name in Duitsland, zijn tweede vaderland vanaf 1934, zeer populair was. In 2008 trad hij nog eenmaal op in Nederland, in theater De Flint in Amersfoort, de stad waar hij in 1903 werd geboren. Het optreden trok de nodige publiciteit, mede omdat Heesters in Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog als omstreden werd beschouwd vanwege zijn optredens tijdens de oorlog in Duitse films, theaters en het concentratiekamp Dachau. Heesters heeft het Guinness Book of Records gehaald als langst optredende artiest (ruim 90 jaar) en de oudste acteur ter wereld ooit. Op 107-jarige leeftijd speelde hij de rol van Petrus in een film over de tien geboden.

Frits Thors (1909-2014)

Frits Thors was van 1965 tot 1972 bekend als nieuwslezer van het toenmalige NTS-Journaal. Voor zijn duidelijke uitspraak kreeg hij in 1969 een prijs uitgereikt. Voordat Thors nieuwslezer werd was hij al meer dan 35 jaar werkzaam als radio-omroeper bij de AVRO, de omroep waar hij ook na zijn tijd als NTS-nieuwslezer werkzaam was. Aan de viering in 2009 van Thors’ honderdste verjaardag werd een item gewijd in het Achtuurjournaal. De laatste jaren woonde hij in het Rosa Spier Huis in Laren.

Andere Nederlanders uit de wereld van radio, televisie, muziek en amusement

• Adrianus Cornelis van Leeuwen (1887-1991), componist en dirigent
• Georgette Rejewski (1910-2014), actrice en logopediste
• Leon Povel (1911-2013), omroeper, hoorspel- en televisieregisseur (KRO) en schouwburgdirecteur

Jaap Havekotte (1912-2014)

Jaap Havekotte was een langebaanschaatser die in de jaren veertig van de vorige eeuw meerdere keren heeft deelgenomen aan het Nederlands kampioenschap all-round schaatsen op natuurijs. In 1946 won hij een nationale titel op de korte baan. Na zijn schaatscarrière bedacht Havekotte samen met schaatsenbouwer Co Lassche de zogeheten Vikingschaats, het merk waarop begin jaren zeventig vele wereldrecords werden geschaatst. In 2008 verscheen een boek over zijn leven onder de titel De Viking van de Nederlandse schaatssport. Ter gelegenheid van zijn honderdste verjaardag in 2012 werd in zijn geboorteplaats Diemen een straat naar hem vernoemd.

Andere Nederlanders uit de wereld van de sport

• Dirk Janssen (1881-1986), gymnast
• Willem Winkelman (1887-1990), snelwandelaar
• Toos Roodzant (1896-1999), schaakster
• Alie van den Bos (1902-2003), gymnaste

Frits Philips (1905-2005)

De Nederlandse industrieel Frits Philips was de vierde bestuursvoorzitter van het elektronicaconcern Philips in Eindhoven. Zijn vader Anton was de bouwer van het concern dat vanaf de jaren dertig van de vorige eeuw zou uitgroeien tot een multinational. Frits Philips werd in 1935 onderdirecteur en directielid en leidde het bedrijf tijdens de Tweede Wereldoorlog toen zijn vader en zwager naar de Verenigde Staten waren gevlucht. In 1961 werd hij president van het concern. Tijdens de oorlog heeft hij een deel van zijn Joodse personeel weten te behoeden voor deportatie. In januari 1996 kreeg Frits Philips hiervoor een onderscheiding van Yad Vashem, de Israëlische staatsinstelling die onder meer de redders van Joden herdenkt. Frits Philips groeide uit tot een icoon in zijn stad Eindhoven en van voetbalclub PSV. Hij werd dikwijls aangesproken met Meneer Frits.

Andere Nederlanders uit het bedrijfsleven

• Theo Neutelings (1892-1994), ondernemer (directeur Liga); promoveert op 88-jarige leeftijd tot doctor in de filosofie
• Co Verkade (1906-2008), directeur Verkade
• Bull Verweij (1909-2010), zakenman en mede-oprichter zeezender Veronica

Cornelis Dubbink (1914-2014)

De in 1914 in Zaandijk geboren rechtsgeleerde Cornelis Dubbink was jurist en vijf jaar lang president van de Hoge Raad der Nederlanden, de hoogste rechtsprekende instantie in Nederland. Dubbink studeerde Nederlands recht aan de Universiteit van Amsterdam, was werkzaam als advocaat en rechter en promoveerde cum laude in de rechtsgeleerdheid. Vanaf zijn 53ste jaar tot aan zijn overlijden was hij lid van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Dubbinks deskundigheid lag vooral op het gebied van het internationaal privaatrecht.

Andere Nederlanders met juridische beroepen

• Hans van Lennep (1903-2004), advocate en psychologe
• Piet Sanders (1912-2012), jurist en hoogleraar

Hendrik Wijdeveld (1885-1987)

De in 1885 in Den Haag geboren Hendrik Wijdeveld was onder meer grafisch ontwerper, typograaf, ontwerper van gebruiksvoorwerpen maar bovenal architect. Wijdeveld behoorde tot de Amsterdamse School, de stijl in de moderne bouwkunst die werd gekenmerkt door expressieve en fantastische vormen in baksteen met veel versieringen in de gevels. De Amsterdamse School heeft vooral woningbouwprojecten en scholen ontworpen. Wijdeveld was tot op hoge leeftijd actief en zijn ontwerpen zijn te vinden in onder andere Amsterdam, Naarden, Hilversum en Tilburg. Ter gelegenheid van zijn honderdste verjaardag in 1985 verscheen een autobiografie met de veelzeggende titel Mijn eerste eeuw.

Alex Rosemeier (1888-1992)

De in Soerakarta in Nederlands-Indië geboren Alex Rosemeier was een Nederlandse kunstschilder die werd gerekend tot de Leidse School, verwant aan de Haagse School. In zijn schilderwerk werd Rosemeier sterk beïnvloed door het impressionisme. Hij schilderde stadsgezichten, stillevens en portretten maar is vooral bekend om zijn Hollandse landschappen. Toen Rosemeier 85 jaar werd organiseerde het Stedelijke Museum De Lakenhal in Leiden een overzichtstentoonstelling van zijn werk. In zijn laatste levensjaar, op 103-jarige leeftijd, opende hij in Wassenaar nog een expositie.

Andere Nederlandse kunstenaars

• Hendrika Cornelia de Balbian Verster-Bolderhey (1890-1990), schilderes
• Bertha thoe Schwartzenberg (1891-1993), beeldhouwster
• Florrie Rodrigo (1893-1996), danseres en choreografe
• Bram Hammacher (1897-2002), kunsthistoricus
• Eugene Quanjel (1897-1998), impressionistisch kunstenaar
• Ida Falkenberg-Liefrinck (1901-2006), interieurarchitecte
• Jesualda Kwanten (1901-2001), beeldhouwster, tekenares en etser
• Jan Lavies (1902-2005), kunstenaar
• Gisèle d’Ailly-van Waterschoot van der Gracht (1912-2013), kunstenares
• Ata Kando (1913-2017), fotografe
• Henk Starre (1914-2016), kunstschilder
• Jan Naaijkens (1919-2019), schrijver

Mellie Uyldert (1908-2009)

De in Blaricum geboren Mellie Uyldert was de eerste Nederlandse astrologe en werd tevens bekend als alternatief genezeres. Toen ze op 21-jarige leeftijd astrologielessen volgde ontdekte ze dat er voor haar weinig te leren viel omdat ze naar eigen zeggen alles al wist. Het luisteren naar haar innerlijke stem was voldoende. Uyldert publiceerde meer dan dertig boeken, niet alleen over astrologie maar ook over edelstenen, voeding en religie. In veel van haar werken was het luisteren naar jezelf een steeds terugkerend thema. De naar haar genoemde Mellie Uyldert Stichting in Blaricum houdt zich nog immer bezig met ‘bewustzijnsbevorderende activiteiten’ terwijl het gedachtegoed van Uyldert via een tweemaandelijks blad, De Kaarsvlam, onder de aandacht wordt gebracht.

Andere Nederlanders bekend om hun levensovertuiging

• Elisabeth Keers-Laseur (1890-1997), nationaal-socialiste, NSB-lid
• Henri van Straelen (1903-2004), missionaris
• Meir Just (1908-2010), rabbijn
• Nel Lievegoed-Schatborn (1909-2011), antroposofe
• Andre Sol (1915-2016), bisschop
• Huub Ernst (1917-2017), bisschop bisdom Breda
• Jacques Clemens (1909-2018), priester

Willy Corsari (1897-1998)

Wilhelmina Angela Douwes-Schmidt schreef onder het pseudoniem Willy Corsari tussen 1927 en 1983 enige tientallen meisjesboeken, romans, detectives en korte verhalen. Vanaf de jaren dertig van de vorige eeuw bereikte ze een grote populariteit en werd ze Nederlands populairste schrijfster. Vanwege haar detectives kreeg ze de bijnaam de Agatha Christie van de Lage Landen. Enkele van haar boeken zijn vertaald. Corsari begon aan de toneelschool waardoor ze in contact kwam met cabaretier Jean-Louis Pisuisse. Na de publicatie van haar eerste boek ging ze zich meer toeleggen op het schrijven. In 1972 publiceerde ze haar memoires onder de titel Liedjes en herinneringen.

Andere Nederlandse schrijvers en dichters

• Siegfried van Praag (1899-2002), schrijver
• Arthur Lehning (1899-2000), schrijver en vertaler
• Gerard van Klinkenberg (1900-2003), dichter (werk o.a. De bejaarden, 1974)
• Sjoerd van der Schaaf (1906-2006), Friestalige schrijver en dichter
• Mathilde Stuiveling-van Vierssen Trip (1907-2010), schrijfster (gebruikte ook pseudoniem Merijntje Trip)
• Greeth Gilhuis-Smitskamp (1908-2008), kinderboekenschrijfster en dichteres
• Hans Keilson (1909-2011), schrijver, tevens werkzaam als arts en psychiater