Vrijwillig is niet vrijblijvend

Vrijwilligers heb je overal nodig, is het niet bij de sportvereniging van je eigen sport of die waar je kind sport, dan is het wel voor de ouderen, invaliden of de voedselbank. Nederlanders zijn actief als vrijwilliger, zo’n 45% van de volwassene doet iets binnen het vrijwilligersleven. Toch is er ook nog een groep die ‘vrijwillig’ en ‘vrijblijvend’ nog wel eens door elkaar haalt.

Waar zetten we vrijwilligers voor in?

Overal waar je het winstoogmerk er niet is, kan men in principe vrijwilligers gebruiken. We moeten natuurlijk niet doorslaan, want de ambtenaren van je gemeente of provincie werken ook niet binnen een organisatie met winstoogmerk. Toch zou het te gek voor woorden zijn als we daar wel vrijwilligers voor in zouden zetten.

Hoewel verschillende gemeentes het onderhoud van bijvoorbeeld gemeentetuinen in de buurt van een woonwijk wel eens bij de bewoners neerlegt. Ze mogen dan naar eigen inzicht het perkje (of een groter stuk grond) inrichten, maar moeten het dan ook zelf onderhouden. Soms werkt het uitstekend, maar soms ook niet en dit heeft dan met name te maken met het gezamenlijk oppakken of het altijd aan dezelfde mensen over te laten.

Waar verrichten we vrijwilligerswerk

Sport en hobbyclubs

Echter, alle sport- en hobbyclubs zijn de bekendste verenigingen waar we vrijwilligers voor inzetten. Niet gezegd dat een vereniging per definitie armlastig is, maar vaak zijn er ook materialen en gebouwen die binnen eigen beheer onderhouden moeten worden. Het geld wat de vereniging dan op de bank heeft, wordt eerder daaraan gespendeerd en alle overige taken worden zoveel als mogelijk door vrijwilligers opgepakt.

De vereniging draait op een bestuur en eventueel sub besturen, technische en/of onderhoudsmensen, begeleiders en/of trainers en/of juryleden. Als er wedstrijden gehouden worden, moet er ook nog een secretariaat ingericht worden en nagenoeg iedereen draait op vrijwilligers. Bij een aantal sporten wordt de trainer wel betaald maar daar speelt vaak de marktwerking weer een rol.
Maar het kan ook gaan over het begeleiden van vluchtelingen, naast een aantal betaalde functionarissen, wordt er vaak een beroep gedaan op vrijwilligers.

Zorg- en oudereninstellingen

Aangezien er steeds meer mensen ouder worden en we kinderen beter in leven houden (wat ook meer kinderen met nadrukkelijk zorg oplevert), is zorg in Nederland bijna onbetaalbaar geworden. We moeten efficiënter en effectiever gaan weken, maar vaak komt het er dan neer dat de noodzakelijke taken slechts gedaan worden. Dat extra moment voor die man of vrouw, die zelf veelal weinig mobiel is, is er niet meer. Daar worden vaak vrijwilligers voor gevraagd en het televisieprogramma “Effe geen cent te makke” is daar een goed voorbeeld van. Een wandeling, een spelletje, gewoon een uurtje even komen babbelen, een middagje het park in of wat boodschapjes doen … voor al deze taken worden vrijwilligers gevraagd. Zeker als er weinig familie of vrienden in de omgeving zijn.

Men rekent op je

Waar het bij mensen die – veelal - impulsief instemmen met een dergelijk verzoek nog wel eens mis wil gaan is het volhouden en de lol die je er zelf uit haalt. Het valt tegen, geen tijd, geen klik … noem alle argumenten maar op die te vinden zijn waarom je toch stopt.
Maar wat nu als er op je gerekend wordt? En dat is zeker het geval, want de vrijwilligers liggen nergens voor het oprapen. Als je ergens in toestemt, ook als het vrijwillig is, wordt er op je gerekend en moet er een inventieve geest aan de slag om het op te lossen of er is gewoon teleurstelling bij één of meerdere mensen.

Waarom stem je in of waarom kom je niet?

Mensen kunnen vanuit hun enthousiasme wel eens ergens mee instemmen waar ze later toch spijt van hebben. Maar het kan ook onder druk ontstaan, een groep mensen die bijvoorbeeld ergens gaat helpen. Je denkt dan dat je niet achter kunt blijven of de groep legt de druk op je.

Redenen waarom het nogal eens fout gaat.

• Aangezien we mensen zijn die graag plezieren, is het brengen van negatief nieuws niet leuk. Terugkomen op een eerdere toezegging is dus helemaal niet prettig.
• Het kan ook zijn dat je een tijd een vrijwilligersrol ingevuld hebt, met de melding dat je het zou doen totdat iemand anders gevonden zou zijn. En die opvolger komt niet, om wat voor reden dan ook.
• Je bent ergens aan begonnen, wetende hoe hard ze je nodig hebben, en het valt tegen.
• Je hebt iets te rooskleurig gepland en de tijd die je er in wil steken, is simpelweg niet haalbaar.
• De rol die vervuld hebt (soms al heel lang) wordt anders door een andere leiding.

… en zo zijn er nog wel meer redenen te bedenken.

Maar het besef dat er op je gerekend wordt, maakt dat het eigenlijk nogal asociaal is om niet of op het allerlaatste moment te laten weten dat je niet komt. Uiteraard ziekte of ander legitieme reden uitgesloten. Informeer tijdig en ook waarom je een rol niet (meer) in wilt vullen.

Bewust proces

Laat ook vrijwilligerswerk een bewust proces zijn. Denk er goed over na en laat enkele aspecten de revue passeren, zoals

• Kan én wil ik de tijd vrij maken die nodig is om die vrijwilligerstaak goed te vervullen? (stem af wat de organisatie wil en of dit een match is)
• Komt niets of niemand in mijn leven klem te zitten qua tijd?
• Haal ik er zelf ook het plezier / de voldoening uit die prettig voelt? (met name handig om het langer vol te houden.)
• Kan ik duidelijk overbrengen wat ik wel en niet wil? (niet alleen de duur, maar ook de inhoud moet voor de vrijwilliger iets brengen.)

Als je alles afgewogen hebt (eventueel met een partner) stem dán pas in om iets te gaan doen. Natuurlijk kan het dan nog tegenvallen, maar als je er over durft te communiceren dan kan je dit ook overbrengen binnen de organisatie waar je vrijwilligerswerk doet. Va valt er ook te praten over wat je doet binnen een organisatie en kan iets anders wel leuk zijn.

Tot slot

Vrijwilligerswerk kan veel opleveren voor mensen. Andere mensen en jezelf blij te zien worden van hetgeen je doet, is goed voor de mens. Geeft behalve het prettige gevoel vaak ook een stuk gemeenschapszin. Maar laat het altijd een bewust proces zijn!