Voor- en tegenstanders over Zwarte Piet (+ oplossingen)

Voor- en tegenstanders over Zwarte Piet menen beiden duidelijke argumenten te hebben voor hun gelijk. De discussie over Zwarte Piet wordt volop gevoerd. Helaas gaan de voor- en tegenstanders niet altijd even netjes met elkaar om en staan ze soms lijnrecht tegenover elkaar. Wat zeggen voorstanders over Zwarte Piet? Wat zeggen tegenstanders over Zwarte Piet? Sommige scholen, supermarkten en tv-zenders nemen duidelijk stelling in, anderen kijken naar wat er in de omgeving leeft of volgen het Sinterklaasjournaal. Welke mogelijke oplossingen zijn er voor het Zwarte Pieten-probleem?

Het sinterklaasfeest

Het sinterklaasfeest begint allang voor 5 december. De eerste pepernoten zijn elk jaar al in september (soms augustus) in de winkels te vinden. Daarna volgen de speelgoedgidsen die in de brievenbus vallen en meestal in de tweede week van november begint het Sinterklaasjournaal met beelden van zijn tocht naar Nederland. Sinterklaas is nooit alleen, altijd heeft hij één of meerdere Pieten bij zich en over Zwarte Piet wordt al vele jaren discussie gevoerd.

Voorstanders over Zwarte Piet

Wat zeggen de voorstanders over Zwarte Piet? Waarom vinden zij dat Zwarte Piet moet blijven?

• Geen kind dat aan slavernij denkt tijdens het sinterklaasfeest
• Het is traditie
• Straks is er niets meer Hollands
• Sinterklaas en Zwarte Piet horen bij elkaar
• Zwarte Piet is zwart omdat hij zwart is van de schoorsteen
• De tijd van slavernij is lang geleden

Tegenstanders over Zwarte Piet

Wat zeggen tegenstanders over Zwarte Piet? Waarom vinden zij dat Zwarte Piet niet langer zwart moet zijn?

• Het is discriminerend
• Zwarte Piet stamt uit de tijd van de slavernij
• Zwarte Piet is racistisch
• Het is een kinderfeest, maar volwassenen organiseren het dus doe dit dan zonder zwart geschminkte Pieten
• Het is niet leuk om jaarlijks te worden aangesproken als Zwarte Piet, enkel omdat je een donkere huidskleur hebt
• Sommige kinderen met een donkere huidskleur worden uitgelachen rond sinterklaastijd, zij genieten niet van dit feest maar zijn blij als Sinterklaas en Zwarte Piet weer weg zijn

Sesamstraat 1987

In 1987 zei actrice Gerda Havertong In Sesamstraat al tegen Pino 'Het is elk jaar weer hetzelfde liedje. Sinterklaas is nog niet eens in het land of zwarte mensen, grote mensen en kinderen, worden voor Zwarte Piet uitgescholden. Daar heb ik genoeg van, ik ben het zat!'

T-shirt

Bijna 25 jaar later wordt de kunstenaar Quinsy Gario in 2011 opgepakt omdat hij tijdens de intocht van Sinterklaas een t-shirt draagt met als opdruk 'Zwarte Piet Is Rascisme' Hoewel al eerder verschillende (groepen) mensen de discussie over 'Zwarte Piet' probeerden aan te zwengelen lijkt deze nu echt van start te gaan.

Werkgroep Verenigde Naties

In 2013 pleitte Verene Shepherd (onderzoekster mensenrechten bij de Verenigde Naties) voor het afschaffen van het volgens haar 'foute' sinterklaasfeest. Verene Shephard sprak op persoonlijke titel, maar de werkgroep van de Verenigde Naties (VN) startte wel een onderzoek om te kijken of Zwarte Piet racistisch is. De werkgroep adviseerde de Nederlandse overheid een nationaal debat te initiëren, waarin voor- en tegenstanders van Zwarte Piet hun mening konden geven. Afschaffing van het sinterklaasfeest is volgens de werkgroep van de VN niet nodig.

Op vrijdag 28 augustus 2015 kwam een nieuw rapport uit van een comité van de Verenigde Naties dat rassendiscriminatie onderzoekt. In het rapport is te lezen dat het comité zich onder andere zorgen maakt over 'de toename van discriminatie, inclusief etnisch profileren en stigmatiseren waarmee mensen van Afrikaanse komaf mee te maken krijgen'. Daarnaast zijn er zorgen over de 'structurele onzichtbaarheid van deze discriminatie. Het beperkte aantal mensen van Afrikaanse komaf in overheidsdiensten en het gebrek aan bewustzijn binnen de Nederlandse samenleving over slavernij en het koloniale verleden'.

Wat betreft het sinterklaasfeest geeft het comité het volgende advies ' Nederland moet zoeken naar een redelijke balans; bijvoorbeeld met een ander uiterlijk van Zwarte Piet, met respect voor de menselijke waardigheid en mensenrechten van alle inwoners van het land'.

Het Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE)

In 2012 ondertekende Nederland het UNESCO Verdrag ter bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Het Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE) houdt zich bezig met bescherming van tradities waaronder ook het sinterklaasfeest valt. De directeur van dit centrum zei in september 2015: 'immaterieel erfgoed is levend en dynamisch. Ons sinterklaasfeest heeft al eerder onder vuur gelegen en de openbare viering is zelfs lang geleden verboden geweest. Toch wist het feest telkens te overleven door zich aan te passen. Onze samenleving is in een halve eeuw sterk veranderd en die veranderingen worden nu zichtbaar in het sinterklaasfeest. Wat er nu gebeurt is dat het sinterklaasfeest een feest aan het worden is voor álle Nederlanders. En daar kan niemand tegen zijn.'

Facebook-actie Piet Make-over

Een aantal bekende Nederlanders deden in 2014 op Facebook mee met de actie Piet Make-over van Anoush Nzume. In filmpjes pleitten zij voor een alternatieve piet. Sommige BN'ers werden naar aanleiding van deze filmpjes bedreigt.

Facebook-actie Pietitie

Een andere Facebookpagina 'Pietitie' riep mensen op om een klacht in te dienen tegen de wit geschminkte piet die eerder in Gouda werd gesignaleerd. Op diezelfde pagina werd in reacties opgeroepen om zaterdag 18 oktober 2014 te demonstreren tegen de aanpassing van de landelijke intocht van Sinterklaas in 2014. Een van de initiatiefnemers van deze Facebookpagina, Bas Vreugde, wil niet meer in de publiciteit en heeft het stokje in 2017 doorgegeven aan Jenny Douwes die oproept om het anti-Pietenkamp tegen te houden.

Uitspraak Amsterdamse Rechtbank 3 juli 2014

Op 3 juli 2014 stelde de Amsterdamse Rechtbank vast dat Zwarte Piet 'een negatief stereotype' is van donkere mensen en dat de burgemeester van Amsterdam niet genoeg aandacht had geschonken aan de gevoelens van de tegenstanders van Zwarte Piet. De zaak werd aangespannen door Perez Jong Loy (Jong Loy versus de gemeente Amsterdam). Perez wil Zwarte Piet de wereld uit hebben. Hij denkt dat alle Nederlanders diep in hun hart weten dat Zwarte Piet racistisch is. Het gaat er bij hem niet in dat er wel erkenning is voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, maar niet voor het leed dat de slavernij veroorzaakt heeft. De strijd tegen Zwarte Piet is voor hem ook verbonden met de financiële compensatie voor het slavernijverleden.

Uitspraak Raad van State inzak de Zwarte Pieten kwestie op 12 november 2014

Van 16 oktober 2014 tot 12 november 2014 heeft de Raad van State zich in beroep over de uitspraak van de Amsterdamse Rechtbank gebogen. Het Pietengilde is tegen de uitspraak van de Amsterdamse Rechtbank in beroep gegaan. Bij de zitting van de Raad van State zullen zowel voor- als tegenstanders van Zwarte Piet aanwezig zijn. Tevens staat er een demonstratie gepland om aandacht te vragen om Zwarte Piet te behouden in zijn huidige vorm. De uitspraak van de Raad van State was op 12 november 2014 en daarin stond te lezen 'dat de bevoegdheid van de burgemeester bij het verlenen van evenementenvergunningen is beperkt tot het handhaven van de openbare orde en veiligheid'. Hieronder valt dus niet 'het voorkomen van stigmatisering, ongelijke behandeling of discriminatie'. De burgemeester heeft bij de vergunningsaanvraag voor de intocht van Sinterklaas in 2013 terecht alleen getoetst op het handhaven van de openbare orde en veiligheid. De Raad van State heeft geen oordeel geveld of Zwarte Piet al dan niet discriminerend is.

Mogelijkheden na de uitspraak van de Raad van State

Afhankelijk van de uitspraak van de Raad van State is de Zwarte Pieten discussie voorlopig nog niet ten einde. Zo is het mogelijk dat als de tegenstanders van Zwarte Piet verliezen ze misschien door gaan naar het Europese Hof. Zij kunnen ook aangifte doen bij de politie wegens discriminatie en hopen dat het OM de zaak oppakt en naar de strafrechter brengt. Daarnaast kunnen ze bij de civiele rechter een proces aanspannen tegen organisatoren van de intochten. Als de voorstanders van Zwarte Piet (lees: de bestuursrechter in Amsterdam had gelijk) verliezen kunnen er processen volgen tegen organisaties die Zwarte Piet behouden.

De overheid over Zwarte Piet

In 2015 gaf premier Rutte aan dat hij niet vindt dat de overheid een taak heeft bij het al dan niet aanpassen van Zwarte Piet. 'Hoe het ventje zich ontwikkelt is aan de samenleving.' In 2016 werd in eerste instantie opnieuw door de premier benadrukt dat de politiek moest oppassen een mening te hebben over Zwarte Piet. Eind november 2016 nam het kabinet echter onverwacht stelling en zei dat Zwarte Pier vooroordelen oplevert. Zwarte Piet zal niet verboden worden, maar het kabinet ziet dat het feest verandert en wil een rol spelen 'om een respectvolle dialoog te faciliteren zodat er vanuit de maatschappij initiatieven ontstaan om Zwarte Piet een figuur te laten zijn die iedereen recht doet'.

PVV-voorman Geert Wilders staat hier anders in. Hij heeft een wetsvoorstel ingediend om in de wet vast te leggen dat lagere overheden alleen mogen meewerken aan Sinterklaasvieringen 'als Zwarte Piet ook echt zwart is of donkerbruin.'

In 2016 reageerde VVD-fractievoorzitter Halbe Zijlstra op de keuze van RTL 'dat Zwarte Piet er niet meer in komt' dat dit 'een hele domme zet was' omdat volgens hem Zwarte Piet bij een kinderfeest hoort en dat op deze manier het kinderfeest gaat verdwijnen.
Minister Asscher van Sociale Zaken riep de voor- en tegenstanders van Zwarte Piet op tot een 'respectvolle dialoog' en gaf complimenten aan RTL want het is volgens hem 'tijd voor verandering.'

In 2017 gaf premier Rutte aan dat hij en zijn collega Halbe niet altijd even verstandig hadden gereageerd in de Pietendiscussie. Hij riep op om deze discussie te staken tussen half november en 5 december zodat de kinderen ongestoord van hun feest kunnen genieten.

Kinderombudsman Margrite Kalverboer

In september 2016 sprak de kinderombudsman Margrite Kalverboer zich uit over Zwarte Piet. Zij noemt Zwarte Piet een schending van kinderrechten.

Extreem-rechts bemoeit zich met de Pietendiscussie

In 2017 waren er verschillende acties van extreem-rechts op verschillende plekken waar Zwarte Pieten vervangen zijn door andere Pieten. Zo drongen zij een gemengde basisschool in Utrecht binnen om verkleed als Zwarte Piet pepernoten en stickers uit te delen. Docenten die hier tegen in het geweer kwamen kregen te horen dat zij 'terug moesten naar hun eigen land.' Deze actie was georganiseerd door Hugo Kuijper die lange tijd het extreemrechtse Perida leidde.

Moet Zwarte Piet zwart blijven?

Nog afgezien van de uitspraak van de Amsterdamse Rechtbank is de vraag of Zwarte Piet zwart moet blijven als je er een groep Nederlanders en medelanders mee kwetst. De Nederlanders die open staan voor verandering van Zwarte Piet kennen persoonlijk vaak mensen die moeite hebben met het beeld van Zwarte Piet. Of zij hebben gasten gehad uit het buitenland en die hebben ze moeten uitleggen waarom Zwarte Piet zwart is. Hij komt immers allang niet meer door de schoorsteen (op een paar huizen na).

De discussie over Zwarte Piet

De discussie over Zwarte Piet is inmiddels erg uit de hand gelopen. Voor- en tegenstanders staan soms lijnrecht tegenover elkaar en lijken de regels van goed fatsoen hierbij te vergeten. Verdriet (elk jaar wordt er weer tegen mij gezegd 'daar loopt Zwarte Piet' omdat ik een donkere huidskleur heb) en angst (Nederland verdwijnt) overheersen en de essentie (een leuk feest voor alle kinderen en volwassenen) wordt over het hoofd gezien.

Het sinterklaasfeest is vooral een kinderfeest

Na de uitspraak van de Raad van State in 2015 reageerde onder andere Eberhard van der Laan (burgemeester van Amsterdam) met de oproep om alle discussies over Zwarte Piet drie weken te staken tot na 5 december, zodat de kinderen volop konden genieten van een leuk en gezellig sinterklaasfeest zonder voor- en tegenstanders van Zwarte Piet die in de discussie niet altijd even netjes met elkaar omgaan. Dit is ook het punt waar voor- en tegenstanders van Zwarte Piet elkaar kunnen vinden, beiden willen namelijk een leuk en gezellig sinterklaasfeest. Een extra uitdaging hierin wordt gevormd door de bemoeienis in 2017 van extreem-rechtse groepen. Premier Rutte riep op tot een sinterklaasbestand en riep op om discussies en acties niet te laten plaatsvinden tussen half november en 5 december.

Stoppen met ruziemaken

Het sinterklaasfeest is te leuk en te gezellig om te laten verdwijnen. Wel is het belangrijk dat alle Nederlanders en medelanders kunnen genieten van dit feest. Laten we daarom stoppen met ruziemaken en met z'n allen zoeken naar oplossingen.

Is er een oplossing voor het Zwarte Piet probleem?

De vraag is of er een oplossing voor het Zwarte Piet probleem mogelijk is waar iedereen zich in kan vinden. In principe wil iedereen dat het sinterklaasfeest blijft en ook iedereen wil dat het een fijn feest is voor alle kinderen en volwassenen. Als dit het uitgangspunt is dan kan er gekeken worden naar mogelijke oplossingen. Cultuur is altijd in beweging en het Sinterklaasfeest heeft niets te lijden gehad van de invoering van de centrale verwarming.

Eerdere oplossing: Kleuren Piet

Al eerder is geprobeerd om Zwarte Piet te veranderen in een Kleuren Piet (ook wel Regenboog Piet genoemd) die in alle kleuren van de regenboog (blauw, rood, geel et cetera) werd geschminkt. Dit initiatief heeft na introductie geen echte doorgang gevonden, maar heeft het probleem wel duidelijk op de kaart gezet. Kleuren Piet brengt ook een probleem met zich mee. Hoe leg je uit waarom Kleuren Piet al die (rare) kleuren heeft?

Robert Vuijsjes heeft in Alleen maar stoute kinderen samen met zijn illustrator Heleen Brulot gekozen voor Kleurenpieten. Hij vindt de Kleurenpieten ook veel vrolijker dan de Zwarte Pieten.

Oplossing: Roetpiet

Ineke Stouten van het Nederlands Centrum voor Volkskunde en sinterklaasdeskundige Frits Booy pleiten voor Roetpiet. Een Piet met zwarte vegen. Daarnaast zouden er ook andere historische figuren (matrozen, lakeien en soldaten) in het gevolg van Sinterklaas moeten meelopen zoals in het verre verleden ook het geval was.

Oplossing: Zwarte Piet wordt Lieve Piet

De vraag is moet Zwarte Piet perse zwart zijn om een leuk en goed feest te hebben? Zou het minder leuk en gezellig zijn als Zwarte Piet Lieve Piet wordt en elke huidskleur kan hebben (blank, getint, zwart). Lieve Piet zoals iedereen om ons heen in onze samenleving kan een mogelijke oplossing zijn in het Pietendebat voor een leuk en gezellig feest. Scheelt ook een heleboel schmink (de meesten Pieten vinden het opbrengen en er af halen geen pretje).

Wordt Lieve Piet herkend?

Natuurlijk vragen sommige mensen zich dan af of die Lieve Pieten dan niet allemaal herkend worden. Ja, als je in je eigen stad Lieve Piet speelt wel, maar is dat erg? Lieve Piet wordt dan niet langer aan zijn/haar kleur herkend, maar aan zijn/haar functie. Jonge kinderen zitten in de zogenaamde 'magische periode' waarin fantasie en werkelijkheid door elkaar heen lopen. Het gezicht van de buurman wordt wel herkent, maar het is toch echt Piet als hij in pietenkleding rondloopt.

Chocolade Pieten

De chocolade Pieten hoeven geen probleem te vormen. Er is immers ook witte chocolade en Sinterklaas is ook gemaakt van melk- en pure chocolade.

De 25 bekendste sinterklaasliedjes herschreven

Paul Passchier en Thedo Keizer hebben de 25 bekendste sinterklaasliedjes herschreven. Piet is geen knecht meer in de nieuwe sinterklaasliedjes. Voorstanders van Zwarte Piet denken dat de update van de sinterklaasliedjes in het leven is geroepen om Zwarte Piet af te schaffen, maar de liedjes hebben (ook) een update gekregen omdat sommige kinderen geen idee hadden wat zij zongen. De roe is echt niet meer van deze tijd en de meeste kinderen weten ook niet wat kaatsenballen zijn.

(Zwarte) Piet in sinterklaasboeken

De oudste bekende afbeelding van Zwarte Piet komt uit de eerste druk van het boek 'Sint Nikolaas en zijn knecht' uit 1950 geschreven door Jan Schenkman. Op deze afbeelding droeg Zwarte Piet nog geen page kostuum. Deze kwam in beeld bij de derde druk van het boek in 1856. Uitgevers staan nu voor het dilemma hoe om te gaan met 'Zwarte Piet'

Voor schrijvers is het makkelijk om Zwarte Piet voortaan niet langer Zwarte Piet te noemen. Het sinterklaasjournaal heeft het Pietenprobleem al jaren (deels) op deze manier aangepakt door elke Piet een andere naam (en rol) te geven (Zeurpiet, Pietje Verliefd, Hoofdpiet et cetera). Voor de illustratoren van de nieuwe sinterklaasboeken lag het iets lastiger (de meeste sinterklaasboeken voor 2014 werden in het voorjaar getekend). Veel van hen werken in opdracht. Daarnaast zijn er een heleboel succesvolle sinterklaasboeken die elk jaar opnieuw worden herdrukt. Moeten deze (in de toekomst) opnieuw worden getekend?

Henna Goudzand Nahar wilde de Pietendiscussie niet uit de weg gaan en schreef een prentenboek waarin ze het schminken van de Pieten heeft verwerkt 'De vrolijkste verjaardag van Sinterklaas' (ISBN 9789462034686).

Het Sinterklaasjournaal

De NTR voert de regie over de Sinterklaasintocht en de uitzendingen (en dus het verhaal) van het Sinterklaasjournaal. De publieke omroep zegt niet leidend te zijn en de maatschappij te volgen, maar miljoenen mensen kijken naar de intocht en het Sinterklaasjournaal. Daarnaast bestellen veel basisscholen de lespakketten en/of volgen het Sinterklaasjournaal van de Publieke Omroep en gebruiken het verhaal om de grote viering op 5 december (of de vrijdag ervoor, als deze in het weekend valt) vorm te geven. Hierdoor heeft de omroep (of zij dit nu wil of niet) een leidende functie.

Witte Pieten + Zwarte Sinterklaas in het Sinterklaasjournaal 2014

Het Sinterklaasjournaal 2014 startte op 11 november 2014. De opnames voor de uitzendingen werden al in de zomermaanden gemaakt. Uiteraard was heel Nederland benieuwd hoe er met de hele Zwarte Pieten discussie zou worden omgegaan. In de eerste aflevering van het Sinterklaasjournaal zagen we alleen maar Zwarte Pieten en werd er de nadruk opgelegd dat het weer een ouderwets gezellig feest moest worden. Daarnaast werd al snel duidelijk dat Sinterklaas alles samen met de Pieten doet. In de derde aflevering werden er Witte Pieten geïntroduceerd, want zoals Opa Piet aangaf 'de kleur van Piet doet er niet toe'. De voorstanders van Zwarte Piet waren het niet eens met de oplossing die de NTR (omroep die het Sinterklaasjournaal maakt en uitzendt) had gekozen. De tegenstanders van Zwarte Piet waren heel blij met 'het statement dat uitgaat van de Witte Piet'. In de laatste aflevering van het Sinterklaasjournaal 2014 zie je dat 'Opa Piet op Amerigo rijdt naast Sinterklaas op een ander paard om samen heel ontspannen de pakjes te gaan rondbrengen voor pakjesavond.

Het Sinterklaasjournaal 2014 werd genomineerd voor de Nipkowschijf voor het beste tv-programma. De jury vond dat het programma 'moedig de richting wees in een verhit maatschappelijk debat dat dreigde te ontsporen.'

Het Sinterklaasjournaal 2015

De scriptmaker van het Sinterklaasjournaal (Ajé Boschhuizen) besloot al in de lente van 2015 dat hij terug wilde naar de kinderwereld vol magie (de witte wieven, een ring of stenen die een deur kunnen openen). Hij ziet Zwarte Piet als een sprookjesfiguur en vind het niet de taak van de publieke omroep om voorop te lopen in het debat. In het Sinterklaasjournaal van 2015 werden daarom speciale stenen ingezet waarmee een Piet zelf kan bepalen hoe hij binnenkomt en of hij dus zwart wordt in de schoorsteen, maar echte revolutionaire veranderingen waren er in 2015 niet in tegenstelling tot het Sinterklaasjournaal van 2015 waar voor het eerst witte Pieten en een zwarte Sinterklaas te zien waren. De NTR ging niet verder op de eerder ingeslagen route.

In november 2015 gaf Dieuwertje Blok (presentator van het Sinterklaasjournaal) aan dat 'het Sinterklaasfeest niet staat of valt bij die zwarte kleur. Ik begin zo langzamerhand ook te denken: van die rare blackface moeten we maar eens af.' Ajé Boschhuizen, reageerde hierop in een interview met het Algemeen Dagblad dat het door deze uitspraak nog niet zeker was of Dieuwertje Blok haar rol als presentator van het Sinterklaasjournaal kon behouden. Dit leiden tot een storm aan verontwaardiging in de media 'Dieuwertje Blok is het Sinterklaasjournaal' Op 7 december 2015 werd bekend dat Dieuwertje Blok het Sinterklaasjournaal mag blijven presenteren.

Het Sinterklaasjournaal 2016

Op 24 mei 2016 maakte Eric van Muiswinkel bekend dat hij (na 18 jaar) stopt met de rol van hoofdpiet. Ook Jochem Myer heeft aangekondigd te stoppen met het meespelen in deze tv-serie. Op 30 mei 2016 gaf Dolores Leewin aan dat ook zij zich niet langer kan vinden in de manier waarop het populaire programma met Zwarte Piet omgaat en dus ook vertrekt. Samen met andere bekende Nederlanders (zoals Albert Verlinde, Aron Grunberg, Sylvana Simons, Humberto Tan) schreven zij een open brief naar de NTR (de omroep die het Sinterklaasjournaal uitzendt) waarin zij aangeven dat het hoog tijd wordt dat de omroep het voortouw neemt in de zwartepietendiscussie. Zij vinden dat het Sinterklaasjournaal de modernisering, zoals zij deze inzette in 2014 met de roetpieten' moet voortzetten. De NTR is echter van mening dat zij de wettelijke taak heeft neutraal te berichten. Pas als de samenleving verandert, zal je dit terug zien in het programma. Niet andersom. De briefschrijvers zeggen ' dat scholen en gemeenten het Sinterklaasjournaal volgen en dat zij dus richtinggevend zijn.

Nadat ook Dolores haar vertrek had aangekondigd reageerde de directeuren van de NTR dat Zwarte Piet al tien jaar aan het veranderen is, maar dat het alleen nog gaat over de manier waarop en de snelheid waarmee dit al dan niet gebeurd. Daarnaast hebben ze gemeld dat er nog geen scenario ligt voor het Sinterklaasjournaal 2016, dus het staat nog helemaal niet vast hoe Piet eruit gaat zien in 2016. Dieuwertje Blok neemt in 2016 als vanouds de presentatie van het programma weer op zich.

In de uitzending van 'De Wereld Draait Door' van maandag 24 oktober laat Hanneke Groenteman (tafeldame) weten dat zij uit betrouwbare bron heeft vernomen dat het Sinterklaasjournaal 2016 met een andere invalshoek gaat komen. De Sinterklaasjournaal-uitzendingen zijn van start gegaan op 9 november 2016. In de eerste uitzending was een Zwarte en een Witte Piet te zien. In latere uitzendingen was te zien hoe meneer van Gisteren het Sinterklaashuis in een pretpark heeft omgetoverd waar de mensen zich verkleed hebben als Piet en in allerlei kleuren zijn geschminkt.

Het Sinterklaasjournaal 2017

Het Sinterklaasjournaal 2017 begon op maandag 13 november 2017. De NTR liet van tevoren weten dat de goedheiligman dit jaar met een 'bont gezelschap aan helpers' komt. Hier zitten Zwarte Pieten tussen maar ook witte Pieten. In de verhaallijn zijn hulpsinterklazen te zien.

De commerciële omroepen

De commerciële omroepen hebben hun eigen Sinterklaas- en hun eigen Pietenverhaal.

Nickelodeon

Door de zwartepietendiscussie was er bij Nickelodeon besloten om in 2014 alle geplande afleveringen van 'Slot Marsepein' te schrappen. De televisiezender zond in 2014 'Nick's Strooigoedparade' uit waarin alleen Sinterklaas voorkwam.

In 2015 introduceerde Nickelodeon ongeschminkte of 'naturel pieten'. De kinderzender vond het belangrijk dat 'elk kind zich thuis voelt bij Nickelodeon'. De kinderserie heet 'Op weg naar pakjesavond- Sint vermist!' en was dagelijks te zien van 9 november 2015.

'Club van Sinterklaas' van RTL Telekids

In 2014 en 2015 verschenen er Zwarte Pieten in 2015 in de 'Club van Sinterklaas' van RTL Telekids. Ook verscheen er onder dezelfde naam een film in de bioscoop met Zwarte Pieten. RTL Telekids zag het Sinterklaasfeest als een kinderfeest en vindt eenduidigheid heel belangrijk en daarom kozen zij voor Zwarte Pieten. Zij zeiden de maatschappelijke discussie te volgen en sloten niet uit op termijn voor andere Pieten te kiezen als de brede Nederlandse samenleving hierom vraagt. In 2016 heeft RTL besloten om Zwarte Piet te vervangen door Schoorsteen Piet (ook wel gewoon Piet genoemd). Schoorsteen Piet heeft een wit gezicht met zwarte roetvegen.

Scholen en de de pietendiscussie

De wijze hoe de scholen omgaan met de Pieten en het al dan niet hebben van Zwarte Piet verschilt enorm. Sommige scholen hebben Zwarte Piet vervangen (door Kleurenpiet, Roetpiet of andere figuren), andere scholen willen de viering alleen met Zwarte Pieten doen.

Hoe gingen scholen om met de pietendiscussie 2014?

Het merendeel van de scholen viert het sinterklaasfeest 2014 met alleen maar Zwarte Pieten. Uit een enquête van het Algemeen Dagblad in samenwerking met de vakbond CNV Onderwijs kwam dit naar voren. Wel gaf ten tijde van de enquête 40% van de onderwijzers en schoolleiders aan dat er nog geen besluit over de sinterklaasviering was genomen. Een deel was met andere zaken bezig en een deel wachtte op wat het Sinterklaasjournaal ging doen.

Scholen en de pietendiscussie in 2015

Voor de Sinterklaasviering in 2015 wil de Rotterdamse scholenkoepel BOOR (hier vallen 68 basisscholen onder) af van de klassieke Zwarte Piet. Zij adviseren dringend om Zwarte Piet anders vorm te geven, dus zonder zwart kroeshaar, zonder de donkere huidskleur en de knalrode lippen en oorringen.

In Den Haag is door alle scholen besloten om Zwarte Piet de komende drie jaar om te vormen tot een neutrale Piet. Hoewel niet alle inwoners het hier mee eens zijn vinden de scholen het belangrijk dat alle kinderen zich prettig voelen bij het Sinterklaasfeest.
In Utrecht heeft de Stichting Primair Onderwijs Utrecht samen met de directeuren van de openbare scholen in deze stad besloten dat het Sinterklaasfeest voortaan zonder Zwarte Piet gevierd wordt. De basisscholen gaan hier verschillend mee om. Sommige scholen hebben een multiculturele Piet, anderen een zongebruinde Piet of roetveeg Piet en weer andere een witte Piet. Niet alle ouders kunnen zich echter in het besluit van Stichting Primair Onderwijs Utrecht vinden. Bij de Prinses Margrietschool hebben een aantal ouders laten weten dat zij zelf verkleed gaan als Zwarte Piet op het Sinterklaasfeest op school. Het overkoepelende bestuur van de katholieke basisscholen in Utrecht laat de keuze aan de katholieke basisscholen zelf. In Amsterdam wordt per schoolbestuur afgesproken welke rol Zwarte Piet gaat spelen.

Uit een enquête van onderwijsvakbond AOb hangt hoe Piet er uit ziet op school vooral af van waar de school staat. In grote steden (meer dan 50.000 inwoners) heeft meer dan de helft een aangepaste Piet terwijl in de dorpen het uiterlijk van Piet niet of nauwelijks wordt aangepast.

Scholen en de pietendiscussie in 2016

In Utrecht gaan de scholen verder met de lijn die de directeuren van de Stichting voor het Openbaar Onderwijs (SPO) vorig jaar hebben ingezet (een feest zonder Zwarte Pieten). Een ouder van OBS Het Zand diende hierover een klacht in, maar het bestuur en de directeuren blijven bij hun besluit. De directeur van OBS Het Zand gaf aan 'Het sinterklaasfeest behoort voor alle kinderen een leuk feest te zijn. Er zijn kinderen in de bovenbouw, die zich beledigd voelen door het uiterlijk van Zwarte Piet. Het feest mag niet kwetsend zijn voor enig kind!'

Scholen en de pietendiscussie in 2017

In Utrecht vieren de scholen het weer zoals in 2016 (zonder Zwarte Pieten), net als het merendeel van de scholen in de vier grote steden. Daarbuiten zijn het aantal scholen dat het feest viert zonder Zwarte Pieten gering. Soms is dit een bewuste keuze, soms onwetendheid, maar het komt ook voor dat de Sinterklaas die al jaren komt alleen maar met Zwarte Pieten wil komen en de school hier ondanks verzoeken om andere Pieten of bedenkingen mee akkoord gaat.

Lespakket over Zwarte Piet

Jerry Afriyie en Roelof Jan Minneboo ontwikkelden samen een lespakket over Zwarte Piet. Zij zijn allebei verbonden aan Stichting Nederland Wordt Beter, een organisatie die zich op bewustwording en bestrijding van racisme en uitsluiting. Het lesprogramma is bedoeld voor de bovenbouw van de basisschool en bestaat uit vier lessen. Tijdens de eerst drie lessen gaat het over het Sinterklaasfeest, Zwarte Piet en de culturele en raciale karikaturen. In de laatste les gaat het over de meeste gehoorde argumenten voor en tegen Zwarte Piet. Met al deze informatie kunnen leerlingen dan zelf hun positie bepalen in de discussie.

De makers hopen dat mensen erachter komen dat het Sinterklaasfeest heel mooi is en nog mooier kan worden. Zij vinden het belangrijk dat iedereen echt begrijpt waar Zwarte Piet vandaan komt en inziet dat er niet langer uitgegaan mag worden van de veronderstelling dat hier enkel sprake is van zwarte gevoeligheid. Het is aan schoolbesturen en ouderraden zelf of zij het lespakket implementeren.

De Nationale intocht van Sinterklaas

De Nationale intocht van Sinterklaas wordt elk jaar in een ander plaats gehouden. Het Sinterklaasjournaal werkt daar naartoe.

Nationale Intocht Sinterklaas in Gouda 2014

Op dinsdag 14 oktober 2014 werd bekend gemaakt hoe de nieuwe Pieten er uit gaan zien bij de Nationale Intocht van Sinterklaas in Gouda op zaterdag 15 november 2014. Tijdens de intocht van Sinterklaas zullen er naast donkerbruine Pieten ook acht Kaas- en Stroopwafelpieten meelopen, die naar de Goudse tradities verwijzen. De Kaaspieten zullen kaasblokjes uitdelen en de Stroopwafelpieten kleinen stroopwafeltjes. Deze Pieten hebben goudgele schmink op hun gezicht of een ruitmotief. Op eerdere uitgelekte foto's is een witte Piet te zien, maar hierover is verder niets bekend. Er is een link met de verhaallijn van het NTR- Sinterklaasjournaal, maar buiten ingewijden wist niemand wat er dit jaar bedacht was.

Tijdens de intocht liepen ruim honderdvijftig Pieten mee. Er werden ongeveer 50.000 mensen verwacht. Gezien het grote aantal bezoekers (waaronder veel kinderen) en de felheid van de pietendiscussie werd er besloten om een aantal undercover-pieten in te zetten. Er werd rekening gehouden met een botsing tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet die beiden op de dag van aankomst aanwezig zouden zijn. Zowel de voor- als de tegenstanders hadden een demonstratieplek toegewezen gekregen, maar zij hielden zich hier niet aan en gingen toch naar het plein. Er zijn tijdens de intocht 90 arrestaties verricht. Voor- en tegenstanders van Zwarte Piet lieten de boel escaleren op het plein voor de ogen van tientallen peuters, kleuters, oudere basisschoolkinderen en hun ouders. Dit werd buiten het beeld gehouden van de camera voor de televisie-uitzending van de Nationale Intocht van Sinterklaas (bekeken door ruim 2,3 miljoen mensen) door steeds 'nog maar een liedje te zingen' en te suggereren dat Sinterklaas in het stadhuis was verdwaald.

De vraag was (en is) 'hoe moet het verder?' als de extremen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet weigeren rekening te houden met de onschuld van jonge kinderen en er ook niet voor terugdeinzen een kinderfeest te willen verstoren. De oproep om drie weken lang (de periode dat het sinterklaasfeest duurt) de discussie te staken blijft herhaald worden. Daarna is het belangrijk dat de partijen goed naar elkaar gaan luisteren om te komen tot een oplossing.

Landelijke intocht Sinterklaas 2015 in Meppel

Tijdens de landelijke intocht van Sinterklaas 2015 in Meppel liepen er voor een groot deel 'Schoorsteenpieten' (of 'Roetveegpieten') mee. Dit zijn pieten die er uitzien of ze net uit de schoorsteen zijn gekomen. Ze hebben roetvegen op het gezicht. Dit gold ook voor de intocht van Sinterklaas in Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Maastricht. Dit was afgesproken door de sinterklaascomités in deze steden, na overleg met de actiegroep 'Nederland wordt beter' en het overlegorgaan 'Caribisch Nederland'. De komende jaren zal het aantal Schoorsteenpieten steeds meer toenemen in deze steden en het aantal Zwarte Pieten steeds minder worden.

In Meppel had de protestbeweging 'Kick out Zwarte Piet' een locatie toegewezen gekregen om hun ongenoegen, over het feit dat er Zwarte Pieten waren bij de landelijke intocht, op een vreedzame manier kenbaar te maken.

Landelijke intocht Sinterklaas 2016 in Maassluis

Op 27 mei 2016 werd bekend dat er tijdens de landelijke intocht van Sinterklaas 2016 vooral donkere en Zwarte Pieten worden ingezet. De landelijke intocht van Sinterklaas was op zaterdag 12 november en was rechtstreeks te zijn zijn op NPO 3. Hoewel het een normale intocht moest zijn, was er een speciale noodverordening waardoor de politie van Maassluis iedereen kon aanspreken en in de tassen kon kijken. Voorstanders van Zwarte Piet stonden op een speciaal daarvoor aangewezen stuk op de route te demonstreren. De tegenstanders van Zwarte Piet hadden daar geen zin. Zij probeerden onaangekondigd te demonstreren, maar werden onderschept en aangehouden. De mobiele eenheid stond gereed om in te grijpen als het tot ongerechtigheden zou leiden. Dit is gelukkig niet gebeurd. Tijdens de landelijke intocht waren inderdaad veel donkere en Zwarte Pieten te zien. Daarnaast was er een enkele blanke of Roetveeg Piet.

Andere intochten van Sinterklaas in 2016

Bij de intocht van Sinterklaas in Amsterdam waren er vooral Schoorsteenpieten te bewonderen. In 2014 was ongeveer een kwart van de Pieten met roetvegen. In 2015 de helft en nu in 2016 was dit ongeveer driekwart. Ook in Heemstede deed Zwarte Piet niet meer mee, net als Amsterdam en Utrecht kozen zij voor roetvegen. Bij de meeste intochten is Piet nog steeds bruin of zwart. Bij een aantal zullen ook Roetveeg Pieten of gekleurde pieten te zien zijn.

Landelijke intocht Sinterklaas 2017 in Dokkum

De landelijke intocht van Sinterklaas was in 2017 in Dokkum. De burgemeester van Dokkum, Marga Waanders, had een speciale demonstratieplaats voor de actiegroep 'Kick Out Zwarte Piet' gereserveerd. Deze groep werd op weg naar de intocht op de snelweg tegengehouden door de Pro-Piet-demonstranten, waardoor deze niet hebben kunnen demonstreren. Uiteindelijk stelde de burgemeester een demonstratieverbod in rond de landelijke intocht van Sinterklaas omdat betogers zwaar vuurwerk wilden inzetten, hetgeen de veiligheid van de burgers in gevaar kon brengen. Het is onbekend welke groep demonstranten het vuurwerk meenamen.

Er kwamen zo'n 15.000 bezoekers naar de intocht. Er waren verschillende veiligheidsmaatregelen genomen zoals roadblocks vermomd als Sinterklaascadeautjes en overal agenten (op de fiets, in bootjes). Daarnaast waren er vele straten versierd, maar ook een aantal afgezet.

Andere intochten van Sinterklaas in 2017

In Amsterdam krijgen de Pieten het uiterlijk van Spaanse edellieden uit de zestiende eeuw. De Pieten dragen felgekleurde pakken en pruiken met halflang, donkerbruin golvend haar. Hier is meteen veel kritiek op geuit. Volgens het Landelijk Platform Slavernij doen de Pieten denken aan de koloniale onderdrukking door de Spanjaarden. Bij de intocht in Rotterdam zal de ene helft van de Pieten zwart geschminkt zijn en de andere helft van de Pieten roetvegen hebben.

In Goirle wordt niet langer over 'Zwarte Piet' gesproken maar over Piet. Er liepen bij de intocht in Goirle 120 Pieten mee, waarvan er 50 minder traditioneel gekleed waren (bonte pruiken, geen krulletjes, eventueel lang haar, gekleurde oorbellen). In Alphen werd de intocht gevierd met alleen maar Zwarte Pieten. De organisatie Stichting Alphen Vooruit zegt dat de discussie in dit dorp niet speelt en is ook bang dat als Piet niet zwart mag zijn sommige vrijwilligers afhaken. In Meppel waren er tijdens de intocht 40 procent Roetveegpieten. In Staphorst waren in 2017 nog alle Pieten zwart geschminkt.

In Utrecht zal bij de intocht een glutenvrije Piet aanwezig zijn die glutenvrije pepernoten uitdeelt. Deze Piet is te herkennen aan een wit/groen vlaggetje met het logo van Glutenvrij.nl

Pietenpact België

In België hebben twee onderwijsbonden, Studio 100, twee kinderzenders en speelgoedketen Dreamland in 2016 hun handtekening gezet onder het zo genoemde 'Pietenpact.' Hierin geven zij aan 'geen raciale typeringen, dus geen rode lippen, geen kroeshaar en geen bruin of zwart geschminkte gezichten' te gebruiken. De organisaties zijn vrij in hoe zij wel invulling geven aan Piet.

Tot grote verbazing van de initiatiefnemers is de Pietendiscussie in Vlaanderen in 2016 ook in alle hevigheid losgebarsten. Nu het één en ander op papier staat, blijken de Roetveegpieten die al langer in Vlaanderen zonder problemen bestonden, ineens minder welkom. Het Pietenpact is opgeborgen en na de Sinterklaas wil men verder discussiëren over het uiterlijk en de rol van Piet.

(Zwarte) Piet in de supermarkten en andere winkels

Niet alleen de televisiezenders en scholen maken een keuze in hoe ze willen omgaan met de Pieten. Dit geldt ook voor de supermarkten en de winkeliers. De reacties van de afgelopen jaren op het wel of niet aanpassen van Zwarte Pietenversiering zijn zowel positief als negatief.

Zwarte Piet en supermarkt Albert Heijn

Op donderdag 9 oktober 2014 maakte supermarktketen Albert Heijn bekend dit jaar geen Zwarte Piet in zijn reclamecampagnes binnen en buiten de winkels te gebruiken. Een wit ongeschminkt jongetje zal de rol van Piet op zich nemen. Wel zullen er chocolade-pietjes en ander snoepgoed met de afbeelding van Zwarte Piet verkocht worden. Op deze manier wil Albert Heijn rekening houden met alle klanten. Op deze keuze werd door voorstanders van Zwarte Piet gereageerd met een oproep om de bonuskaart van deze supermarkt te verscheuren en de boodschappen voortaan ergens anders te doen omdat Albert Heijn Zwarte Piet verbannen zou hebben. Supermarktketen Albert Heijn reageerde 's middags meteen met een persbericht en de maandag daarop met een sinterklaasgedicht waarin nog eens uitgelegd werd dat lieve Piet gewoon in de schappen van de supermarkt ligt.

Zwarte Piet en supermarkt Jumbo

Supermarktketen Jumbo had besloten om in 2015 zowel witte als zwarte Pieten af te beelden op verpakkingen en in reclames. Het bedrijf geeft aan de lijn van het Sinterklaasjournaal te willen volgen.

Zwarte Piet en de Bijenkorf

De Bijenkorf besloot in 2015 om alleen nog gouden Klimpieten te gebruiken.

Het boek 'De identiteitscrises van Zwarte Piet'

In oktober 2017 verscheen het boek 'De identiteitscrises van Zwarte Piet' van Job Eeuwijk en Frans Rensen (ISBN 9789045034973). In dit boek laten de twee historici zien hoe lang en hoe vaak het verzet tegen Zwarte Piet er al was.

Documentaire 'Zwart als Roet'

Op 1 december 2014 werd de documentaire 'Zwart als roet' van Sunny Bergman uitgezonden. Deze documentaire ging niet alleen over Zwarte Piet en de discussie hierover in Nederland, maar ook over (onbewuste) discriminatie.

Documentaire 'Blackface'

De Amerikaanse filmmaker Roger Ross Williams maakte de documentaire 'Blackface' waarin Nederland gewezen wordt op wat Williams ons 'dirty little secret' noemt. Hij vindt dat Nederlanders hun koloniale verleden en hun rol in de slavernij ontkennen en ongevoelig zijn voor de stem van minderheden. Zwarte Piet is daar het bewijs van. De filmmaker kan niet begrijpen dat mensen willen vasthouden aan een traditie die voor veel mensen kwetsend is. Hij vindt het niet genoeg dat Zwarte Piet langzaam evolueert. 'Racisme is racisme en dat moet stoppen.'