De 13 schatten van de goden

Iedereen kent wel het bestaan van de graal en de ridders die naar deze schaal op zoek gingen. Wat weinigen weten is dat de graal voor de kerstening van Europa een kookpot was en onderdeel van de 13 schatten van de Goden uit de Keltische mythologie. Een uiteenzetting voorzover de overlevering dat toelaat.

Waar komt dat idee vandaan van de 13 schatten van de Goden?

Als Bernard Cornwell het idee van 'the cauldron' (de kookpot), het 13e item, niet had opgebracht in zijn laatste boek in de Arthur-serie: 'de Vijand van God' (1997), om de macht van de oude goden weer terug te brengen, dan zouden de 13 schatten van de goden nog veel dieper in de mythologische historie begraven zijn geweest.

Je moet ook de juiste woorden Googlen en ook nog eens in het Engels wil je informatie vinden over deze goden-schatten, want er blijkt nauwelijks Continentale interesse in deze schatten te bestaan. Het merkwaardige is dat de Graal (Lancelot,Galahad en dergelijke legenden), het zwaard Excalibur (Arthur legenden) en de Mantel van Onzichtbaarheid (Nibelungen) directe voorwerpen uit de opsomming van deze 13 schatten waren!

Staat er iets over geschreven of is het alleen maar overlevering?

De Keltische tijd in Brittannia was de tijd vóór de periode van de kerstening (christelijk worden) van Brittannia. Er heeft nooit een geschreven Keltische taal bestaan in de 3e tot 5e eeuw, geschriften waren altijd alleen in het Latijn en dat was de taal van de Christenen en de christelijke kerk na de Romeinse overheersing van Europa.

• De christenen hebben alles gedaan om de heidense gebruiken 'uit te roeien' en zoiets als de 13 schatten van de goden was iets waar men liever over zweeg: je zou weleens voor een heks uitgemaakt konden worden en die werden verbrand op de brandstapel.
• Toch verschenen in de 15e en 16e eeuwen lijsten over de 13 schatten. De meeste schatten werden in het Noorden van Engeland of in het zuiden van Schotland 'geplaatst'= 'Hen Ogledd of "Old North", het Brythonische gedeelte van Brittania.
• Sommige vroege manuscripten vermeldden dat de schatten 'van het Noorden' waren.
• Sommige van de magische schatten kwamen voor in het Middel-Welsh verhaal van Culhwch over Culwich ac Olwen. (voorzichtig gedateerd op ongeveer 1100AD) Daarin geeft Ysbaddaden de Reus koning Arthur's neef Culhwch een lijst om (onmogelijke) taken te verrichten voor hij de dochter van de reus mag trouwen
• Tot de 15e eeuw was de overlevering over de 13 schatten van mond tot mond, maar toch blijkbaar onuitroeibaar.

Waarom 13 schatten?

Ook al werden er na de 15e eeuw herhaaldelijk schatten toegevoegd aan de lijst, het bleven er uiteindelijk altijd 13.
Het is niet zeker waarom dit magische getal wordt gebruikt. Er bestaan legio sites waar ingegaan wordt op de slechte en bijgeloof reputatie van nummer 13. We weten de basis van het geloof in de 13 schatten niet. We gaan er slechts vanuit dat het Keltische 'schatten' zijn omdat geschriften naar het oorspronkelijk door Kelten bewoonde gebied in Brittania verwijzen.
Toch zijn er enkele oudere beschavingen die het getal 13 als gelukkig zagen/zien:

• Voor de Maya’s was het getal 13 het belangrijkste getal binnen de kalenderwetenschappen. Via een combinatie van 20 zegels en 13 tonen kent de Tzol’kin zo 260 verschillende etmaalcodes (20 maal 13).
• In het Chinees: Sesan betekent ‘13 (handen)’. Het getal 13 staat in de Chinese cultuur voor geluk en welvarendheid.

Een overzicht van de 13 schatten

Er zijn bij nadere bestuderingvijf categoriën waaronder de schatten vallen:

• voedsel en drank (mand met eten, kookpot, kruik en bord, hoorn en mes)
• wapens (zwaard en slijpsteen)
• transport (halter en strijdwagen)
• kleding (jas en mantel)
• diversen (steen, ring en schaakbord.)

1. Wit-Handvat, oorspronkelijk het zwaard van Rhydderch Hael. Als een hoogeboren man het zwaard trok, dan laaide van de punt tot het handvat vuur op. Later werd dat het verborgen zwaard van de grote Magnus Maximus of Macsen Wledig. In de Arthur legenden wordt het zwaard Excalibur genoemd. In de Middeleeuwen werd aan een zwaard zeer veel belang gehecht: vanwege de waarde ervan, maar ook als symbool van het ridderschap. Excalibur betekent in het Keltisch:‘hard’ en ‘bliksemstraal.’ Dit laatste is weer in overeenstemming met Rhydderch Hael's vurige zwaard.

2. De Mand van Gwyddno Garanhir (Mwys Gwyddno Garanir): als daar eten voor één man in werd gedaan, dan zou bij her-opening van de mand er voedsel voor 100 man uitgehaald kunnen worden. De enige referentie naar zo'n wonderlijke manier van voeding kan worden gemaakt naar Jezus Christus (1.Mattheüs 14:17) die met vijf broden en twee vissen een hele schare voedde.

3. De Drinkhoorn van Brân Galed van het Noorden: wat je ook wilde drinken, de hoorn voorzag in je wens. Het is een variant op de in Europa bekendere Hoorn des Overvloeds, die voorzag in alle soorten van voedsel. Overigens bestaat er al een verhaal in de Griekse mythologie over Hercules die zo'n magische hoorn van een Centauer afhaalde, die hij had verslagen en gedood.

4. De Strijdwagen van Morgan Mwynfawr: deze wagen bracht iemand op de plek waar hij wilde zijn in een mum van tijd. Het is mogelijk dat de strijdwagen door de lucht vloog. Zie bijvoorbeeld 2 Koningen 2:1-25, waarin de profeet Elia naar de hemel vliegt.

5. De Halster van Clydno Eiddyn die aan de voet van zijn bed was vast geketend: welk paard hij wilde rijden, de halster bevatte het beest van zijn wensen. Voor elke situatie was een ander paard nodig. Je ging niet jagen met een strijdros (Engels: destrier) maar met een paard voor de jacht (Engels: hunter) etc.

6. Het Mes van Llawfrodedd Farchog (Cyllell Llawfrodedd Farchog), dat 24 man vlees (eten) serveerde.

7. De Kookpot van Dyrnwch de reus (Pair Dyrnwch Gawr):als er vlees voor een lafaard in de pot werd gekookt zou het nooit gaar worden, maar als er vlees voor een dapper man in werd gekookt dan zou het snel gaar zijn. De kookpot hielp dus de onderscheiding te maken tussen een dappere man en een laffe man.

8. De Slijpsteen van Tudwal Tudglyd (Hogalen Tudwal Tudclyd): als een dapper man zijn zwaard hieraan sliepte, zou hij de dood veroorzaken van elke vijand bij wie hij een bloedende wond maakte. Als een lafaard de slijpsteen gebruikte dan was hij niet eens in staat om een wond te maken bij zijn vijanden. Het is opvallend dat verschillende voorwerpen erop uit zijn om laffe mannen aan de kaak te stellen. In de geest van de donkere middeleeuwen was het zo dat je als man wel dapper moest zijn om je familie, huis en haard niet te verliezen aan rovers, soldaten en ander gespuis. De moed van een man was doodgewoon van levensbelang.

9. De Jas van Padarn Beisrudd (Pais Badarn Beisrydd): als een hoog geboren man hem aantrok paste hij onmiddellijk, als een laag geboren man hem aantrok dan kreeg hij hem niet eens aan. De Engelsen gebruiken het woord 'curl' voor de laag geboren man: dat is meer een brutale vagabond dan een eerzame man van lage geboorte. In de donkere middeleeuwen bestond een bijzonder duidelijk hiërargisch kaste-achtig systeem, waarin vooral bewondering werd gevoeld voor hoog geplaatste mensen.

10-11. De Kruik en het Bord van Rhygenydd wat je ook wilde eten (of drinken) je zou het krijgen.

12. Het Schaakbord van Gwyddbwyll ap Ceidio: de stukken van zilver speelden vanzelf op het bord van goud. In de overlevering komt een schaakbord voor waarnaar Walewein op instignatie van Koning Arthur gaat zoeken. Overigens is het schaakbord het enige 'frivole' stuk in de opsomming.

13 De Mantel van Arthur van Cornwall (Llen Arthyr yng Nghernyw): de mantel maakte de persoon eronder onzichtbaar, terwijl hij zelf alles kon waarnemen.

14 en 15 in de loop der eeuwen werden de Steen (koningssteen waarin het zwaard van de ware koning rustte: zie de Arthur legenden) en de Ring toegevoegd. (De Ring had magische eigenschappen zoals bijvoorbeeld verteld in The Lords of the Ring). Voor deze voorwerpen is er echter geen enkele historische basis van voor de 15e eeuw.

Na bestudering van deze opsomming is het duidelijk dat de meeste voorwerpen voldeden in de eerste levensbehoeften: namelijk voedsel en drinken. Ook is het duidelijk dat de voorwerpen enorm tijd-gerelateerd zijn: zwaarden, paarden, strijdwagens.
Een mantel om onzichtbaar te zijn (in de strijd) een kookpot en een slijpsteen die lafheid verraadden... Het is voor ons, levend in de huidige tijd hooguit romantisch te noemen, hoewel het in de donkere Middeleeuwen voorwerpen van levensbelang moeten zijn gebleken.

Lees verder

• Mist der eeuwen: de verdwijning van Koning Arthur
• De Schat van de Merovingen
• De Merovingen: mythisch, machtig of marionet?
• Raiders of the Lost Ark: de geschiedenis van een verdwijning
• Arthurlegende: de Nevelen van Avalon