Mist der eeuwen: op zoek naar Merlijn

Hij staat vooral bekend als Merlijn de Tovenaar en speelt een prominente rol in de geschiedenis van Koning Arthur en zijn Ridders van de Ronde Tafel. Hoe echt is Merlijn werkelijk? Is er ook maar iets over hem bekend of iemand die op hem lijkt?

Merlijn in de geschiedenis

De eerste 'historicus' die over Myrddin of Merlin schreef was Geoffrey van Monmouth. ( ± 1100 - Cardiff.± 1154)

• Hij schreef ergens vóór 1135 'Prophetiae Merlini ' of 'de profetieën van Merlijn. Het gaat hier om een reeks apocalyptische voorspellingen die zouden zijn gedaan door de tovenaar Merlijn, hiervoor bekend als Myrddin in de door Monmouth's geschreven Historia Regum Britanniae (Geschiedenis van de Britse koningen) van voor 1139.
• De geschiedenis van de Britse koningen is Geoffreys bekendste boek. Het boek beschrijft de geschiedenis van de koningen van Brittannië vóór de Saksische tijd (9e eeuw). Veel verhalen zijn alleen maar gebaseerd op legendes. De Historia is een van de eerste teksten waarin Koning Arthur voorkomt.
• Zijn laatst bekende boek was Vita Merlini (Het leven van Merlijn): ergens tussen 1149 en 1151 geschreven. Hierin vertelt hij de Merlijn-legende zoals die bekend was uit de Welsh traditie.

De andere historicus die in de 12e eeuw over Merlijn schreef was Gerald van Wales (±1146 - ±1223), ook wel bekend als Gerallt Gymro in het Welsh of Giraldus Cambrensis. Hij was een middeleeuwse geestelijke en kroniekschrijver.
Merlijn wordt genoemd in zijn: 'Descriptio Cambriae' (Beschrijving van Wales, 1194).

Merlijn en Arthur

Voor 1100 was het de mondelinge overlevering waarin reputaties als die van Merlijn gevestigd werden.
Het is al bijzonder moeilijk om een dux bellorum zoals Arthur Pendragon in de geschiedenis terug te vinden. Arthur was waarschijnlijk een niet-christelijke aanvoerder van een leger van Britten dat omstreeks het jaar 500AD de Saksen versloeg bij Mont Badonis (Mount Badon).

• De geschiedschrijving die zich het dichtst in die tijd bevindt is 'De Excidio et Conquestu Britanniae, (vertaald: Over de ondergang en verovering van Brittania) een werk uit de 6e eeuw van de geestelijke Gildas. Hij zwijgt echter in alle talen over ene Arthur, waarschijnlijk omdat het hier een aperte heiden betreft, laat staan dat hij melding maakt van de magiër of druïde en Bard Merlijn of Myrddin Emrys.
• Toch zijn er veronderstellingen dat Arthur Pendragon werkelijk heeft geleefd, gebouwd op de luttle gegevens van de slag bij Mount Badon en het feit dat nogal wat babies in die tijd de niet moderne naam Arthur kregen. Waar Arthur was, was Merlijn dichtbij.
• We kunnen derhalve gevoeglijk vaststellen dat Merlijn rondom het jaar 500 leefde.

Merlijn's vader

Merlijn's afkomst was altijd in nevelen gehuld. Er zijn nogal wat legenden en eigentijdse romans die helemaal niet ingaan op de vader van Merlijn.

• Gerald van Wales noemde Merlijn's naam in zijn Itinerarium Cambriae. Dit vanwege het feit dat Geoffrey van Mommouth de Welsh naam Myrddin Emrys vertaalde in de naam Merlinus Ambrosius.
• In zijn Historia Regum Brittonum wordt Merlijn genoemd als zoon van Ambrosius Aurelianus. Deze Ambrosius was leider van Brittannië en een nazaat van de patricische Romeinse familie van de Aurelii. Hij won volgens Gildas en de legenden uit de Historia Britonum belangrijke veldslagen tegen de Saksen in de 5e eeuw. Volgens de Chronicon Maiora (Matthew Paris †1259) kwam Ambrosius aan de macht in 479.

• Volgens Geoffrey van Mommouth was Ambrosius de zoon van Constantijn III, die korte tijd Romeins keizer was. Toen de oudste zoon, Constans, vermoord werd op bevel van Vortigern (Britse mythische koning uit de 4e eeuw), werden de twee overblijvende jonge broers, Ambrosius en Uther Pendragon naar Engeland gesmokkeld. Uiteindelijk werd Constantijn koning van Brittannië als opvolger van Gracianus Municeps, die was vermoord. (Dit verhaal is in tegenspraak met de geschiedenis zoals die in Europa bekend is.)
• Hoe het ook zij, de veronderstelling dat Merlijn's vader de veldheer en koning Ambrosius Aurelius was deed opgeld bij een enkele schrijver b.v. Mary Steward, The Crystal Cave (1970).

Lees verder

• De 13 schatten van de goden
• Mist der eeuwen: de verdwijning van Koning Arthur
• Bernard Cornwell en de Arthur Trilogie
• De Merlijn Trilogie van Mary Stewart: de Kristallen Grot
• Arthurlegende: de Nevelen van Avalon