Papa, wat is een moslim?

Tahar Ben Jelloun is een gerespecteerde Marokkaanse schrijver wiens werk internationaal geprezen wordt en die al tal van prijzen won, o.a. de Prix Goncourt. In deze tijden waarin de islam onder vuur ligt sinds de aanslagen op de Twin Towers in New York in 2001, publiceerde hij een boekje met eenvoudig geformuleerde achtergrondinformatie over de islam. Hij verpakte het als een dialoog met zijn kinderen.

Opbouw

Het boekje is opgebouwd uit negen hoofdstukken, negen dagen waarop hij de vele vragen van zijn kinderen beantwoordt en hun de fundamenten van de islam verklaart, de gechiedenis van de godsdienst vertelt en een hele reeks van begrippen verklaart.

Negen dagen antwoorden

• De eerste dag is gewijd aan de uitleg van wat een moslim nu eigenlijk is en waaraan hij zich moet houden.
• Op de tweede dag verhaalt hij de geschiedenis van de islam vanaf de geboorte van de profeet Mohammed en vergelijkt hem met andere monotheïstische godsdiensten.
• De derde dag gaat hij verder met de geschiedenis en komen de voorschriften en verboden van de islam aan de beurt.
• Over de islam na Mohammed gaat de vierde dag.
• Op de vijfde dag legt de schrijver alles uit over het ‘gouden tijdperk’ van de Arabieren (9de-11de eeuw).
• De ontwikkeling van kunsten en wetenschappen tijdens dat gouden tijdperk komen aan bod op de zesde dag.
• Op de zevende dag beëindigt hij de geschiedenis van de islam met de teloorgang van het Arabische rijk.
• Tijdens de achtste dag staat de positie van de vrouw centraal.
• Op de negende dag rondt hij zijn uitleg af met het geweld binnen de islam. Hij verklaart nog een groot aantal termen en schetst de functie van de islam binnen de maatschappij.

In elk hoofdstuk verklaart Jelloun zijn kinderen op een eenvoudige manier de basiswoordenschat van de godsdienst: zo komen termen als madrasa’s, zakaat, soefi’s, chador, fatwa, sjaria, jihad en nog vele andere aan bod.

Islam is vrede

Het loont de moeite om enkele uitspraken uit het boekje te halen, aangezien ze te weinig bekend zijn bij het grote publiek:

• Geen enkele godsdienst zet aan tot het doden van onschuldigen, ook de islam niet. Dus mag een moslim geen zelfmoord plegen noch moorden. Het woord ‘salam’ dat in ‘islam’ verborgen zit betekent immers vrede. De islam is dus onderwerping aan God, het symbool van de vrede.
• De islam heeft nooit haat, misdaad en zelfmoord gepredikt. Die veroordeelt hij en straft hij juist zwaar.
• De islam is niet fanatiek: hij erkent de profeten van de andere godsdiensten: Mozes voor de joodse godsdienst, Jezus voor de christelijke. In de drie godsdiensten speelt aartsengel Gabriël trouwens een belangrijke rol wat aangeeft dat het om één en dezelfde god gaat.

Vanwaar komt dat fanatisme dan?

Hoe rijm je die aanslagen en die onverdraagzaamheid naar het westen toe dan? Tijdens de hoogdagen van de Arabische cultuur tussen de 9de en 11de eeuw bloeiden de kunsten en wetenschappen als nooit tevoren. De Arabische wetenschappers streefden ernaar om geschriften van andere culturen in hun eigen taal te vertalen, omdat ze ervan overtuigd waren dat kennis van anderen jezelf verrijkt. Zij gebruikten de kennis van andere volkeren en culturen om hun eigen cultuur te verrijken en er verder op te bouwen. Na het verval van de Arabische cultuur plooiden de islamitsiche landen zich op zichzelf terug, verdween de openheid helemaal en daardoor ontstond er, niet in het minst door onderlinge ruzies, onverdraagzaamheid en fanatisme.

De oplossing

De vraag stelt zich dan: wat kunnen we daaraan doen? Vechten tegen onwetendheid moet op de eerste plaats komen, want onwetendheid maakt fanatiek en onverdraagzaam. Niet is gevaarlijker dan iemand die niets weet en denkt alles te weten. Door hem inzicht en kennis te geven zal hij dingen leren nuanceren en tot de constatering komen dat niets alles volledig zwart of wit is. Kennis doorgeven en een andere mentaliteit doen groeien is een werk van lange adem.
Tahar Ben Jelloun heeft er met ‘Papa, wat is een moslim?’ in elk geval al een begin mee gemaakt.

Tahar Ben Jelloun, Papa, wat is een moslim, De Geus, 89 blz.