Tehilliem: Psalm 19 - een Joodse uitleg

Om G'ds macht te aanschouwen moet men kijken naar de hemelen, zon en de Tora van waaruit ontzagwekkende wonderen kunnen worden waargenomen - wonderen die ertoe leiden dat de schepsels G'ds glorie vertellen. Psalm 19 spreekt over de perfecte Schepping. Maar het leven is als een woestijn, zonder werkelijke waarden. Af en toe horen we de Stem van boven die constant roept. We zijn verplicht de wil van Hashem te doen, zijn wetten na te leven. Zo bereiken we onze bestemming. Tehilliem worden ook anno 2024 door Joodse mensen collectief en individueel gereciteerd, omdat het verlangen ontstaat om G-d te prijzen en te danken; of als alternatief, in tijden van crisis en nood, als een vorm van smeekbede, en zelfs als een plek om spijt te betuigen over zonde.

• Tekst psalm 19
• Hebreeuwse tekst psalm 19 - תהילים יט
• Luister naar Psalm 19
• Toelichting op Psalm 19 van Rabbi Yitzchok Rubin
• Commentaar van Rashi op Psalm 19
• Psalm 1 tot en met 92

Tekst psalm 19

Een psalm van David. De hemelen vertellen G'ds eer, en het uitspansel verkondigt het werk zijner handen; de dag doet sprake toestromen aan den dag, en de nacht predikt kennis aan den nacht. Het is geen sprake en het zijn geen woorden, hun stem wordt niet vernomen; toch gaat hun prediking uit over de ganse aarde en hun taal tot aan het einde der wereld. Hij heeft daarin een tent opgeslagen voor de zon, die is als een bruidegom die uit zijn bruidsvertrek treedt, jubelend als een held om het pad te lopen. Van het ene eind des hemels is haar opgang en haar omloop tot het andere einde; niets blijft verborgen voor haar gloed.
…..
…..
Afdwalingen – wie bemerkt ze? Spreek van de verborgene mij vrij. Behoed ook Uw knecht voor overmoed, laat die over mij niet heersen; dan ben ik onberispelijk en vrij van grove overtreding, Mogen de woorden van mijn mond en de overleggingen van mijn hart U welgevallig zijn, o Eeuwige, mijn rots en mijn verlosser.

Hebreeuwse tekst psalm 19 - תהילים יט

א לַמְנַצֵּחַ מִזְמוֹר לְדָוִד. ב הַשָּׁמַיִם מְסַפְּרִים כְּבוֹד-אֵל וּמַעֲשֵׂה יָדָיו מַגִּיד הָרָקִיעַ. ג יוֹם לְיוֹם יַבִּיעַ אֹמֶר וְלַיְלָה לְּלַיְלָה יְחַוֶּה-דָּעַת. ד אֵין-אֹמֶר וְאֵין דְּבָרִים בְּלִי נִשְׁמָע קוֹלָם. ה בְּכָל-הָאָרֶץ יָצָא קַוָּם וּבִקְצֵה תֵבֵל מִלֵּיהֶםלַשֶּׁמֶשׁ שָׂם-אֹהֶל בָּהֶם. ו וְהוּא כְּחָתָן יֹצֵא מֵחֻפָּתוֹ יָשִׂישׂ כְּגִבּוֹר לָרוּץ אֹרַח. ז מִקְצֵה הַשָּׁמַיִם מוֹצָאוֹ וּתְקוּפָתוֹ עַל-קְצוֹתָם וְאֵין נִסְתָּר מֵחַמָּתוֹ. ח תּוֹרַת יְהוָה תְּמִימָה מְשִׁיבַת נָפֶשׁ עֵדוּת יְהוָה נֶאֱמָנָה מַחְכִּימַת פֶּתִי. ט פִּקּוּדֵי יְהוָה יְשָׁרִים מְשַׂמְּחֵי-לֵב מִצְוַת יְהוָה בָּרָה מְאִירַת עֵינָיִם. י יִרְאַת יְהוָה טְהוֹרָה עוֹמֶדֶת לָעַד מִשְׁפְּטֵי-יְהוָה אֱמֶת צָדְקוּ יַחְדָּו. יא הַנֶּחֱמָדִים מִזָּהָב וּמִפַּז רָב וּמְתוּקִים מִדְּבַשׁ וְנֹפֶת צוּפִים. יב גַּם-עַבְדְּךָ נִזְהָר בָּהֶם בְּשָׁמְרָם עֵקֶב רָב. יג שְׁגִיאוֹת מִי-יָבִין מִנִּסְתָּרוֹת נַקֵּנִי. יד גַּם מִזֵּדִים חֲשֹׂךְ עַבְדֶּךָ אַל-יִמְשְׁלוּ-בִי אָז אֵיתָםוְנִקֵּיתִי מִפֶּשַׁע רָב. טו יִהְיוּ לְרָצוֹן אִמְרֵי-פִי וְהֶגְיוֹן לִבִּי לְפָנֶיךָיְהוָה צוּרִי וְגֹאֲלִי.

Luister naar Psalm 19

Luister naar Psalm 19 in het Hebreeuws.

Toelichting op Psalm 19 van Rabbi Yitzchok Rubin

Perfecte Schepping
Psalm 19 spreekt over de perfecte Schepping. Ieder schepsel heeft zijn eigen specifieke kenmerken. Iedere waarnemer moet verbaasd zijn over zo'n grote wijsheid. David verwondert zich over het komen en gaan van dag en nacht (wat we de natuurlijke orde van dingen noemen), die getuigen zijn van Hashems creativiteit. De hemelen maken geen melding van hun bestaan. Het bericht is zo enorm dat het door de ziel gevoeld kan worden. De grootsheid van Hashem gaat ver boven ons sterfelijk verstand en het geluid in de straat.

Het leven is leeg van werkelijke waarden
Het leven is als een woestijn, zonder werkelijke waarden. Af en toe horen we de Stem van boven die constant roept. We zijn verplicht de wil van Hashem te doen, zijn wetten na te leven. We doen dit echter met een halve hart omdat onze geest vaak druk is met andere zaken. Uiteindelijk bereiken we onze bestemming en realiseren dat elk moment een echt potentiële juweel was. Dan betreuren we onze dwaasheid.

De Tora biedt onze geest helderheid
Zelfs de simpelste en gebroken ziel kan hersteld worden door het licht van de Tora. Duidelijkheid is te vinden door G'ds woord te bestuderen. Iedereen kan spiritueel groeien door de Tora te bestuderen. Er is zoveel uit de Tora te leren dat relevant is voor de huidige tijd. Maar we zijn bang om het te zoeken. Echter als we toch blijven zoeken zullen we waar geluk vinden.

Hashem vrezen
Wanneer we Hashem vrezen zal de oprechtheid voortduren. Oprechtheid, puurheid van het hart en vrees voor Hashem hebben een symbiotische relatie. Om dit te bereiken moeten we accepteren dat de Tora onze essentie wordt. Dit is moeilijk in een wereld met zoveel verleidingen. Maar psalm 19 zegt dat er hoop is. Koning David zegt dat wanneer we accepteren dat elke realiteit in de Tora staat, dan staan we toe dat Hashem in ons dagelijks leven is. Door het aanschouwen van de grootsheid van Zijn schepping kunnen we onze weg vinden. Dit vereist moed, maar de kracht wacht voor ons in de Tora. Door haar woorden, zal de vrees voor Hashem voortduren en ons leiden naar werkelijke puurheid.

Commentaar van Rashi op Psalm 19

Per vers het commentaar van Rashi, de Joodse Bijbelcommentator die leefde van 1040-1105. Rashi wordt beschouwd als de leraar van de leraren. Door alle traditionele Joden wordt Rashi als autoriteit op het gebied van de Joodse Bijbel en de Talmoed beschouwd. Vandaar dat het belangrijk is om zijn commentaar op de Psalmen weer te geven. Rashi gebruikt nieuw Hebreeuws aangevuld met Oud Franse woorden. Zijn taalgebruik is soms wat orakelachtig kort. Voor nadere verklaring is het verstandig een orthodox Joodse rabbijn te raadplegen.

Vers 2
De hemel reciteert de glorie van G'd, en de hemel vertelt over het werk van Zijn handen.

De hemel reciteert de glorie van G'd: De psalmist zelf legt de zaak uit: er is geen spraak of woorden. Ze spreken niet met mensen, maar omdat "hun lijn door de hele aarde voortgaat" en ze licht geven aan de mensen, daardoor reciteren de schepselen de glorie van G'd en bedanken en zegenen [Hem] voor de armaturen.

en de hemel vertelt over het werk van Zijn handen: De sterren en planeten, die het werk van de handen van de Heilige zijn, gezegend zij Hij, en die er zijn, zoals wordt gezegd (in Genesis 1:17): “En G'd plaatste ze in het uitspansel van de hemel ,” vanwaar zij Zijn glorie verkondigen.

Vers 3
Dag tot dag spreekt meningsuiting en nacht tot nacht vertelt kennis.

Dag tot dag spreekt meningsuiting: De schepping wordt van dag tot dag vernieuwd. 's Avonds gaat de zon onder en' s morgens komt deze op. Daardoor spreken de mensen gedurende deze dagen en nachten lovende woorden uit, want zij leren de mensen te prijzen en te danken. (Menachem interpreteert [het woord] יביע als een uitdrukking van een stromende fontein (מעין נובע).

vertelt kennis: Hebreeuws יחוה, een uitdrukking van vertellen.

Vers 5
Hun lijn gaat over de hele aarde en hun woorden zijn aan het einde van de wereld; voor de zon maakte Hij daarin een tent.

Hun lijn gaat over de hele aarde: De lijn van de hemelen, die zich uitstrekt over de hele aarde en waardoor hun woorden aan het einde van de wereld zijn, want allen spreken over de wonderen die ze zien.

voor de zon maakte Hij: [d.w.z.] de Heilige, gezegend zij Hij.

daarin een tent: In de hemel. Hieruit wordt afgeleid dat de zon in zijn behuizing is geplaatst. Tanchoema.

Vers 6
En het is als een bruidegom die uit zijn kamer komt; het verheugt zich als een machtige man die een koers rent.

En het is als een bruidegom die uit zijn kamer komt: Elke ochtend. Dit is wat wordt bedoeld met "De hemel reciteert de glorie van G'd."

Vers 7
Vanaf het einde van de hemel is zijn bron, en zijn circuit is tot hun einde, en niemand is verborgen voor zijn hitte.

en zijn circuit is tot hun einde: Het circuit van zijn baan loopt van het ene uiteinde naar het andere.

en niemand is verborgen voor zijn hitte: Als de zon aan de laagste hemel was geplaatst, zou niemand zich voor zijn hitte kunnen verbergen (Mid. Psalm 18:13), want de zon en de maan staan in de tweede hemel, zoals wordt gezegd (in Hagigah 12b): Er zijn zeven luchten Vilon, Rakia, Shehakim, Zevul, Machon, Ma'on, Aravoth en hij telt ze in volgorde: Vilon dient nergens voor; in Rakia zijn de zon, de maan, de sterren en de planeten, enz.

Vers 8
De wet van de Heer is volmaakt en herstelt de ziel; de getuigenis van de Heer is getrouw en maakt de eenvoudige wijs.

De wet van de Heer is volmaakt: Dat licht ook op als de zon, zoals aan het einde van het onderwerp staat: "de ogen verlichten" en de Bijbel zegt (in Spreuken 6:23): "Want een gebod is een kaars en de Thora is licht." uitleg:

en niemand is verborgen voor zijn hitte: op de Dag des Oordeels, [zoals gesteld in Maleachi 3:19]: "En de zon die komt zal ze verbranden." Maar de wet van de Heer is volmaakt; het herstelt de ziel tot levenswijzen en het beschermt degenen die het bestuderen tegen die verbranding, zoals wordt gezegd (ibid. vers 20): "En de zon van genade zal opgaan met genezing ... voor u die Mijn Naam vreest."

de getuigenis van de Heer is getrouw: Het is trouw om te getuigen voor degenen die het bestuderen.

herstelt de ziel: Het [de wet] herstelt het [de ziel] van de wegen van de dood naar de wegen van het leven. De wet, de getuigenis, de bevelen, de geboden, de angst en de oordelen bedragen in totaal zes, overeenkomend met de zes orden van de Misjna. Tussen elke naam [van G'd] staan vijf woorden, waaronder de naam zelf, die overeenkomt met de vijf boeken van de Pentateuch. En dus concludeert [de psalmist]: "waar, helemaal rechtvaardig." Ze zijn helemaal bedacht met vriendelijkheid en waarheid.

maakt de eenvoudige wijs: Het geeft wijsheid aan de simpele.

Vers 9
De bevelen van de Heer zijn oprecht, waardoor het hart zich verheugt; het gebod van de Heer is helder en verlicht de ogen.

helder: schijnend.

Vers 11
Ze zijn meer gewenst dan goud, ja meer dan veel fijn goud, en zijn zoeter dan honing en druipende honingraten.

en druipende honingraten: Hebreeuws ונפת צופים, zoetheid van honingraten; breche, of bresches, honingraten. Menachem interpreteert ונפת als een uitdrukking van een druppel, en dus (in Spreuken 5:3): "drip sweetness (נפת)"; (ibid. 7:17), "Ik heb mijn bank besprenkeld (נפתי)."

Vers 12
Ook Uw knecht was voorzichtig met hen; want door ze te observeren is er een grote beloning.

want door ze te observeren is er een grote beloning: Ik was zorgvuldig in de naleving ervan vanwege Uw grote goed dat U hebt verstopt, en volgens dit gebruik is like zoals (Genesis 26:5): "omdat (עקב) Abraham naar mijn stem luisterde." Een andere uitleg van עקב רב: Het einde van de Tora-geleerden is dat zij tot grootheid zullen komen. עקב is een uitdrukking van het einde, en er is een soortgelijke uitdrukking in de taal van de Misjna (Sotah 9:15): "Aan het einde (בעקבות) van de ballingschap, voorafgaand aan de komst van de Messias."

Vers 13
Wie begrijpt fouten? Reinig me van verborgen [zonden].

Wie begrijpt fouten?: Ik was voorzichtig met hen, maar het is onmogelijk om zo voorzichtig te zijn dat men er niet in dwaalt, en U reinigt mij van verborgen zonden, die voor mij verborgen waren; waarvan ik me niet bewust was toen ik per ongeluk zondigde.

Vers 14
Onthoud ook Uw dienaar van opzettelijke zonden; laat hen niet over mij heersen; dan zal ik perfect zijn en zal ik worden gereinigd van veel overtreding.

Onthoud ook Uw dienaar van opzettelijke zonden: Hebreeuws מזדים, van opzettelijke zonden.

dan zal ik perfect zijn: Hebreeuws איתם zal perfect zijn. De wijzen zeiden (Mid. Psalm 19:17, Lev. Rabbah 5:8): Waarmee kan David worden vergeleken? Naar een Cuthite die van deur tot deur gaat, en ze zijn in dit opzicht sluwer dan alle andere mensen. "Geef me een slok water", iets dat geen geld kost. Na het drinken zegt hij: "Misschien heb je een kleine ui?" Nadat hij het aan hem heeft gegeven, zegt hij: "Is er een ui zonder zout?" Nadat hij het aan hem heeft gegeven, zegt hij: "Geef me een beetje brood, zodat de ui mij geen kwaad doet.'' Dat zei David eerst over de onopzettelijke zonden en daarna over de opzettelijke zonden en daarna over de opstandige zonden. פשעים zijn opstandige zonden, waarmee iemand wil provoceren, en dus zegt de Schrift (II Koningen 3:7): "De koning van Moab rebelleerde (פשע) tegen mij."

Vers 15
Mogen de woorden van mijn mond en de meditaties van mijn hart aanvaardbaar zijn voor U, o Heer, mijn Rots en mijn Verlosser.

aanvaardbaar zijn: Om u te sussen en te kalmeren.

Psalm 1 tot en met 92

Wilt u meer Psalmen lezen met een Joodse uitleg? Ga naar: Psalmen 1 tot en met 92.