De gelijkenis van de verloren zoon Lucas 15: 27

En deze zeide tot hem: Uw broeder is gekomen, en uw vader heeft het gemeste kalf geslacht, omdat hij hem gezond weder ontvangen heeft. Lucas 15: 27. In de tekst laat Jezus een van de knechten iets zeggen waardoor de focus op de oudste broer komt te liggen. Jezus laat de knecht een richtingaanwijzer zijn want het moet nu over de houding van de oudste zoon gaan. De oudste zoon had hem al dood gewaand en was al voor zichzelf zijn positie veilig aan het stellen. De terugkomst van de jongste zoon is een bedreiging voor die positie. Ook de oudste zoon moet een geestelijke verandering ondergaan.

Broeder

De knecht is als het ware een boodschapper. Hij heeft alles gezien en gehoord hoe de vader zijn jongste zoon heeft ontvangen. Meer dan deze tekst zegt hij niet. Hij is echter wel de eerste persoon die het woord ‘broeder’ gebruikt. De knecht zei tegen de oudste broer dat zijn broer was thuis gekomen. ‘Mijn broer?’ Moet hij gedacht hebben. Hoe bedoel je, die is toch dood?

Abel

In het boek Genesis van het Oude Testament is het Kaïn die in precies dezelfde situatie verkeerd met zijn broer Abel. Abel was een schaapherder en Kaïn een landbouwer. Na verloop van tijd bracht Kaïn een offer aan God van vruchten van de eerste oogst. Ook Abel bracht een offer aan God van zijn eerst geboren lammeren God zag het offer van Abel aan en dat van Kaïn niet. Kaïn werd kwaad en sloeg zijn broer dood. God roept Kaïn ter verantwoording; ‘waar is Abel uw broeder?’(Genesis 4: 9)

Gemeste kalf

Jezus vraagt als het ware doormiddel van de knecht aan de oudste zoon; ‘waar is uw broeder? Of heb je hem soms al dood gewaand?’ De vraag is ook of de oudste broer zich wel eens heeft afgevraagd waar zijn jongste broer zou zijn. Heeft hij zich ooit een moment over hem bekommert? Dit soort situaties zijn er in talloze families vandaag de dag. Broers, zussen of andere familieleden kunnen elkaar zomaar uit het oog zijn verloren alsof ze dood voor elkaar zijn. Jezus schudt de oudste broer wakker door de knecht deze boodschap te laten zeggen. Jezus wijst met het gemeste kalf op Hem zelf. Hij is het lam dat geslacht zal worden tot verzoening voor alle zonden. Alleen Hij kan de relatie tussen de Vader en de zonen herstellen.

Eye opener

De gelijkenis van de verloren zoon kan misschien wat meer licht geven op de bedoeling van God met Kaïn. Vervolgens kan de situatie met Kaïn en Abel meer helderheid geven over de gelijkenis van de verloren zoon. Het is exegetisch misschien niet helemaal juist maar de Bijbel spreekt hier wel over een relatie tussen twee broers. De overeenkomst tussen Kaïn en de oudste zoon is niet alleen het feit dat ze allebei landbouwer zijn. Zij mogen elkaar gewoonweg niet. Hier komt trots en hoogmoed tegenover dienen en vergeving. Dit is aanleiding tot verwijdering van God de Vader.

Rembrandt

Rembrandt laat dit op een sublieme wijze zien in zijn schilderij van de terugkeer van de verloren zoon. Rembrandt schildert de oudste zoon als een trotse statige man. Zijn gelaatstrekken komen al aardig overeen met zijn vader. Hij had zich als opvolger voorgesteld van de boerderij. Het lijkt alsof hij al die tijd de persoon was die het hardst was. Geen emotie voor het vertrek nog voor de thuiskomst van zijn broer.

Henri Nouwen

Henri Nouwen heeft prachtig opgemerkt als hij zegt dat je de oudste zoon in een houding staat waarin hij lijkt te kiezen. Op het schilderij van Rembrandt zie je hem denken; zal hij meegaan in dit ritueel en ook zijn armen om zijn broer en vader heen slaan of zal hij nu zijn erfdeel opvragen. Weg bij zijn broer, weg bij zijn vader. Hetzelfde avontuur tegemoet als zijn jongste broer. Nouwen merkt ook op de moeilijkst te bekering de bekering is van degene die thuis gebleven is.

Gezond terug ontvangen

Hoe blij kunnen we zijn als een dierbare na een ernstige ziekte weer gezond is geworden of een kind dat een ongeluk heeft overleefd. Reden om feest te vieren ter ere van God. Gezondheid is een groot goed. Het gaat hier denk ik niet alleen om de fysieke terugkomst van de jongste zoon. De vader is blij dat hij er weer is omdat hij dacht dat hij dood was. De knecht is een neutrale persoon in de gelijkenis. Jezus heeft met de rol van de knecht niemand van zijn toehoorders op het oog gehad. Met de vader en de twee broers wel. De knecht komt in een vers aan het woord en dan lijkt het zo onbelangrijk maar in feite geeft hij de aanzet tot de climax van de boodschap. De knecht zegt de oudste zoon de drie belangrijkste dingen aan waar het om gaat;

• De broer is terug. Hij was dood maar is levend. De lege plaats is opgevuld.
• Het gemeste kalf is geslacht. Er moet feest zijn.
• De jongste zoon en broer is gezond en wel terug.