De gelijkenis van de verloren zoon en de vader: Lucas 15: 13

De jongste van hen zeide tot zijn vader: Vader, geef mij het deel van ons vermogen, dat mij toekomt. En hij verdeelde het bezit onder hen.( Lucas 15: 12) Door het opvragen van het erfdeel neemt de jongste zoon afscheid van zijn vader, zijn broer en de andere mensen om hem heen. Hij vraagt niet zomaar zijn wekelijkse ´zakgeld´ maar hij gaat zijn vader vragen om een deel van het opgebouwde familiekapitaal. Dat hakt er flink in. Jezus vertelt de gelijkenis niet om zoete broodjes te bakken. Hij wil dat zijn toehoorders geconfronteerd worden met de lessen uit de gelijkenis over de vader en zijn twee zonen.

Doodwens van de zoon aan de vader

Uit de tekst kan niet opgemaakt worden of de jongste zoon wekelijks een soort van geldbedrag ontving. Door ´zakgeld´ te vragen wenst iemand zijn vader nog niet dood. Die doodwens is er bij de jongste zoon wel degelijk. In de tijd waarin Jezus de gelijkenis vertelt was het namelijk niet de gewoonte om voortijdig je erfdeel op te eisen. Deed je dat wel dan betekende dat eigenlijk dat je je vader dood wenste. Zo van ‘vader ik kan niet wachten op mijn erfdeel tot je dood bent, geef het mij nu alvast maar’.

Onderwijs uit de gelijkenis van de jongste zoon

Je zou kunnen zeggen dat het een al egoïsme is waar de jongste zoon verstrikt in is geraakt. In zekere zin is er sprake van ‘trots’ of ‘hoogmoed’. Vanuit het Grieks kan er ook vertaald worden met de ‘jeugdige’ zoon. In de Joodse traditie krijgt een jongen na zijn twaalfde jaar een leraar aangewezen. Iemand die hem onderwijst in de Geschriften en de Profeten. In de tekst lezen we niet of dat hier rook het geval is. Jezus vertelt deze gelijkenis aan de farizeeën en Schriftgeleerden. Waarschijnlijk hoeft Jezus dit niet te noemen en gaat men hier al van uit. De jongste zoon lijkt echter nergens geen rekening mee te houden. Toont geen hart voor de zaak.

Naastenliefde

Er lijkt geen sprake te zijn van naastenliefde. Maar is dat wel zo? Heeft de jongste zoon niet het recht om zijn deel op te eisen en moet leren om op eigen benen te staan? Er lijkt hier sprake te zijn van een bewuste keuze. Jezus lijkt duidelijk te willen maken dat de jongste zoon bewust kiest te willen breken met het geloof. Hiermee zet Hij de farizeeën en de Schriftgeleerden te kijk. Waar is nu de invloed van al die wetten die ze de mensen opleggen?

Niet modern maar wel rijk

In die tijd had men geen moderne zaai of oogst machines. Alles werd met de hand gezaaid en geoogst. Het gezin uit de gelijkenis lijkt zich op financieel gebied geen zorgen hoeven te maken. Integendeel. Waarschijnlijk zijn ze heel rijk. Men heeft knechten in dienst en dat was in die tijd een blijk van welstand. In de gelijkenis kan worden opgemaakt dat het om landbouwers gaat. Waarschijnlijk hadden ze er ook vee bij. Dit was van belang om te voorzien van het eten van vlees. Maar ook om te offeren aan God. De jongste zoon liet heel wat luxe achter zich.

Lijdzaam toezien van de vader

Het kan zijn dat de jongste zoon zijn erfdeel opvraagt op het moment dat de oogst is binnengehaald. De jongste zoon houdt geen rekening met de gevoelens van zijn vader en van zijn broer. Hij denkt ook niet aan de gevolgen van zijn keus voor de rest van de werknemers van het bedrijf. Met de rest van het gezin. De oudste zoon krijgt ook het deel wat hem toekomt. Hij moet lijdzaam toezien hoe zijn vader met pijn en moeite alles moet regelen en verdelen. De oudste broer krijgt ook wel waar hij recht op heeft maar dat was niet zijn bedoeling. Hij zou naar de gewoonte wachten totdat vader zou sterven of wanneer vader zelf zou voorstellen om het bezit te verdelen. Zo zou het moeten.

Loslaten van de zoon
Die verwende jongste broer gooit alles in de war. Als oudste broer doet hij echter geen moeite om zijn jongste broer op andere gedachten te brengen. De vader doet het overigens ook niet. Het is een belangrijke les die we hieruit kunnen trekken. Je familie loslaten is nog niet zo eenvoudig als het lijkt. De jongste zoon laat uit egoïsme zijn familie achter op het moment dat de oogst binnen gehaald moet worden. De oudste zoon deed gewoon wat van hem verwacht werd. Voor alle drie vraagt de actie een nieuwe kijk op het leven. Ieder moet zijn verantwoordelijkheid nemen en respect hebben voor de keuze die de jongste zoon maakt.

Teruggeven van de zoon aan de vader

De jongste zoon had misschien verwacht dat zijn vader tegen zou werken. Moeilijk zou doen over het verdelen van de erfenis. De vader doet het niet en geeft wat de jongste zoon aan hem vraagt. De Griekse grondtekst spreekt over ´geven wat verplicht is, iemand iets in eigendom geven, teruggeven´. Hij krijgt wat hij heeft verdiend. De jongste zoon kan hierdoor niets verkeerds over zijn vader zeggen. De vader wil hem graag bij zich houden. Heeft het beste met hem voor maar de jongste zoon kiest bewust voor een ander leven.