mijn kijk op

Gelijkenis van de verloren zoon: Lucas 15:11

Een bijbeltekst kan stof tot nadenken geven. Nadenken over het feit dat je de zoon van een vader bent is zo'n voorbeeld. De boodschap van de gelijkenis van de Verloren Zoon uit Lukas 15 geeft al eeuwen mensen moed en inspiratie. In de genoemde bijbeltekst bekijken we het elfde vers van Lukas vijftien wat beter. Jezus vertelde deze gelijkenis aan allerlei verschillende soorten mensen. Hij deed dat op een manier zodat iedereen het kon begrijpen. Iedereen had immers een vader waardoor hij of zij was opgevoed. Jezus wilde dat de mensen daar over na gingen denken.

Vader en zoon

En Hij zeide: Iemand had twee zonen. (Lucas 15: 11) De overdenking begint met het beseffen dat je de zoon van iemand bent die je vader noemt. Zomaar een willekeurige vader. Jezus sprak tot een menigte waarvan misschien iemand dacht ‘ja maar ik ben anders wel het zoontje van de baas want mijn vader is wel even directeur van een groot bedrijf’. Mensen die dat denken kunnen er juist zo'n puinhoop van maken. In de menigte zullen ongetwijfeld mensen aanwezig zijn geweest die nog een vader hadden, rijk of arm. Klein of groot. Werkzaam of werkeloos. Alcoholist of geheelonthouder. Veehouder of bouwvakker. Ziek of gezond. Jezus wilde benadrukken dat diegene die nog een vader hadden daar goed van bewust moesten zijn. Hij wilde er ook duidelijk mee maken dat mensen hun vader elk moment konden verliezen maar dat men altijd de zoon blijft. In de cultuur van het Midden-Oosten is het hebben en het zijn van een zoon namelijk erg belangrijk.

Gewone mensen

Jezus vertelt de gelijkenis aan een groep met verschillende mensen. In eerste instantie aan de farizeeën en de schriftgeleerden. Maar ook voor de gewone mensen in die tijd. Het waren vooral Joden. Mensen die net tot geloof in Jezus waren gekomen en mensen die nog niet in Jezus geloofden. Mannen en vrouwen. Oud en jong. Spelende kinderen. Huilende kinderen. Ook liepen er mensen voorbij. Zij dachten: ‘weer iemand die denkt dat hij het beter weet’.

Gewone vader

Met die ‘iemand’ in de tekst wordt een willekeurig mens bedoeld. Zo wordt het duidelijk in de Griekse grondtekst van het Nieuwe Testament. In de gelijkenis gaat het om een willekeurige vader. Zomaar een heel gewone vader die landbouwer is van beroep. In de tekst worden geen details van die vader genoemd. Jezus vindt het waarschijnlijk niet belangrijk om details als uiterlijk of leeftijd te omschrijven. Het is ´gewoon iemand'.

Ongewoon

In de tekst is het duidelijk dat Jezus een persoonlijke boodschap had voor zijn toehoorders. Hij heeft door zijn boodschap ook de mensen van vandaag de dag op het oog. Als Jezus zegt dat ´iemand twee zonen had´ kan bijvoorbeeld iedere burger van Nederland dat zijn. De betekenis van de boodschap voor toen is niet anders dan voor de toekomst. Het feit dat iedere man een ‘willekeurige’ vader heeft maakt het juist ook weer ongewoon. Ieder mens is immers uniek. Tenslotte wil God de Vader van alle vaders en zonen zijn. Het feit dat mensen God nog niet als Vader kennen maakt het nog meer 'ongewoon'. De boodschap van Jezus komt het best over als we ons kunnen verplaatsen in de tijd en cultuur.

Twee zonen

Waarom de tegenstelling twee zonen? De ene is rebels en de ander gehoorzaam. De vader heeft gedurende de hele gelijkenis de aandacht voor zijn jongste zoon. Hij maakt een keus die voor de vader zorgwekkend is. Ondanks dat laat hij hem gaan. De vader en de oudste zoon zijn dan nog over. Zij staan er nu alleen voor om het werk te doen. Ondertussen is de vader met zijn gedachten bij zijn jongste zoon terwijl de oudste zoon dat weinig interesseert. Jezus wil met deze twee zonen de luisteraar en de lezer voor een keus stellen. Het gaat in essentie om een duidelijke tegenstelling. Zwart of wit. Licht of donker. Goed of slecht. Recht en krom. Dichtbij of veraf. Gedurende het verhaal wil Jezus bij de lezer sympathie opwekken voor de vader, de jongste of de oudste zoon. Vervolgens gaat het in het eerste vers al om diepgang. Ook al zou je dat in eerste instantie niet opmerken. Maar door met deze tegenstelling te beginnen spreekt Hij direct de mensen aan die Hij op het oog heeft.

Focus van Jezus

Jezus focust zich direct met de openingszin van zijn boodschap op een bepaalde groep mensen. Net als in heel Lukas 15 zoekt Hij steeds naar nieuwe manieren om de luisteraars tot nieuwe inzichten te doen komen. Het gaat in Lukas 15 over 'verloren zaken'. Hij wil diep tot iedereen doordringen om duidelijk te maken waar het om gaat. Als je ergens twee van hebt is er altijd sprake van een vorm van geestelijk 'verloren' zijn. Als we ervan uitgaan dat Jezus niet op aarde was gekomen om loze praatjes te houden, dan kan elk woord ons nieuw inzicht geven. De woorden van Jezus brachten nieuw leven en dus zet hij bij elk verhaal dat hij vertelt de zaak op scherp. Elk begin heeft namelijk ook een eind. Zijn gelijkenissen waren geen bij elkaar geraapte verzinsels maar woorden die de aarde kwamen redden. Woorden die nodig waren om een nieuw Koninkrijk te stichten. Met de tegenstelling van de twee zonen zet Jezus de luisteraar aan tot een keus maken.