Een bijbelse kijk op vasten

Het is algemeen bekend dat de islam een vastenperiode kent. Maar ook de Bijbel spreekt over het minderen van eten. In de 40-dagen tijd, de tijd voor Pasen zijn er christenen die vasten. Er zijn ook mensen die gewoon eens een paar dagen vasten. Wat zegt de Bijbel hierover en kom je dan echt dichter bij God, zoals vaak beweerd word?

Waarom vasten?

In de Bijbel wordt vasten gezien als ‘het zich met een geestelijk doel onthouden van voedsel’. Volgens de Bijbel zorgt God voor zijn mensen, niet alleen door brood te geven. In het boek Deuteronomium 8 is te lezen dat een mens niet alleen van brood moeten leven, maar van Gods woorden.

U hebt zijn macht leren kennen: hij liet u honger lijden en gaf u toen manna te eten, voedsel dat u nooit eerder had gezien en uw voorouders evenmin. Zo maakte hij u duidelijk dat een mens niet leeft van brood alleen, maar van alles wat de mond van de HEER voortbrengt. Veertig jaar lang raakten uw kleren niet versleten en zwollen uw voeten niet op. Laat ieder van u dan beseffen dat de HEER, uw God, u opvoedt zoals een vader zijn kind opvoedt.

Vasten gebeurde dan ook om ergens helemaal op te focussen. Bij het maken van belangrijke keuzes of moeilijke beslissingen werd gevast. Om niet gericht te zijn op voedsel, maar op het verstaan van God. Ook bij het overlijden van een dierbare of een treurige gebeurtenis, werd in die tijd veel gevast. Het spreekwoord 'in zak en as' is hierom bekend. Als er werd getreurd, werd kleding gescheurd en niet gegeten. Tegenwoordig word vaak gevast om stil te staan bij de betekenis van Pasen.

Voorbeelden

In de Bijbel zijn veel voorbeelden te vinden van mensen die vastten. Het gaat hier niet altijd om 40 dagen achter elkaar, ook kortere periodes van vastten komen voor. Een voorbeeld van iemand die korte periode vastte is Daniel, een profeet uit het oude testament. In hoofdstuk 10 wordt geschreven:

In die dagen was ik, Daniel, drie volle weken in de rouw, smakelijk voedsel at ik niet. Vlees en wijn kwamen niet in mijn mond, en ik wreef mij niet in met olie tot de drie weken verstreken waren. (Daniel 10: 2)

Een ander voorbeeld is Nehemia, ook een profeet uit het oude testament. Over hem staat geschreven: Toen ik (Nehemia) deze woorden hoorde, ging ik huilend op de grond zitten. Ik rouwde dagen lang. Ik vastte en riep God van de hemel aan. (Nehemia 1: 4)

In onder andere de psalmen 35 en 51 is regelmatig te lezen dan David vastte.

In het Nieuwe Testament is te lezen dat apostel Paulus regelmatig vastte. In het boek Handelingen staat beschreven dat de christenen uit de eerste gemeenten vastten (hoofdstuk 9 en 13). Tijdens gebeddiensten, die lang konden duren, werd niet gegeten.

Jezus en vasten

Een voorbeeld van iemand die een lange tijd gevast heeft, is Jezus zelf. Tijdens het vasten zondert Jezus zich af en is helemaal gericht op God. Van deze tijd maakte de duivel gebruik om Jezus te verleiden, maar Jezus weerstond iedere verlokking. Dit is te lezen in Lucas.

Vervuld van de heilige Geest trok Jezus weg van de Jordaan, en geleid door de Geest zwierf hij veertig dagen rond in de woestijn, waar hij door de duivel op de proef werd gesteld. Al die tijd at hij niets, en toen de veertig dagen verstreken waren, had hij grote honger. De duivel zei tegen hem: ‘Als u de Zoon van God bent, beveel die steen dan in een brood te veranderen.’ 4 Maar Jezus antwoordde: ‘Er staat geschreven: “De mens leeft niet van brood alleen.” Na nog twee beproevingen verlaat de duivel Jezus voor deze periode.

Hoewel Jezus zelf vastte, is zijn hele levensstijl er niet op gericht. Hij hield van eten en drinken op zijn tijd. Als Hij niet vastte, at hij ook niet weinig. Er wordt zelfs over Hem gezegd dat hij een veelvraat wordt genoemd die omgaat met tollenaars (belastinginners) en zondaars (Lucas 7:34). In Marcus 2: 18-21 zegt Jezus dat bruiloftsgasten niet kunnen vasten waar de bruidegom bij is. Dit is een antwoord op de vraag waarom zijn discipelen niet vasten.

Praktisch

Er zijn mensen die volgens een vast rooster ieder jaar vasten. Dat schept duidelijkheid en is er een eindpunt om naar toe te leven. Daarnaast is het handig om met een (kleine) groep te vasten om elkaar aan te moedigen.

Vasten is niet alleen om andere mensen iets te laten zien of jezelf iets bewijzen. Volgens de Bijbel moet het voortkomen uit een innerlijk verlangen. In Matheus 6: 16-18 staat beschreven dat mensen niet hoeven te vasten met een somber gezicht om de omgeving te laten zien dat er gevast word. Matheus raad aan om te vasten in het verborgene, zodat alleen de Vader het kan zien.

Waar het God vooral om gaat is te lezen in Jesaja 58: 1-7.
Waarom ziet u niet dat wij vasten,
en merkt u niet op dat wij ons onthouden?’
Omdat jullie op je vastendagen nog handeldrijven
en jullie arbeiders afbeulen,
omdat jullie onder het vasten strijden en ruziën
en vol vuur met elkaar op de vuist gaan.
(…)
Is het niet: je brood delen met de hongerige,
onderdak bieden aan armen zonder huis,
iemand kleden die naakt rondloopt,
je bekommeren om je medemensen?