Quirinius bewindvoerder van Syrië volgens Lucas 2

Tijdens Kerst wordt traditioneel het verhaal van de geboorte van Jezus uit Lucas 2 verteld. De evangelist Lucas plaats die geboorte in een historisch kader door te vermelden dat het was in de tijd dat de keizer Augustus een volkstelling hield. Deze volkstelling vond plaat toen Quirinius het bewind over Syrië voerde, aldus Lucas. Wie is deze Quirinius en wat weten we over hem? Quirinius blijkt een belangrijke Romein te zijn die leefde vanaf de jaren vijftig voor Christus tot circa 21 na Christus. Hij was consul van Rome en door keizer Augustus uitgezonden naar het oosten, waar hij vanuit Syrië het bewind voerde.

De vermelding van Quirinius in het evangelie volgens Lucas

De evangelist Lucas vertelt het verhaal van de geboorte van Jezus. Hoewel in Matteüs ook de geboorte van Jezus vermeld is, is Lucas het meest uitgebreid in zijn beschrijving. Lucas plaatst de geboorte in een historisch kader. Zo noemt hij de Romeinse keizer Augustus en Quirinius, de bewindvoerder over Syrië.

Quirinius consul van Rome

Publius Sulpicius Quirinius was een Romein. Zijn naam is afgeleid van de oorlogsgod Quirinalis te Rome. In het jaar 12 voor Christus werd hij consul te Rome. Hij is wellicht als consul betrokken geweest bij de ceremoniën die georganiseerd werden voor de ambtsaanvaarding van Augustus tot Pontifex Maximus. De festiviteiten daarvan vonden plaats in het zelfde jaar dat Quirinius consul werd. Quirinius diende echter zijn ambtsperiode niet uit. Op 1 augustus van dat jaar werd hij door keizer Augustus van zijn functie ontheven, waarschijnlijk om een speciale opdracht in het oosten van het imperium te gaan vervullen.

Quirinius als bewindvoerder over Syrië

Volgens Lucas was Quirinius bewindvoerder over het gebied van Syrië. Palestina maakte in die tijd deel uit van de Romeinse provincie Syrië. Nazareth, waar Jozef en Maria woonden, en Bethlehem, de plaats waar Jezus werd geboren, hoorden bij Palestina en stonden dus onder het bewind van Quirinius. Sinds 27 voor Christus stond deze provincie samen met de belangrijke provincies Gallië en Spanje rechtstreeks onder het gezag van de keizer. In Palestina regeerde ook de joodse koning Herodus de Grote van 37 tot 4 voor Christus. Omdat hij de gunst van Rome had weten te verwerven was deze Herodus als vazal aan Rome verbonden.

De bevoegheid van Quirinius in Syrië

Quirinius fungeerde als legatus van de rechtstreeks onder de keizer staande provincie Syrië. Quirinius verbleef in de stad Antiochië, waar hij residentie hield. Hij droeg de titel 'legatus Augusti pro Praetore'. Deze titel kan omschreven worden als een legioensgeneraal met de volmacht van de keizer en de rang van pretor. Daarmee was Quirinius de hoogste in rang en bevelhebber van het gehele oosten. Hij werd belast met de uitvoer van de maatregelen om een volkstelling, (census), te houden.

Quirinius als legeraanvoerder

Publius Quirinius heeft vele jaren in het oosten vertoefd. Hij treedt op als bevelhebber bij verschillend veldtochten in de oostelijk gelegen gebieden van het uitgestrekte Romeinse Imperium. Een van de taken die Quirinius vanuit Rome meekrijgt is de pacificatie van de oostelijke gebieden. Als opperbevelhebber van de troepen, voerde hij onder andere oorlog tegen de Homonadensen, een volksstam in het Taurusgebergte van Ciliciè. Quirinius en zijn legioenen slaagden er in deze stam geheel aan zich te onderwerpen.

De volkstellingen in opdracht van keizer Augustus

Lucas schrijft dat Quirinius bewindvoerder van Syrië was tijdens de volkstelling die keizer Augustus afkondigt (Lucas 2:2). Uit de Res Gestae Divi Augustii, te Ankarea gevonden, is bekend dat keizer Augustus in acht voor Christus een census voor het gehele Romeinse Rijk heeft willen laten houden. Van Quirinius is via een inscriptie bekend dat er onder hem een volkstelling heeft plaatsgevonden in Apamea. Dat was in die tijd een van de vier grote steden van Syrië. Ook zijn er gegevens van een volkstelling in de vazalstaat Nabatea. De veldtocht van Quirinius tegen de Itureeërs heeft wellicht ook met een census te maken.

De geboorte van Jezus Christus in Bethlehem

Dat Lucas schrijft dat Quirinius in die periode een volkstelling heeft georganiseerd zal samenhangen met de omstandigheid dat deze vertrouwensman van de keizer zich daar toen bevond. Misschien wilde Lucas met het noemen van Quirinius en Augustus vooral een contrast aanbrengen tussen de ‘goddelijke’ keizer Augustus en Jezus, de echte koning en Zoon van God. Bovendien kon de evangelist met de volkstelling verklaren waarom Jezus in Bethlehem is geboren en niet in Nazareth (vergelijk Matteüs 2:1).