Wat betekent de 'Onbevlekte Ontvangenis van Maria'?

De term 'Onbevlekte Ontvangenis' is bekend bij velen, maar aan de manier waarop deze meestal wordt gebruikt, is te merken dat veel mensen niet weten wat dit katholieke dogma werkelijk betekent. Vaak wordt gedacht dat deze term slaat op de maagdelijkheid die Maria behield bij de conceptie van Jezus Christus. Dit is echter een misverstand.

De maagdelijkheid van Maria

De 'Onbevlekte Ontvangenis van Maria' is een formulering die veel atheïstische critici van het christelijke geloof met name graag gebruiken, wanneer ze op ironische, sarcastische of cynische wijze spreken over de verwekking van Jezus bij de maagd Maria. Het is immers een bekende stijlfiguur om juist in humoristisch bedoelde teksten te smijten met termen die verheven klinken, zoals 'Onbevlekte Ontvangenis'.

Foutief gebruik

Talloze malen komt men die term tegen in columns, opiniestukken en andere betogen. Hoe grappig die teksten van de critici verder ook mogen zijn, doordat men de term 'Onbevlekte Ontvangenis' foutief gebruikt, versterkt men op z'n zachtst gezegd de kracht van het betoog niet. Het is werkelijk opzienbarend hoe vaak men die term verkeerd gebruikt en hoeveel verwarring er bestaat over de echte betekenis van dit Rooms-Katholieke dogma.

Wanneer men bijvoorbeeld beweert dat de 'Onbevlekte Ontvangenis' biologisch of medisch onmogelijk zou zijn, dan bedoelt men doorgaans eigenlijk dat een heel ander katholiek dogma, namelijk de 'Maagdelijke geboorte van Jezus Christus', biologisch of medisch gezien onmogelijk zou zijn. De 'Onbevlekte Ontvangenis' is een Room-Katholiek dogma dat niet over de conceptie en geboorte van Jezus gaat, en evenmin over de maagdelijkheid van Maria.

Wat betekent de 'Onbevlekte Ontvangenis' echt?

Wat betekent de 'Onbevlekte Ontvangenis van Maria' volgens de Rooms-Katholieke leer? Het betekent dat de ziel van Maria niet bevlekt was met de erfzonde, toen zij 'ontvangen' werd (bij de conceptie) door haar moeder Anna. Zij werd daarom vervolgens ook geboren zonder de erfzonde op haar ziel.

Dogma

De 'Onbevlekte Ontvangenis van Maria' is een dogma dat op 8 december 1854 door de toenmalige paus Pius IX werd afgekondigd, in een bul getiteld 'Ineffabilis Deus' (vertaling: God die onuitsprekelijk is). In deze tekst wordt verkondigd 'dat de allerzaligste Maagd Maria in de eerste stand van haar Ontvangenis door een enige bijzondere genade en bevoorrechting van de almachtige God, om de wille van de verdiensten van Christus Jezus de Behouder van het mensdom, van alle smet van de erfschuld vrij is bewaard, door God is geopenbaard, en alzo door alle gelovigen vast en bestendig moet geloofd worden.'

Met dit dogma wordt dus benadrukt hoe speciaal Maria zou zijn geweest. De eerste twee mensen op aarde, Adam en Eva, begingen immers een zonde waardoor zij uit het paradijs moesten vertrekken. Als gevolg daarvan werden de zielen van alle latere mensen, als nakomelingen van Adam en Eva, bevlekt door de 'erfzonde', behalve dus de zielen van Maria en Jezus Christus.

Mariadevotie

De verkondiging van de bul 'Ineffabilis Deus' was één van de redenen van de enorme bloei van de Mariaverering (Mariadevotie) onder katholieken in de tweede helft van de 19e eeuw. In veel katholieke landen is 8 december, de datum waarop dit dogma werd afgekondigd, een grote feestdag geworden, waarop men jaarlijks de 'Onbevlekte Ontvangenis' van Maria viert. Onder meer in Italië, Spanje, Oostenrijk, Portugal en Colombia is het daardoor ook voor velen een vrije dag. Ook zijn er wereldwijd een groot aantal kerken vernoemd naar het dogma van de ‘Onbevlekte Ontvangenis’.

Nederland en België

In Nederland en België dragen ook veel kerken een naam die naar dit dogma verwijst, bijvoorbeeld 'de Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt-Ontvangenkerk'. In België zijn kerken met die naam onder meer te vinden in Brugge, Aalste, Brugge, Linde en Tervant. In Nederland zijn kerken met dergelijke namen te vinden in Den Haag, Erica, Amstenrade, Venlo, Waalwijk, Leiden en Kerkrade.

Discussie

Binnen de christelijke wereld is er overigens altijd veel kritiek geweest op het katholieke dogma van de 'Onbevlekte Ontvangenis van Maria'. Veel theologen menen immers dat er geen expliciete Bijbelse gronden zijn, die als bewijsmateriaal voor de 'Onbevlekte Ontvangenis van Maria' kunnen dienen. Andere christelijke kerken, zoals de Oosters-orthodoxe kerk en de protestante kerken, wijzen dit katholieke dogma dan ook af.

Lees verder

• Sint Anna – moeder van Maria en oma van Jezus