Als religieuze passie dwingend wordt

Het aanhangen van een religie kan het leven zin geven. Een religieuze levenshouding krijgt men door ervaringen, vaak al op jonge leeftijd. Religie kan met passie worden beleefd en uitgedragen. Als het harmonieuze passie betreft dan is er ruimte voor andere opvattingen. Dat is niet het geval bij dwingende passie. Dat werkt beperkend op het leven van aanhangers. Het kan zelfs leiden tot bizarre excessen.

Religieuze passie

• Wat is religie?
• Hoe komt men tot een religieuze levenshouding?
• Welke argumenten kunnen bij religieuze gevoelens worden toegepast?
• Wanneer wordt religie passie?
• Voorbeelden van religieuze passie met dwingende kenmerken
• Dwingende voorschriften van religiën kunnen in botsing komen met moderne opvattingen.
• Slot

Wat is religie?

Wat onder religie moet worden verstaan is en wordt veel geschreven. In dit artikel wordt er onder verstaan:

Het geloven in en leven naar waarden en normen die als richtlijnen het leven zin geven, deze worden door een hogere macht, opperwezen of god beschreven of verwoord.

Mensen die volgens een bepaalde religie leven, kunnen er hun levenshouding van maken. Volgen of leiden ze bijeenkomsten (diensten) waarbij god centraal staat dan wordt gesproken van godsdienst. Vanwege de sterke verwevenheid maakt Van Dale tussen religie en godsdienst geen onderscheid.

Hoe komt men tot een religieuze levenshouding?

Als een bepaalde religie een levenshouding wordt dan gaan daar meestal bepaalde ervaringen aan vooraf. Als bijvoorbeeld ouders hun kinderen met de paplepel ingieten dat de bijbel of koran of welk boek ook waarden en normen aangeven, die zinvol zijn voor het leven dan zullen de kinderen hierbij bepaalde gevoelens ontwikkelen. Ook ervaringen via media, partner, vrienden kunnen een belangrijke rol spelen om aangetrokken te worden tot een bepaalde religie. Sterke gevoelens als angst, verdriet, liefde, geluk worden opgeslagen in het emotioneel geheugen.

Voorbeelden:

• “Als je zondigt kom je in de hel”
• “Bij ziekte helpen we elkaar”

Gevoelens kunnen worden omgezet in argumenten. Men probeert dan door logica zichzelf en anderen te overtuigen waarom het nodig om volgens geschreven of uitgesproken waarden en normen te leven.

Welke argumenten kunnen bij religieuze gevoelens worden toegepast?

Door religieuze gevoelens in argumenten om te zetten gaat men de gevoelens verklaren en verdedigen. Dat kan door
te verwijzen naar het gesproken of geschreven woord, of te komen met een eigen mening en/of interpretatie.

Verwijzen naar het gesproken of geschreven woord

Het geschreven of uitgesproken woord wordt letterlijk gevolgd, er wordt geen afwijking of compromis toegestaan. Als argument wordt aangevoerd: het staat in de bijbel, koran of het is gezegd door bijv. Jezus, Mohammed, Boeddha. Dit is de fundamentalisme benadering.

Bijvoorbeeld:
“Geen seks voor het huwelijk”
Argument: in de bijbel staat dat personen die seks voor het huwelijk hebben, het gevaar hun vriendschap met God te verliezen, hier moeten we ons aan houden (Kolossenzen 3:5, 6).

Een eigen mening, interpretatie

Men interpreteert het geschreven of uitgesproken woord ruimer. Het is de liberale benadering.

Bijvoorbeeld:
“Dankzij de ontwikkeling van de medische wetenschap kunnen we onze kinderen inenten, deze mogelijkheid hebben we van het Opperwezen (God) gekregen”

Zowel de strakke als ruime religieuze benadering kan en wordt door volgelingen met passie verdedigd.

Wanneer wordt religie passie?

Passie wordt omschreven als een groot verlangen naar iets (doel) waaraan veel tijd en energie wordt besteed en waarbij ook frustratie en tegenslag (lijden)voorkomen. Deze worden overwonnen om het doel te bereiken. Passie wordt dwingend als men het gevoel heeft de levenswijze die erbij hoort te moeten volgen. Harmonieuze passie heeft daarentegen geen dwingend karakter.

Mensen met passie voor een religie kunnen zelf een religie ontwikkelen waarbij ze zichzelf als Messias of zelfs als god zien. Vaak zeggen ze een ontmoeting te hebben gehad met een hogere macht die hun een opdracht heeft gegeven. De passie om deze opdracht uit te dragen is zo sterk dat ze aanhangers om zich heen weten te verzamelen die ook gepassioneerd zijn geraakt. De aanhangers kunnen veel tijd en energie steken om de religieuze boodschap verder uit te dragen. Ze doen dit bijvoorbeeld door op straat te prediken of bij de deuren langs te gaan.

Voorbeelden van religieuze passie met dwingende kenmerken

Dwingende religieuze passie treffen we aan bij fundamentalistische stromingen zoals bij sekten. Een voorbeeld van een dwingende sekte was People’s Temple van Jim Jones. De beweging van Sun Myung Moon, hoewel minder dwingend, kenmerkt zich ook door strikt na te leven voorschriften. Ook leiders en aanhangers van bijvoorbeeld fundamentalistische jihadisten, streng orthodoxe joden, jehova’s hebben een passie ontwikkeld om hun geloof uit te dragen. Hierbij wordt uitgegaan van voorschriften die weinig tot geen ruimte laten voor andere interpretaties.

De Amerikaan Jim Jones (1931-1978) ontwikkelde een eigen geloof (People’s Temple) waarbij hij zichzelf als God zag. Op jonge leeftijd had hij al een passie ontwikkeld als prediker. Op straathoeken predikte hij gelijkheid voor allen. Hij kreeg veel aanhangers die hij meenam naar Guyana om daar zijn geloof, los van de boze wereld, toe te passen. Jones voerde een waar schrikbewind waarbij zijn regels nauwgezet moesten worden gevolgd. Wie dat niet deed werd zwaar gestraft. Toen een Amerikaans senator een onderzoek ging instellen hoe het daar toeging, werd duidelijk dat er bizarre situaties voorkwamen. Jones wachtte een eventuele Amerikaanse militaire ingreep niet af. Hij verplichtte zijn volgelingen om voor de dood te kiezen, als verlossing. Op 18 november 1978 werden 909 volgelingen gedwongen om limonade met cyanide te drinken. Wie niet wilde, kreeg een inspuiting met cyanide of werd doodgeschoten door bewakers. Jones zelf werd gedood door een kogel.
De Koreaan Sun Myung Moon (1920-2012) ontwikkelde op jonge leeftijd passie voor het christendom. Hij vertelde dat hij op zijn 15e met Jezus had gesproken, die hem als opvolger aanstelde. Moon zag zichzelf als de nieuwe messias. Ook zag hij zichzelf met zijn 2e vrouw als de perfecte ouders. Het echtpaar Moon kan de goddelijke afstammingslijn aan anderen doorgeven door hun huwelijk te zegenen. Alleen op deze manier kon de mensheid zich losmaken van Satan. Mensen die niet trouwen, zullen volgens Moon verdwijnen en homohuwelijken zijn uit den boze. Moon is bekend van de massahuwelijken die hij en zij vrouw sloten. Mensen die elkaar niet kenden werden door Moon uitgekozen om met elkaar te trouwen. Hoewel hij predikte dat seks buiten het huwelijk de allergrootste zonde is, verwekte hij zelf een buitenechtelijk kind. Het Moonisme heeft vooral invloed in Amerika.

Dwingende voorschriften van religiën kunnen in botsing komen met moderne opvattingen.

Voorbeelden:

• geen inenting van kinderen (sommige reformatorische volgelingen)
• geen bloedtransfusies (jehova’s)
• geen homohuwelijken (christelijke en islamgroeperingen, orthodoxe joden)
• geen vrije interpretatie van de leer (fundamentalistische geloofsleer)
• geen nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen (amish)

Slot

Harmonieuze religieuze passie leidt tot positieve persoonseigenschappen: eigen mening kunnen uiten, verdraagzaamheid, respect, … Maar dwingende religieuze passie heeft negatieve kanten: het beperkt de eigen levenswijze en ook die van anderen. Het kan leiden tot ernstige excessen.

Lees verder

• Is passie echt nodig?