Is passie echt nodig?

Passie lijkt een toverwoord. Als gezegd wordt dat iemand passie heeft dan lijkt dat te staan voor iemand die zinvol en gelukkig leeft. En als je nergens passie voor hebt, lijk je een loser en is hulp gewenst. Maar is het echt nodig om passie te hebben? Of kan een leven met alleen motivatiemomenten ook zinvol en prettig zijn?

Passie is in

Passie is in. Veel publicaties gaan over passie en geven aan dat passie echt nodig is om een zinvol en gelukkig leven te leiden. Ook in huis-, tuin- en keukengesprekken wordt het woord passie te pas en onpas gebruikt. Maar wat men onder passie precies verstaat is niet altijd duidelijk. Heb je passie als je iets erg leuk vindt, ergens veel tijd en energie aan besteedt, …? Als je mensen vraagt om passie eens te omschrijven dan geven ze veelal een voorbeeld zoals paardrijden, uitgaan, werk, reizen. Een enkeling omschrijft het begrip ruimer: “voor mij is passie de sterkste drijfveer om alles te bereiken wat je wilt in je werk en je leven”

Kenmerken passie

Professor Bakker van de Erasmus universiteit heeft passie op wetenschappelijke wijze proberen te omschrijven. Volgens hem is passie bevlogenheid, wat hij nader aanduidt als het hebben van een positieve gemoedstoestand van opperste voldoening, dat wordt gekenmerkt door:

• vitaliteit (je bruist van energie),
• toewijding (je voelt je uitgedaagd) en
• absorptie (je bent in een flow) (1)

De Canadese passieonderzoeker Vallerand voegt eraan toe dat je door passie tegenslagen en frustraties weet te overwinnen.(2) Hierdoor schommelt passie van situaties van opperste voldoening naar situaties waar dit niet altijd het geval is.(3) Maar bij passie, in de zin van bevlogenheid, horen deze schommelende situaties. Alle passiedeskundigen zijn het erover eens dat passie het leven zin geeft.

De motor van passie

Voor passie is nodig dat je in beweging wordt gezet door iets of iemand. Dat is motivatie. Maar motivatie hoeft niet bevlogenheid, zoals hierboven beschreven, in te houden. Zo kun je het leuk vinden om naar een film te kijken, een goed boek te lezen of een wandeling te maken zonder de kenmerken van passie te hebben. Als je bijvoorbeeld een leuke interessante film hebt gezien wil dat niet zeggen dat je nu een enorme filmliefhebber bent geworden. Je kunt het wel worden, de motivatie voor een film kan passie worden, maar dat hoeft niet. Motivatie is wel de motor die tot passie leidt. Zonder deze motor geen passie.

Kun je zonder passie?

Ja, dat kan en er is niets mis mee. Als je geen passie hebt, dan kun je wel ergens voor gemotiveerd zijn zonder dat je het met grote bevlogenheid en langdurig doet. Je kunt motivatiemomenten hebben. Dit zijn momenten die je voor kortere of langere tijd in beweging zetten. Zo’n moment kan zijn: winkelen, een boek lezen, een bezoek afleggen, de sportschool bezoeken enz. Hier kun je zelfs structuur in aanbrengen door te plannen wanneer je wat gaat doen. Je voorkomt hierdoor dat je tot niets komt.

“Ik heb geen passie voor iets, dus ik deug niet als ik de literatuur hierover lees. Toch heb ik wel een prettig leven, een paar jaar geleden heb ik mijn baan opgezegd, dat was zeker niet mijn passie. Ik leef nu van moment tot moment. De ene dag ga ik winkelen, de andere dag op bezoek, en soms lekker niets doen of tv kijken. Als ik op de tv het programma ‘Ik vertrek’ zie met al die mensen die hun passie volgen en al de ellende die ze meemaken dan ben ik blij dat ik leef zoals ik nu leef….” (vrouw, 52 jaar)

Werk en passie

Werk was voor de vrouw zoals hierboven beschreven duidelijk niet haar passie. Dat werk voor veel werkenden niet hun passie is blijkt uit een onderzoek van prof. Bakker onder 10.000 werknemers met verschillende beroepen. Uit zijn onderzoek blijkt dat slechts 12 procent echt passie voor hun werk heeft, 90 procent geeft aan dat ze graag zouden willen dat het hun passie werd.(4) Het onderzoeksbureau Effectory komt tot andere cijfers, volgens hun onderzoek onder 400.000 werknemers, zou 37 procent bevlogen zijn in hun werk.(5) Het verschil in uitkomsten zit in de omschrijving van het woord passie. Effectory omschrijft passie ruimer dan Bakker. Maar uit beide onderzoeken blijkt dat verreweg de meeste werknemers geen passie in hun werk ervaren.

Werkenden die geen passie in hun baan vinden, kunnen wel tevreden en betrokken zijn in hun werk. Ze steken niet meer tijd en moeite in hun werkactiviteiten dan nodig. Hun werk kenmerkt zich door motivatiemomenten.

“Ik moet steeds werk doen dat onder mijn niveau ligt, ik vind het saai, maar ja wat moet ik anders? Ik moet wel. Er moet brood op de plank komen. Overleg met mijn collega’s over nieuwe ontwikkelingen vind ik nog wel leuk.” (ict’er, 42 jaar)

Kun je zonder motivatiemomenten?

Ook dat kan, maar dan ontstaan er wel problemen. Zonder motivatiemomenten kom je tot niets. Het gevaar is dat je dan lusteloos, somber en zelfs depressief wordt. Er kunnen verschillende oorzaken zijn dat je tot niets komt. Onderzoek heeft aangetoond dat het onder andere te maken heeft met te weinig dopamine-aanmaak. Daarvoor kunnen verschillende oorzaken zijn, bijvoorbeeld een opgelopen hersenbeschadiging of een langdurige stresssituatie, bijvoorbeeld een burn-out.(6) Medisch advies, eventueel gekoppeld aan therapie, is dan wenselijk.

Slot

Passie heeft als kenmerken vitaliteit, toewijding en absorptie (flow). Door passie overwin je tegenslagen en frustraties. Het leidt tot een zinvol leven. Maar passie is niet per se nodig. Motivatiemomenten in het hier en nu kunnen ook het leven zinvol maken. Maar zonder passie of motivatiemomenten ontstaan er wel problemen. Medisch advies is dan aan te raden.