Wat zijn progressieve moslims?

Moslimfundamentalisme is een 'hot topic' in de politiek. Er zijn volgens Geert Wilders te veel conservatieve moslims in Nederland, zo blijkt uit onderzoek dat twee derde van de ondervraagde moslims de shari’a prefereren boven de Nederlandse wet (Trouw, 2014). Maar waar valt de overgebleven één derde dan eigenlijk onder? Dit getal kunnen we wederom onderverdelen in ‘gematigde’ en ‘progressieve’ moslims. Hoewel er genoeg progressieve moslims zijn, laait er zo nu en dan discussie op over deze groep islamieten.

Vooruitgang of achteruitgang?

Thomas Eich, islamwetenschapper aan de Bochum Universiteit zei ooit: ‘’Alle kennis staat al in de koran en wetenschap moet zich daaraan meten’’. Veel moslims zijn wat dat betreft de afgelopen 200 jaar bang geweest voor wetenschappelijke vooruitgang. Per slot van rekening kregen slechts twee moslims een Nobelprijs afgelopen eeuw. Een conclusie die velen dan ook trekken is dat de islam alle ontwikkeling tegenhoudt op het gebied van economie, politiek, kunst, wetenschap, spiritualiteit en sociale ontwikkeling. Toch leert de geschiedenis ons dat er een tal van grote denkers en wetenschappers voortkwamen uit de islamitische wereld. Deze grote groep progressieve moslims blijven echter veelal ongehoord.

Wat is een progressieve moslim?

De term ‘progressieve moslims’ verwijst naar islamieten die meegaan met de tijd. Desondanks blijven ze trouw aan de Koran en de profeet Mohammed. Een progressieve moslim strijd voor moderne maatschappelijke normen en waarden. Voorbeelden van een moderne progressieve islam zijn sociale rechtvaardigheid en gelijke rechten voor zowel vrouwen als mannen. Maar ook accepteren zij het feit dat pluralisme bestaat waarbij verschillende culturele en sociale achtergronden hoog in het vaandel staan. Dit betekent niet dat deze moslims voorbij moet gaan aan het heilige boek.

Homoseksualiteit binnen de islam

Progressieve moslims geloven in seksuele diversiteit. Dit wil zeggen dat zij min of meer homoseksualiteit, travestie en transseksualiteit erkennen. De reden hiervoor is dat er in de Hadith (islamitische overleveringen) een tekst staat over een man die bekend staat als vrouwelijk en niet-heteroseksueel. Bovendien heeft hij toestemming gekregen van de profeet om op visite te gaan bij Mohammed zijn echtgenotes, omdat hij simpelweg ‘niet van vrouwen houdt’. Verder staat er in de Koran dat vrouwen zich niet hoeven te bedekken in de aanwezigheid van een man die ‘geen lust voor vrouwen heeft’. We kunnen dus concluderen dat zowel de Koran als de Hadith homoseksualiteit erkennen.

Naast de Koran en de Hadith, wordt homoseksualiteit ook beschreven in de klassieke poëzie. Zo zijn er verhalen over seksuele diversiteit geschreven ten tijde van de openbaring. De klassieke poëzie staat bekend om haar verhalen over transseksualiteit, travestie en homoseksualiteit. Deze onderwerpen waren in Medina toen de normaalste zaak van de wereld.

Pluralistische moslims

Progressieve islamieten gaan uit van het concept ‘pluralisme’. Zij leven in een maatschappij vol verschillen, maar beseffen zich wel dat iedereen deel uitmaakt van deze wereld. Pluralistische moslims vergelijken de wereld soms met vingers (mensen) die allemaal verschillend zijn; maar toch zitten ze aan één hand (Allah). Bovendien kent de islam een rijke geschiedenis vol pluralisme. Denk bijvoorbeeld aan het Ottomaanse Rijk, het Abbasidische rijk, de Mogols en Andalusië waar pluralisme ten grondslag lag aan een welvarende en vooruitstrevende maatschappij.

Gelijke rechten binnen de islam

Binnen de progressieve islam is het recht van een vrouw net zo belangrijk als dat van een man. Vooruitstrevende moslims halen Koranteksten aan om vrouwendiscriminatie te bestrijden. En dat lukt, want er zijn genoeg bronnen die dit achterhalen. Een voorbeeld hiervan is eerwraak. In de Koran staat duidelijk omschreven dat dit verboden is. Een van de grootste strijders voor vrouwenrechten was Mustafa Kemal Atatürk. Hij was niet alleen de grondlegger van het moderne Turkije, maar ook zorgde hij voor de gelijke rechten van mannen én vrouwen.

Progressieve mindset

Veel progressieve moslims halen enkele Koranverzen aan om hun moderne uitgangspunten te onderbouwen. Neem bijvoorbeeld het Koranvers: ‘’Er is geen dwang in de godsdienst’’. Vooruitstrevende islamieten willen niemand de wet voorschrijven hoe te leven. Geloven blijft immers ieder zijn eigen keuze.

Ook het Koranvers ‘’Hetgeen God zijn boodschapper in voorzag [ … ] zal niet gemonopoliseerd worden de rijken onder jullie. Jullie mogen nemen van de boodschapper jullie geeft, maar neem niet wat hij jullie onthoudt.’’ Hieruit kunnen we opmaken dat niemand de Koran hoeft te accepteren wanneer een persoon gedwongen wordt.