Waarom psychedelica halal zijn

In de jaren 90 deed VV-leider Frits Bolkestein een uitspraak waarin hij betoogde dat de islam als jonge religie zo’n zeshonderd jaar achterloopt op het christendom. De islam zou zich namelijk nu op hetzelfde niveau bevinden als het christelijke geloof in het jaar 1400, nóg voor de Reformatie en Verlichting (Trouw, 1997). De islam kan weliswaar conservatief zijn op bepaalde terreinen, maar desondanks vaart het toch een progressieve koers richting het gebruik van psychedelica. Groot Ayatollah Sayyed Sadeq Rohani claimt immers dat het gebruik van psychedelische drugs in de islam is toegestaan.

Islamitische wet en samenleving

De islam heeft een religieuze wetgeving (shari’a) en valt daarom onder de zogeheten term ‘wetsgodsdienst’. Vandaag de dag wordt er echter nog steeds geprobeerd de shari’a universeel te coderen. Deze wetenschap, ook wel ‘fiqh’ genoemd haalt zijn inspiratie uit diverse islamitische bronnen zoals de Koran, Hadith, soenna, idjma, ijtihad en ijma. Rechtsgeleerden geven de zogenoemde fatwa’s af. Dit zijn opvattingen die worden gemaakt op basis van de Koran en de soenna (verhalen over het leven van de profeet Mohammed), in antwoord op vragen over de islam.

Psychedelica: halal of haram?

In 2014 werd er echter door Wahid Azal wel een heel bijzondere vraag gesteld. Deze man, een Soefi mysticus uit Libanon, wilde graag juridisch advies (fatwa) ontvangen van Groot Ayatollah Rohani over het gebruik van entheogenen. Dit zijn psychoactieve stoffen die het bewustzijn verruimen, ook wel bekend onder de naam psychedelica. In spirituele of religieuze context wordt graag verwezen naar entheogene middelen die de gebruiker in contact brengen met God of zijn eigen ziel.

Groot Ayatollah Rohani wordt beschouwd als één van de beroemdste Sjiitische wetgeleerden van Iran. Hij behoort tot de hoogste rang (marja’al taqlid) van de religieus rechtsgeleerden in het twaalver sjiisme, een rechtsschool van de islam. Tot deze positie behoren maar een handje vol uitverkorenen. Zij beschikken bovendien enkel het recht in Iran om een fatwa uit te spreken.

In antwoord op deze controversiële vraag oordeelde Groot Ayatollah Rohani dat psychedelica halal (toegestaan) zijn voor sjiitische moslims. De aanleiding hiervoor is dat psychoactieve stoffen de geest niet aantasten en daarom zijn toegestaan in de islam. Nog een reden voor deze progressieve houding zouden we kunnen toeschrijven aan de overeenstemmende psychoactieve stof harmaline. Dit stofje, afkomstig van de plant Peganum harmala, gebruikte de profeet Mohammed bij zijn meditaties. Ook is het bekend dat Mohammed vijftig dagen harmaline gebruikte om zich maximaal te bezinnen.

Om dergelijke stoffen te consumeren stelde Rohani echter wel een voorwaarde. Zo mag een moslim enkel entheogene middelen tot zich nemen mits dit gebeurt onder toezicht van deskundigen.

Islamitische rechtswetenschap

Wie denkt dat Groot Ayatollah Rohani zijn vonnis niet baseerde op feiten heeft het goed mis; gedurende het hardnekkige dialoog tussen Azal en Rohani werd namelijk geen enkel middel onbeproefd gelaten. Rohani maakte tijdens zijn onderzoek gebruik van precieze vragen, nauwkeurige citaten, verduidelijkingen en uitwerkingen van westers academisch bronmateriaal. Dit omvatte gegevens uit o.a. Benny Shannons The Antipode’s of the Mind (Oxford, 2002). Maar ook andere bronnen zoals academische naslagwerken werden niet achterwege gelaten. Medische monografieën, maar ook farmaceutische, neurologische, etnobotanische, juridische, theologische, filosofische werken e.d. maakten deel uit zijn onderzoek.

Fatwa gevolgen

Nog nooit in de geschiedenis van de islam heeft zo’n ingrijpende beslissing plaatsgevonden. De uitspraak van de Ayatollah heeft immers ingrijpende gevolgen voor de maatschappij. Zo heeft de islamitische wereld in feite toestemming gekregen om klinisch onderzoek te doen naar psychoactieve stoffen waarbij het tevens financiële steun kan verwachten van de overheid.

Westerlingen zouden versteld staan wanneer het Vaticaan een soortgelijke verklaring uitspreekt. Toch staat het besluit in contrast met ieder ander religieus etablissement - zelfs met die van de islam. Veel rechtsscholen volgen vandaag de dag nog de traditionele wetgeving waardoor hervormingen zoals deze meestal maar in beperkte mate voorkomen.