De eerste van de Benedictijnen: Benedictus van Nursia

De Benedictijnse leefwijze is momenteel erg populair. Boeken verschijnen over rust in kloosters, structuur in je leven en zoeken naar een hoger doel. En dat alles onder het motto 'Ora et Labora', bid en werk. Wie is de schrijver van deze regel eigenlijk? Hoe is de Benedictijnse orde ontstaan? En wat houdt de leefwijze van de Benedictijnen in? Eén naam biedt inspiratie voor de vele duizenden aanhangers van de Benedictijnse orde: Benedictus van Nursia.

Benedictus van Nursia

Benedictus van Nursia wordt in 480 geboren in Italië. Al vroeg zoekt hij de eenzaamheid. Als hij veertien is sluit hij zich aan bij een groepje kluizenaars. Later belandt deze groep dicht bij Rome in Subiaco in een grot. Daar woont Benedictus drie jaar. Daarna wordt Benedictus gekozen als leider van het klooster Vicovaro. Hij is echter zeer streng voor de mensen in het klooster. De monniken krijgen het benauwd en vergiftigen zijn drinken. Door een wonder breekt echter de beker als Benedictus deze zegent. Dit conflict doet Benedictus echter besluiten om ergens elders een kloostergemeenschap te stichten. Dit wordt de Monte Cassino, waar hij met zijn volgelingen een nieuw klooster sticht.

De Regula Benedicti

In zijn nieuwe klooster schrijft Benedictus zijn beroemd geworden regel: de Regula Benedicti. Vooral de regel 'Ora et Labora', bid en werk, is beroemd geworden. Voor deze tijd werkten de adel en de geestelijkheid niet, dat was voor het 'lage' volk. Nu echter wordt werken ook een taak voor monniken. Naast bidden en studeren moeten monniken ook werken, om zich zo de minste te tonen, aldus Benedictus. De gemeenschap van zijn volgelingen groeit steeds aan. Benedictus word echter ook ouder en hij sterft in 547. Zijn ideeën sterven echter niet!

De Benedictijnse kloosters

Na zijn dood wordt de regel die hij heeft opgesteld door velen gezien als een leidraad om naar te leven. Langzaam maar zeker gaan steeds meer kloosters zich richten naar de regel van Benedictus. Aanvankelijk zijn deze kloosters autonoom. Vanaf de tiende eeuw voegen enkele kloosters zich samen tot een congregatie. Toch blijven er veel zelfstandige benedictijner kloosters, met onderling ook wel enkele verschillen. Paus Benedictus XII maakt hieraan een einde. Hij schrijft in 1336 in zijn Summa Magistri dat de kloosters zich samen moeten voegen in congregaties, in elk gebied een congregatie. Dit wordt besproken op het concilie van Konstanz. Daar wordt besloten om deze organisatievorm door te voeren.

De Regula Benedicti als leidraad

Deze kloosters volgen allen de Regel van Benedictus nauwgezet. De monniken en nonnen bidden zevenmaal per dag, ook ˋs nachts een keer. Daarnaast worden hun kloosters ingericht zoals Benedictus dat heeft gewild. Alle benodigdheden voor leven en werken op het klooster zijn aanwezig, zoals een molen, een waterpomp enzovoorts. Zodoende hoeven ze nooit het klooster te verlaten. IJverigheid is, zoals al gezegd, een belangrijke deugd die de monniken in praktijk moeten brengen. Ze doen veel handarbeid zoals schrijven, land bewerken en bier brouwen. Ook proberen ze gastvrij te zijn. De praktijk van armoede wordt echter in de jaren na Benedictus` leven soms vergeten door de kloosterlingen. De kloosters proberen soms meer land en andere goederen te verkrijgen om zo meer macht en inkomsten te verkrijgen. Daarover ontstaat onvrede in de kring van de Benedictijnen. In 1098 is er een afscheiding van monniken die weer in armoede willen leven volgens de standaard van Benedictus. Zij worden de Cisterciënzers genoemd.

Vandaag de dag...

De Benedictijnse orde heeft zich in de loop der eeuwen toch weten staan te houden ondanks enkele afscheidingen. Momenteel zijn er over de hele wereld ongeveer 20 congregaties met daarbij aangesloten meer dan 8000 Benedictijnen en 17000 Benedictinessen.

Lees verder

• De eerste van de Franciscanen: Franciscus van Assisi
• De eerste van de jezuïeten: Ignatius van Loyola