De wijsheid van Yunus Emre, Turkse soefi-dichter en mysticus

Yunus Emre is een soefi-dichter en mysticus die leefde van 1240 tot 1321. Hij werd ergens in Anatolië in Turkije geboren. Zijn gedichten zijn gewijd aan de Geliefde, God, Allah. Zijn bijdrage aan de islamitische metafysica is zeer authentiek. Hij is een van de eersten die in zijn volkstaal het Turks schreef, iets wat in die tijd niet gebruikelijk was. Men schreef in het Perzisch of Arabisch, dit waren toen de cultuurtalen. Aldus staat Yunus Emre aan de wieg van de Turkse literatuur. Moderne schrijvers, zoals bijvoorbeeld Yasar Kemal, zijn door hem beïnvloed. Zijn woorden zijn nog steeds actueel: 'De imams die de plek van de Profeet innemen veroorzaken leed en pijn bij de mensen.' De wijsheid van Yunus Emre was diep en menselijk.

• Yunus Emre de vrije denker
• Wijsheid in de taal van het Turkse volk
• Yunus Emre, de eerste Turkse humanist
• Het verschil tussen de mysticus Yunus Emre en Rumi
• De passie van de soefi-dichter Yunus Emre

Verlangen kwelde mijn geest.
Ik doorzocht hemel en aarde;
Ik zocht en zocht maar vond niet.
Uiteindelijk vond ik Hem in het innerlijk van de mens.

Yunus Emre de vrije denker

Yunus Emre was een vrije denker en was zeer kritisch ten opzichte van religieus fanatisme. Ook al in die tijd werd de mens door fanatieke religieuzen afgeschilderd als een onvolmaakt wezen, geneigd tot kwaad, een wezen dat God onwaardig is. Dit soort gepreek was aan Yunus Emre niet besteed. Hij hield van mensen en van hun bestaan. Hij voelde mededogen voor de lijdende mens die de hardheid van het menselijk bestaan ondergaat. God was zeker niet degene die de mens aldus strafte voor zijn fouten. Nee, Yunus zag overal in de schepping tekenen van de liefde van God.

We houden van dat wat geschapen is,
Vanwege de Schepper.

Wijsheid in de taal van het Turkse volk

Als soefi mysticus gebruikte Yunus Emre de spreektaal, de versvormen van het volk. Zo bracht hij de wijsheid van de soefi's in een vorm die de mensen verstonden. Waar hij kwam, vele dorpen heeft hij bezocht, daar bracht hij wijsheid, goede raad. Hij was een gids voor het leven. Als hij vertrok liet hij zijn verzen achter. Verzen die deel gingen uitmaken van de mondelinge Anatolische cultuur. Analfabeten, niet onderwezen in Turks, Arabisch of Perzisch, kenden zijn verzen, onthielden ze en gaven ze door, tot op de dag van vandaag.

Je kunt God beter in je eigen hart zoeken;
Hij is noch in het Heilige land, noch in Mecca.

Beter dan honderd pelgrimstochten...
Is één enkele keer het hart binnengaan.

Yunus Emre, de eerste Turkse humanist

De Turkse wetenschapper Talat Saïd Halman plaatst Yunus Emre in een traditie van Turks humanisme. Voordat de Turken zich vestigden in het gebied dat nu Turkije is, was het een nomadisch volk. In de vele eeuwen van zwerven door Azië ontmoetten de Turkse stammen vele verschillende volkeren, met hun verschillende cultuur en taal. De Turken werden flexibel in de omgang met wisselende omstandigheden. Door het zien van veel chaos, strijd en leed, zag men de betrekkelijkheid van het aardse bestaan en de kwetsbaarheid van de mens. Een humanistische menslievende opstelling ontwikkelde men, met onderlinge waarden als naastenliefde en gastvrijheid. Toen de Turkse volkeren in Klein Azië aankwamen namen ze de Islam als geloof aan, maar bleven hun humanistische wereldbeschouwing trouw.

Voor hen die werkelijk God en zijn manier liefhebben,
zijn alle volkeren van de wereld broeders.

Het verschil tussen de mysticus Yunus Emre en Rumi

De bekende soefi mysticus Rumi (1207-1273), ook bekend onder de naam Mevlana, was zoon van een in zijn dagen hooggewaardeerde religieus leraar. Hij groeide op in kringen waar ook wetenschap, en de schone kunsten beoefend werden. Rumi was feitelijk een geleerde. Hij was van Perzische afkomst en schreef en dichtte ook in die taal. Yunus Emre die zo'n kleine 40 jaar na Rumi geboren werd, groeide op in een tijd waar de gangbare cultuurtalen: het Arabisch waarin onderwezen werd en het Perzisch dat de taal was van het bestuur, vervangen werden door het Turks. Emre beheerste het Arabisch en het Perzisch, hij was autodidact. Door in de eigen taal te dichten werd Yunus Emre dichter van het volk.

De passie van de soefi-dichter Yunus Emre

Dit is een deel uit misschien wel zijn meest bekende, zeer gepassioneerde gedicht. De vertaling is van Sjannie Reinders - van Aarle. Aan het einde wordt naar traditioneel gebruik de naam van Yunus verwerkt. Yunus die wacht is mijn naam.

Uw liefde brengt mij buiten zin
Gij zijt mij nodig alleen Gij
Uur na uur....dag en nacht brand ik
Gij zijt mij nodig alleen Gij

Noch het zijn maakt mij gelukkig
Noch doet het niet-zijn mij verdriet
Het is uw liefde die mij troost
Gij zijt mij nodig alleen Gij

Yunus wacht en dat is mijn naam
De dag verstrijkt... mijn passie groeit
In twee werelden vertoef ik
Gij zijt mij nodig alleen Gij.

Askin aldi benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarim dünü günü
Bana seni gerek seni

Ne varliga sevinirim
Ne yokluga yerinirim
Askin ile avunurum
Bana seni gerek seni

Yunus Durur benim adim
Gün gittikce artar odum
Iki cihanda maksudum
Bana seni gerek seni.

Lees verder

• De soefidichter Rumi en het innerlijke pad van het hart
• Rabia. Soefi, mystica en vrouw in de vroege Islam