Hoe goed ken je jezelf?

We pretenderen vaak dat we zoveel zelfkennis hebben en toch als we diep in onszelf gaan, wat niet altijd even gemakkelijk is, kan dit zomaar behoorlijk tegenvallen. Welke eigenschappen heb jij die je liever kwijt dan rijk bent? Hoe positioneer jij jezelf binnen de maatschappij en hoe eerlijk ben je naar jezelf en de buitenwereld?

Verschillende situaties

Als je weet hoe je normaal ergens op reageert, zegt dat wel iets over extreme situaties, maar zeker niet altijd. In een normale situatie kan je iets berationaliseren, maar in een extreme situatie reageert je lichaam zonder dat je dit bewust doet. Adrenaline is een belangrijke en maakt dat je veel meer primair reageert.

Maar ook het onderscheidend vermogen, de vrije geest of hoe consequent we zijn, wil nog wel eens anders uitpakken dan we oorspronkelijk gedacht hadden. Enkele situaties worden hieronder verder uitgediept.

Hoe reageer jij?

Uniek zijn

Ieder mens is anders en enerzijds willen we dit graag benadrukken, terwijl we anderzijds graag de trendsetters volgen. Het gegeven dat we eigenlijk kuddedieren zijn, wordt door de meeste mensen van de hand gewezen. Maar we kunnen onder meer “trends” niet zomaar voorbij gaan, zonder kuddedier in de mond te nemen. Toch betitelen we ons graag als uniek, we bevechten het uniek zijn. Want op het moment dat je in de overtuiging bent dat je uniek bent, kan je genoeg benoemen wat dit onderschrijft. Denk aan de minst zelfzuchtige, de meest eerlijke of de meest creatieve geest. Er zijn genoeg zaken waar je jezelf als uniek binnen kunt betitelen. Het merendeel van de mensheid zal zich dus ook betitelen als een unieke persoon. Feitelijk is het natuurlijk ook zo, want ieder mens is anders. Maar wanneer we naar het uniek zijn kijken, zoals we het normaal adresseren, dan passen we het niet toe als we spreken over alles mensen die anders zijn. Immers dit geldt ook voor dieren en planten en daarmee zeggen we alleen dat de natuur uniek is.

Maar belangrijker is wanneer we iets of iemand als uniek betitelen en het waarom. Om met dat laatste te beginnen, vertalen we uniek vaak naar datgene wat dicht bij onszelf staat. Dat legt immers direct het lijntje naar het unieke wat we zelf zo graag zijn. Het wanneer kan ingevuld worden met iedere situatie die buiten het reguliere valt. Dit zijn momenten om te adresseren en dus ook hoe uniek iemand is.

Gek genoeg doen we het ook in negatieve zin, want als iemand rampspoed overkomt, dan is dat altijd heftiger dan bij de ander. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan rond heftige situaties en de meeste mensen adresseren het voor zichzelf nagenoeg altijd als het meest heftig. Ook als de eerste fase achter de rug is en je het meer kunt berationaliseren. Het uniek zijn in iedere zin van het woord, geeft ons blijkbaar een vorm van eigenwaarde die nodig is je staande te houden.

Consequent zijn

Consequent zijn vinden we belangrijk en voor opgroeiende mensen en dieren is het goed om consequent te zijn. Het is duidelijk en herkenbaar en wordt als kwaliteit gezien. We schrijven ons deze kwaliteit graag toe. Echter, als situaties die onszelf direct aangaan boven komen drijven, ligt het niet zelden toch iets genuanceerder. Denk aan het fel begeerde roze papiertje… het rijbewijs. Hoe vaak heeft het aan jezelf gelegen als je gezakt bent en hoe tolerant is de examinator geweest als je geslaagd bent. Maar ook als je te boek staat als een pester, niet zelden komt dit omdat iemand je ook pest of de bumperklever die zegt dat zijn/haar voorganger erg irritant links blijft rijden. Leg diezelfde situatie nu eens op een ander en hoe consequent reageer je dan nog?

Overigens is er wel een differentiatie aan te brengen als het gaat om de verschillende culturen. De Westerse cultuur is veel individueler dan bijvoorbeeld een aantal landen in het Oosten. Met name een individualistische maatschappij kenmerkt zich hier nadrukkelijker in.

Een prettige spiegel

Binnen liefdesrelaties kijken we al wat langer vanuit een psychologisch beeld wat nu aantrekt binnen een relatie. Het is een feit dat we over het algemeen vallen voor iemand die binnen het eigen spectrum valt, ook al zeggen we een open mind te hebben en die buitenkant niet onderdeel van de beslissing vormt een liefdesrelatie met iemand aan te willen. De vrouw met blauwe ogen zal eerder voor iemand vallen die een oogkleur heeft welke binnen dit spectrum valt (blauw, groen, grijs) en donker haar gaat eerder voor donker haar. Er is zelfs uit onderzoek gebleken dat als een donkere man op een blonde vrouw valt, deze vrouw niet zelden geverfd haar heeft en in feite een meer donkere kleur heeft van nature. Zo ook als het haar grijs wordt, dan nog is de oorspronkelijke kleur vaak te herlijden bij de andere partner.

Maar ook buiten liefdesrelaties speelt dit een rol. In Australië is een uitgebreid onderzoek gedaan binnen het openbaar vervoer en al vrij snel werd duidelijk dat mensen eerder naast iemand gaan zitten die iets vergelijkbaars heeft. Denk hierbij aan een petje, een bril of hetzelfde geslacht. Dit heeft, hoe we het ook blijven ontkennen, te maken met de ene groep tegen de andere. Waarbij de groep waar je zelf toe behoort natuurlijk beter, leuker, intelligenter is. Het is vanuit een primaire reactie iets wat te maken heeft met een stukje veiligheid en herkenning.

Daarnaast, en dat is een grote misvatting, gaan we er blijkbaar vanuit dat degene die in uiterlijke zin meer op ons lijkt, ook meer op een lijn zit met wat er in onze hersenpan omgaat.

Tot slot

Uit de onderzoeken die in de afgelopen jaren gedaan zijn, zijn nog veel meer zaken naar voren gekomen. Zaken waarin duidelijk wordt dat we onszelf toch net iets anders positioneren als de werkelijkheid is. Niet dat dit ernstig is, juist niet, zolang je je maar realiseert dat de waarheid af en toe net iets meer naar links of net iets meer naar rechts ligt.