Familieopstellingen pro of contra?

Met bekende actief deelgenomen aan een cursusdag familieopstellingen. Pure nieuwsgierigheid en als het al positief is, wat kan dan de toegevoegde waarde zijn? Na een zeer intensieve dag en gesprekken met mensen die er al langer mee bezig zijn, wordt de toegevoegde waarde zichtbaar. Toch zijn er ook sceptici die zeggen dat de grondlegger, de Duitse psychotherapeut Hellinger, een erg rigide methode hanteert.

Starten

Om er überhaupt iets van te kunnen vinden, moet je dit soort activiteiten zelf ervaren. Welke rol je dan ook vervult, pas dan voel je aan den lijve de dynamiek. Het vervolg en de inzichten voor de betreffende persoon, maken of je er iets mee kunt of dat het een methode is die mensen in een hoek manoeuvreert en feitelijk manipuleert.

Hoe werkt het?

In een groep met een facilitator die de leiding over de groep neemt en de vragen stelt, deponeert iemand een gerichte vraag. Dit kan variëren van de reden dat je iedere keer in een baan stapt die verkeerd uitpakt, een scheefgroei in een gezin/familierelatie die niet direct ergens aan te koppelen is, tot de reden dat je je passie niet durft te volgen.
Heel basaal is het gebaseerd op de theorie dat zaken die in het nu spelen, meegebracht zijn uit je familiegeschiedenis ofwel het verleden. Daar moet het feitelijk opgelost worden en het kan tot 8 generaties terug gaan. In een familieopstelling kan het proces doorbroken worden.

Het groepsproces

De persoon legt de vragen en eventueel daaraan gerelateerde vragen in de groep en in overleg met de facilitator wordt er bekeken welke mensen of omgevingen in eerste instantie opgesteld worden. De vraagsteller vraagt enkele mensen uit de groep de betreffende personen of omgevingen te willen zijn en zet deze in de ruimte. Dan begint de concentratie om je te verdiepen in de betreffende persoon of omgeving en hoewel je geaard moet zijn (wat je vooraf gezamenlijk doet) tune je als het ware in op degene het hetgeen je op dat moment even bent (totdat de vraagsteller je aan het einde van de sessie ‘vrijstelt’).

De facilitator begint heel basale vragen te stellen en bij een goede concentratie voel je de antwoorden en soms emoties opkomen. Je eigen ik is als het ware even naar de achtergrond geschoven. Voor beginners kan het moeilijk zijn om je eigen ik ook op de achtergrond te houden. Een goede facilitator zorgt dat de omgeving veilig blijft en je niets kan overkomen.

Gaandeweg het proces komen er personen bij of gaan eraf en de vraagsteller bekijkt alles letterlijk en figuurlijk van alle kanten. Langzaam maar zeker volgt de hoek waarin de problematiek gezocht moet worden en wordt deze blootgelegd, om de problematiek vervolgens ook terug te leggen en het niet generatie op generatie meer door te geven. Het proces stopt als je het ook daadwerkelijk terug kunt leggen. De duur kan variëren van een half uur tot enkele uren. Er is geen tijd aan te stellen, want je weet niet wat er op je pad komt.

Ervaring

De ervaring opgedaan door het deelnemen aan meerdere familieopstellingen, is dat het in de meeste gevallen inzichten oplevert waar de vraagsteller mee verder kan en waar het “taboe” – als dit het goede woord is – doorbroken kan worden. Slechts in een geval is de kern niet geraakt en heeft het de vraagsteller te weinig opgeleverd. Of de vraagsteller heeft persoonlijk nog zaken op te lossen om de vraag beantwoord te zien. In dat laatste geval kan je je de vraag stellen of een familieopstelling op dat moment wel de juiste keuze is geweest.

Scepsis

Iedere theorie heeft ook sceptici en dat is goed, het houdt mensen scherp. Er zou bijvoorbeeld geen rekening gehouden worden met de achtergronden van de persoon en verklaringen die hij/zij zelf aan kan brengen. De vraagsteller zou zelfs monddood gemaakt worden. Door van beide kanten artikelen te lezen en zelf deel te nemen aan meerdere sessies, ontstaat er een totaalbeeld.

Een aantal zaken die de sceptici neerleggen, heb ik vanuit de opgedane ervaring niet zo ervaren. Er is ruimte voor de vraagsteller, de vraagsteller vertelt juist over de situatie en geeft zijn/haar gevoel erbij. Wat bij deze therapie wel opvalt is dat het altijd naar familierelaties terug te brengen is en je kunt afvragen of dit ook zo is. Immers, de vraagsteller kan zelf ook belemmerende overtuigingen hebben, maar in familieopstellingen is hier geen ruimte voor.
Toch leert de ervaring dat vraagstellers op bepaalde vlakken inzichten hebben mogen ontvangen, er sterker uitgekomen zijn en vervolgstappen in het eigen leven kunnen zetten. De rol van de facilitator is erg belangrijk en hoeft niet zo rigide te zijn als de sceptici neerleggen of Hellinger het wellicht ook bedoelt heeft. Daarmee ook gezegd dat mogelijk niet iedere facilitator exact hetzelfde zal werken.

Tot slot

Familieopstellingen kunnen van toegevoegde waarde zijn, maar het is niet anders dan iedere andere therapeutische vorm. In sommige situaties is het de oplossing en soms ook niet. Het is niet zaligmakend, maar als je vastloopt kan het van toegevoegde waarde zijn in bepaalde situaties. Pro of contro, zwart of wit ... persoonlijk zie ik diverse grijstinten. Zelf ervaren? Neem eens deel aan een sessie of ben toehoorder … en oordeel zelf.